Ngày 5-11, hàng trăm triệu cử tri Mỹ thực hiện nghĩa vụ công dân để quyết định xem Phó Tổng thống Kamala Harris hay cựu Tổng thống Donald Trump sẽ chuyển vào Nhà Trắng đầu năm tới. Trước đó, cả 2 ứng cử viên đến phút chót vẫn dồn toàn lực cho chiến dịch vận động nhằm thuyết phục cử tri đi bỏ phiếu.

Có thể mất nhiều ngày để xác định bà Harris hay ông Trump là người chiến thắng. Ảnh: CBS

Giữ truyền thống từ năm 1960, hoạt động bỏ phiếu diễn ra sớm nhất tại thị trấn Dixville Notch của bang New Hampshire khi toàn bộ cử tri đi bầu từ 0h ngày 5-11 (12h trưa cùng ngày theo giờ Hà Nội). Tổng cộng có 6 cử tri đủ điều kiện tham gia, kết quả nhanh chóng được công bố với số phiếu chia đều cho ứng viên đảng Dân chủ Harris và đối thủ đảng Cộng hòa Trump.

Những bang còn lại cũng nhanh chóng mở thùng phiếu và hầu hết sẽ đóng cửa từ 18 đến 23 giờ cùng ngày (tức 6h đến 11h trưa ngày 6-11 theo giờ Hà Nội).

Kỳ bầu cử đặc biệt

Ðường đua đến Nhà Trắng năm 2024 được đánh giá là cuộc đấu cân sức giữa 2 ứng cử viên đảng Cộng hòa và Dân chủ. Cho đến cận thời điểm cử tri đi bầu, ông Trump và bà Harris vẫn bám đuổi sát nút trên phạm vi toàn quốc cũng như ở hầu hết tiểu bang dao động. Trong khi đối thủ phe Dân chủ vẽ ra bức tranh tươi sáng với cam kết trở thành tổng thống của “tất cả người Mỹ” và chấm dứt những bất hòa ông Trump gây ra với nền chính trị Mỹ, cựu tổng thống vẫn giữ giọng điệu ảm đạm về quốc gia đang suy tàn và tràn ngập người nhập cư mà chỉ ông mới có thể bảo vệ được. “Chúng ta không cần phải chấp nhận sự yếu kém, bất tài, suy thoái và mục nát. Với phiếu bầu của các bạn, chúng ta có thể giải quyết mọi vấn đề mà nước Mỹ đang phải đối mặt” - ông Trump nói khi vận động tại bang Pennsylvania.

Cho dù ai giành chiến thắng, đây vẫn là cuộc bầu cử mang tính “lịch sử” với nước Mỹ. Trước hết, xứ cờ hoa sẽ lần đầu tiên có nữ tổng thống nếu bà Harris đắc cử. Ngược lại, ông Trump chiến thắng thì sẽ là vị tổng thống đầu tiên bị truy tố và kết án trọng tội. Cuộc bầu cử năm 2024 cũng được ghi nhớ vì những khoảnh khắc “gây sốc”, bao gồm sự rút lui của Tổng thống Joe Biden sau màn tranh luận gây thất vọng vào tháng 6 và vụ ám sát bất thành ngày 13-7 nhắm vào ông Trump.

Chuẩn bị cho bất ổn

Sau khi cuộc bỏ phiếu kết thúc, các hãng tin Mỹ sẽ đưa ra dự đoán kết quả dựa trên những gì họ quan sát trong ngày bầu cử. Quá trình này không mang tính chính thức và kết quả vẫn phải được chứng nhận ở cấp tiểu bang. Theo trình tự, các tiểu bang được yêu cầu chứng nhận kết quả với hạn chót vào ngày 11-12 và đại cử tri được chỉ định sẽ bỏ phiếu cho ứng cử viên giành chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu phổ thông. Ðến ngày 25-12, chứng nhận bầu cử của mỗi tiểu bang được gửi đến Chủ tịch Thượng viện, tức Phó Tổng thống Harris. Vào ngày 6-1-2025, Quốc hội sẽ kiểm phiếu và xác nhận kết quả trước khi tổng thống mới nhậm chức vào ngày 20-1.

Cử tri bỏ phiếu tại thị trấn Dixville Notch. Ảnh: THX

Kết quả các cuộc thăm dò dư luận và phân tích của giới chuyên gia cho thấy đảng Cộng hòa đang có nhiều ưu thế để giành quyền kiểm soát Thượng viện Mỹ sau cuộc bầu cử năm 2024.

