Mát-xcơ-va và Bắc Kinh vừa ký thỏa thuận xây dựng đường ống khí đốt Power of Siberia 2 (PS2). Siêu dự án này có thể định hình lại dòng chảy năng lượng thế giới, khi cả Nga và Trung Quốc đang tìm kiếm một giải pháp thay thế cho trật tự toàn cầu do Mỹ dẫn đầu.

Ngày 2-9, Giám đốc điều hành (CEO) tập đoàn năng lượng Gazprom Alexei Miller thông báo Nga và Trung Quốc đã ký bản ghi nhớ “có ràng buộc về pháp lý” trong việc thúc đẩy xây dựng tuyến đường ống khí đốt PS2.

Thông báo được đưa ra ngay sau cuộc hội đàm giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Bắc Kinh. Thỏa thuận trên đánh dấu lần đầu tiên 2 nước chính thức cam kết triển khai dự án năng lượng đầy tham vọng sau nhiều lần trì hoãn.

Mặc dù đạt được bước tiến về cam kết pháp lý, các chi tiết quan trọng về giá khí đốt, tài chính cho đường ống và thời gian xây dựng vẫn chưa được thống nhất. Đây chính là những “điểm nghẽn” đã cản trở quá trình phát triển dự án trong nhiều năm.

Ông Miller cho biết các cuộc đàm phán sẽ tập trung vào vấn đề tài chính xây dựng đường ống và các điều khoản cung cấp thương mại. Dự kiến giá khí đốt trên tuyến PS2 thấp hơn giá bán cho châu Âu, do quãng đường vận chuyển sang Trung Quốc xa hơn và đi qua nhiều địa hình phức tạp.

CEO Gazprom mô tả PS2 là dự án lớn nhất, tham vọng nhất và được đầu tư nhiều nhất trong ngành công nghiệp khí đốt toàn cầu. Theo thỏa thuận kéo dài trong 30 năm, tuyến đường ống mới dự kiến vận chuyển thêm 50 tỉ m³ khí đốt mỗi năm từ các mỏ khí Yamal ở vùng cực của Nga, đi qua lãnh thổ Mông Cổ rồi đến Trung Quốc.

Hệ thống đường ống Power of Siberia và Power of Siberia 2 (dự kiến) chuyển khí đốt từ Nga tới Trung Quốc.

Ngay cả khi chưa rõ ràng về giá khí đốt, thỏa thuận này vẫn báo hiệu sự thay đổi đáng kể trên thị trường khí đốt toàn cầu. Sau khi hoàn thành, đường ống PS2 sẽ chạy về phía Đông từ các mỏ khí đốt từng phục vụ cho châu Âu. Thỏa thuận cũng mang lại cho Trung Quốc một lựa chọn thay thế cho việc nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ, Qatar và Úc. Giới phân tích nhận định dự án này không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn gửi thông điệp chính trị, chứng minh mối quan hệ đối tác “không giới hạn” giữa Nga và Trung Quốc.

Tổng thống Putin lần đầu đề xuất dự án PS2 vào năm 2022, ngay sau khi phương Tây áp đặt lệnh trừng phạt Nga vì xung đột ở Ukraine. Sau khi chiến sự bùng phát, xuất khẩu khí đốt tự nhiên của Nga sang châu Âu, thị trường lớn nhất của nước này, đã giảm mạnh. Nga từng cung cấp cho thị trường châu Âu khoảng 200 tỉ m³ khí đốt mỗi năm, nhưng phần lớn các nước ở châu lục này sau đó đã từ bỏ khí đốt Nga. Để duy trì nguồn thu từ dầu khí, Nga đã chuyển hướng xuất khẩu dầu khí sang Trung Quốc.

Tuyến Power of Siberia đầu tiên, dài 3.000km, đã vận hành từ cuối năm 2019 theo hợp đồng trị giá 400 tỉ USD kéo dài 30 năm và dự kiến đạt công suất tối đa 38 tỉ m³ trong năm nay. Tập đoàn Gazprom cam kết tăng sản lượng khí đốt cho Trung Quốc qua đường ống PS hiện hành từ 38 tỉ m³ lên 44 tỉ m³ mỗi năm.

Khi dự án PS2 hoàn tất, tổng lượng khí đốt Nga xuất khẩu sang Trung Quốc có thể đạt 106 tỉ m³ mỗi năm, tức bằng khoảng một nửa lượng khí đốt cung cấp cho châu Âu trước đây.

Nga hiện là nhà cung cấp khí đốt lớn nhất và nhà cung cấp LNG lớn thứ ba của Trung Quốc, sau Úc và Qatar. Đường ống mới sẽ tăng đáng kể dòng chảy năng lượng Trung Quốc mua từ Nga và cũng giúp bù đắp phần nào cho thị phần khí đốt ở châu Âu mà Mát-xcơ-va không thể tiếp cận.

HẠNH NGUYÊN (Theo Reuters, Financial Times)