Ngày 13-8-2009, Chính phủ ban hành Nghị định 69/2009/NĐ-CP quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ về tái định cư... Có hiệu lực thi hành từ ngày 1-10-2009. Phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Mạnh Hiển về một số nội dung cơ bản của Nghị định này, Báo Cần Thơ xin giới thiệu cùng bạn đọc.

* Thưa Thứ trưởng, Nghị định 69/2009/NĐ-CP quy định: Khi thu hồi đất đai thì phải đền bù theo giá thị trường, Luật Đất đai năm 2003 cũng quy định như vậy. Trong khi đó, Luật vẫn quy định UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hàng năm vẫn được phép ban hành quy định về giá đất, nhưng trên thực tế giá vẫn thấp hơn giá thị trường. Vậy theo Thứ trưởng, nên xử lý vấn đề này như thế nào?

- Thứ trưởng Nguyễn Mạnh Hiển: Việc ban hành bảng giá đất hàng năm của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chưa sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường đang là một vướng mắc trong thực tế thi hành Luật Đất đai năm 2003 tại các địa phương. Để khắc phục tình trạng này, ngày 13 tháng 8 năm 2009, Chính phủ đã ban hành Nghị định 69/2009/NĐ-CP trong đó Điều 11 quy định về xác định lại giá đất trong một số trường hợp cụ thể, trong đó có trường hợp tính giá đất để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Theo đó, nếu giá đất do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định tại thời điểm quyết định thu hồi đất chưa sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ vào giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường để xác định lại giá đất cụ thể cho phù hợp.

Hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang soạn thảo Thông tư quy định cụ thể về xây dựng, điều chỉnh bảng giá đất của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giúp địa phương tổ chức xác định giá đất nói chung và giá đất để tính bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất nói riêng, trong đó đã hướng dẫn việc xây dựng bảng giá đất của địa phương được thực hiện trên cơ sở số liệu điều tra giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất trên thị trường (áp dụng phương pháp so sánh trực tiếp), đồng thời yêu cầu tăng dày số điểm điều tra, thu thập về giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Việc hướng dẫn thực hiện theo phương pháp này sẽ bảo đảm bảng giá đất của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đáp ứng nguyên tắc sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường.

Mặt khác, sau khi ban hành Nghị định số 69/2009/NĐ-CP, Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức tập huấn đội ngũ cán bộ đảm nhận nhiệm vụ giá đất, tăng cường công tác kiểm tra việc triển khai thi hành Nghị định nhằm giúp các địa phương triển khai tốt việc thực hiện Nghị định này.

* Thực tế cho thấy, nguồn thu từ đấu thầu đất đang là nguồn thu quan trọng của nhiều địa phương, dẫn đến nạn cấp đất tràn lan và không ít quy hoạch “treo” và khiếu kiện kéo dài. Nghị định 69/2009/NĐ-CP có giải quyết được thực trạng này không?

- Thứ trưởng Nguyễn Mạnh Hiển: Trong quá trình triển khai thi hành Luật Đất đai năm 2003, tại các địa phương vẫn còn tồn tại một số hạn chế chưa được giải quyết triệt để, trong đó có vấn đề cấp đất tràn lan, không ít quy hoạch “treo” đã dẫn đến khiếu kiện kéo dài. Để khắc phục tình trạng này, Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã triển khai nhiều biện pháp cụ thể như tăng cường kiểm tra việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, việc sử dụng đất của các dự án đầu tư, của các tổ chức kinh tế, nông trường, lâm trường, v.v... Nghị định 69/2009/NĐ-CP mới được ban hành cũng đã bổ sung thêm các quy định để tiếp tục góp phần giải quyết thực trạng này, cụ thể là:

- Sửa đổi, bổ sung quy định về nội dung quy hoạch sử dụng đất của các cấp nhằm đảm bảo sự phát triển hài hòa, hợp lý, có hiệu quả tài nguyên đất, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường và yêu cầu quản lý của từng cấp, xác định rõ các chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất của từng cấp làm căn cứ để địa phương triển khai và kiểm tra việc giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, thu hồi đất, khắc phục tồn tại như đã nêu ở trên đang diễn ra tại địa phương.

- Trong trường hợp giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và trường hợp doanh nghiệp nhà nước tiến hành cổ phần hóa lựa chọn hình thức giao đất mà giá đất do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định chưa sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường thì được xác định lại giá đất cụ thể cho phù hợp. Quy định này sẽ thúc đẩy việc sử dụng đất có hiệu quả hơn, các doanh nghiệp khi sử dụng đất sẽ phải tính toán hiệu quả kinh tế, không thể cứ “ôm” một diện tích lớn rồi để đấy không làm gì; đồng thời góp phần đảm bảo quyền và lợi ích của người bị thu hồi đất, hài hòa các lợi ích xã hội, giảm các khiếu kiện về đất đai.

Bên cạnh đó, Nghị định cũng quy định trách nhiệm của các Bộ, ngành và Ủy ban nhân dân các cấp trong việc tổ chức thực hiện và kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát sẽ dần từng bước loại bỏ các quy hoạch “treo”, khắc phục tình trạng nêu trên.

* Công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa là xu thế phát triển tất yếu. Bộ Tài nguyên và Môi trường có ý kiến gì khi hầu hết đất trống, đồi núi trọc vẫn bỏ hoang hóa, trong khi hàng nghìn ha đất “bờ xôi ruộng mật” vẫn bị thu hồi?

- Thứ trưởng Nguyễn Mạnh Hiển: Đây là vấn đề phải giải quyết tổng thể bằng nhiều chính sách, biện pháp. Trong Nghị định số 69/2009/NĐ-CP cũng có một số quy định nhằm góp phần giải quyết vấn đề này như:

- Sửa đổi, bổ sung quy định về nội dung quy hoạch sử dụng đất của các cấp như đã nêu trên nhằm khoanh định các khu vực đất cần phải bảo vệ như đất chuyên trồng lúa nước, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đảm bảo an ninh lương thực và bảo vệ môi trường.

- Sửa đổi quy định về giá đất, đặc biệt là giá tính tiền thuê đất để đảm bảo bình đẳng về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất là nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài trong việc thuê đất, giao đất; xác định lại giá đất tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong trường hợp chưa sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường nhằm hạn chế việc chuyển đất canh tác “bờ xôi, ruộng mật” sang sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp, góp phần điều tiết nguồn thu từ giao đất, cho thuê đất và chi phí đầu tư của Nhà nước, giải quyết các vấn đề xã hội phát sinh như câu hỏi đã nêu.

Đồng thời, Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất tại địa phương để kịp thời tháo gỡ những vướng mắc phát sinh, trong đó có vấn đề nêu trên.

Mặt khác, như đã nêu ở trên, để bảo vệ được đất trồng lúa nước đòi hỏi phải có biện pháp tổng hợp như cần tăng cường đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các vùng đất trống, đồi trọc và có chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư vào khu vực này; bảo đảm cho người dân sống tại các vùng chuyên trồng lúa có lãi từ việc trồng lúa; có cơ chế hỗ trợ cho các địa phương vì mục tiêu an ninh lương thực mà phải hạn chế sử dụng đất lúa cho mục tiêu phát triển công nghiệp, tăng cường các biện pháp khuyến nông khác.

* Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng Nguyễn Mạnh Hiển!

VĂN HÀO (thực hiện)