Song song với cuộc bầu cử tổng thống, ngày 5-11, cử tri Mỹ cũng bỏ phiếu bầu lại 1/3 trên tổng số 100 ghế Thượng viện. Ðảng Dân chủ đang giữ đa số mong manh tại Thượng viện khóa hiện nay với 51 ghế (bao gồm cả 4 Thượng nghị sĩ độc lập ủng hộ đảng Dân chủ), và đảng Cộng hòa giữ 49 ghế. Trong cuộc bầu cử năm nay, Thượng viện Mỹ sẽ bầu lại 34 ghế, gồm 23 ghế của đảng Dân chủ và 11 ghế bên phía đảng Cộng hòa.

Ðảng Dân chủ đang đối mặt với một nhiệm vụ khó khăn vì bắt buộc phải giành chiến thắng ở tất cả 23 cuộc đua để tiếp tục giữ đa số tối thiểu tại Thượng viện (51 ghế), trong khi đảng Cộng hòa chỉ cần bảo vệ thành công 11 ghế hiện tại và giành thêm 2 ghế nữa để nắm đa số. Trường hợp ông Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống, đảng Cộng hòa thậm chí chỉ cần giành thêm 1 ghế để chiếm đa số vì khi đó Phó Tổng thống J.D Vance sẽ là Chủ tịch thường trực Thượng viện Mỹ.

Theo kết quả thăm dò công bố ngày 3-11 do Decision Desk HQ (DDHQ) thực hiện, đảng Cộng hòa có 70% cơ hội giành lại quyền kiểm soát Thượng viện. Trước ngày bầu cử, đảng Cộng hòa đã chắc chắn có thêm một ghế Thượng nghị sĩ khi bang Tây Virginia chỉ giới thiệu Thống đốc Jim Justice, một thành viên đảng Cộng hòa, thay cho vị trí của Thượng nghị sĩ Dân chủ vừa tuyên bố nghỉ hưu Joe Manchin.

Tuy việc chứng nhận chỉ mang tính hình thức, nhưng các chuyên gia cảnh báo nguy cơ tiến trình này vấp phải nhiều trở ngại. Trong dấu hiệu hỗn loạn có thể xảy ra, ông Trump bắt đầu gieo rắc nghi ngờ khi phát tán thông tin sai lệch về cuộc bỏ phiếu ở Pennsylvania với tuyên bố về “phiếu bầu giả” và “gian lận”. Cựu tổng thống còn yêu cầu kết quả bầu cử phải được quyết định ngay sau khi một số điểm bỏ phiếu đóng cửa. Steve Bannon, một trong những cố vấn cấp cao của Nhà Trắng vừa được trả tự do, cũng muốn ông Trump tuyên bố chiến thắng ngay khi các cuộc bỏ phiếu kết thúc. Theo Giáo sư Peter Simi, kịch bản tồi tệ nhất là ông Trump thua và không thừa nhận thất bại. Thay vì lặp lại vụ tấn công Ðồi Capitol của những người ủng hộ Trump như năm 2021, vị học giả này cảnh báo xung đột có thể phân tán, lan tỏa ở nhiều địa điểm khiến lực lượng thực thi pháp luật khó kiểm soát.

Trước viễn cảnh bạo lực chính trị, Cục Ðiều tra Liên bang (FBI) đã thiết lập sở chỉ huy theo dõi các mối đe dọa và tăng cường an ninh tại nhiều trong số gần 100.000 điểm bỏ phiếu trên toàn quốc. Các tiểu bang như Oregon, Washington và Nevada còn kích hoạt Vệ binh Quốc gia, đảm bảo phản ứng kịp thời trong và sau Ngày bầu cử. Ở 19 tiểu bang khác, bao gồm các bang chiến trường như Arizona và Michigan đã ban hành luật tăng cường an ninh tại trung tâm kiểm phiếu. Ngoài trang bị hàng rào sắt và dây thép gai, các quan chức còn triển khai lính canh có vũ trang và lực lượng đặc nhiệm phản ứng nhanh (SWAT). Những nỗ lực này không chỉ tăng cường an ninh vật lý, chống lại thông tin sai lệch mà còn để trấn an cử tri rằng quá trình bỏ phiếu an toàn. Sự chú ý cũng tập trung vào các trang mạng xã hội, đặc biệt sau cảnh báo của Giám đốc Cơ quan An ninh mạng và Cơ sở hạ tầng Jen Easterly về nỗ lực của Nga, Iran và Trung Quốc nhằm chia rẽ đảng phái và làm suy yếu niềm tin của người Mỹ vào tính hợp pháp của cuộc bầu cử.

MAI QUYÊN (Tổng hợp)