Phát biểu tại diễn đàn Hội đồng Đại Tây Dương (tổ chức tư vấn các vấn đề quốc tế có ảnh hưởng tại Mỹ) mới đây, Tướng Thomas Bussiere, Chỉ huy Bộ tư lệnh tấn công toàn cầu của Không quân Mỹ, cho biết lực lượng này đang chuẩn bị mở rộng kho vũ khí hạt nhân để có thể “vượt mặt” và ngăn chặn các đối thủ hạt nhân, gồm Nga và Trung Quốc, trong bối cảnh Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START) - hiệp ước kiểm soát hạt nhân duy nhất còn lại giữa Washington và Mát-xcơ-va - hết hạn vào tháng 2-2026.

ICBM Minuteman III của Mỹ. Ảnh: Flickr

New START được ký kết tại thủ đô Praha (Cộng hòa Séc) năm 2010, có hiệu lực năm 2011 và được gia hạn thêm 5 năm vào năm 2021. Hiệp ước này giới hạn số lượng đầu đạn hạt nhân chiến lược mà Mỹ và Nga có thể triển khai (ở mức tối đa 1.550 đầu đạn), cũng như việc triển khai tên lửa, máy bay ném bom và tàu ngầm để vận chuyển chúng. Hai cường quốc hạt nhân này đã thực hiện 328 cuộc thanh sát, hơn 25.000 thông báo về tình trạng của các bệ phóng, phương tiện vận chuyển đầu đạn hạt nhân và có 19 cuộc gặp song phương.

Hiện Nga sở hữu kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới với 5.977 đầu đạn, còn Mỹ là 5.428 đầu đạn. Chưa kể, Nga đang triển khai nhiều hệ thống mới, gồm tên lửa siêu thanh có khả năng mang đầu đạn hạt nhân Avangard hay ngư lôi hạt nhân Poseidon, trong khi Trung Quốc đang mở rộng các bãi chứa tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) và hoàn thiện bộ ba hạt nhân - cấu trúc lực lượng quân sự 3 mũi nhọn gồm ICBM trên bộ, tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM) và máy bay ném bom chiến lược mang bom và tên lửa hạt nhân. Theo báo cáo thường niên của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm hồi năm ngoái, Trung Quốc sở hữu 500 đầu đạn hạt nhân và tổng số ICBM ở mức khoảng 238, có thể vượt qua cả Mỹ và Nga trong vòng 10 năm tới. 

Trong bối cảnh New START hết hiệu lực vào tháng 2-2026, Mỹ phải đảm bảo rằng khả năng răn đe hạt nhân của nước này có thể ngăn chặn hiệu quả cả Trung Quốc và Nga khỏi hành động tấn công hạt nhân, ngay cả khi 2 đối thù này cùng hợp tác thực hiện. Do đó, ông Bussiere nói rằng nếu được chỉ đạo, Không quân Mỹ có thể tăng cường triển khai đầu đạn trên toàn bộ đội ICBM Minuteman III và máy bay ném bom của lực lượng này, bởi sự đối đầu trong tương lai có thể đòi hỏi một thế trận lực lượng hạt nhân mạnh mẽ hơn. Hiện Mỹ đang triển khai 400 ICBM Minuteman III, mỗi ICBM Minuteman III được trang bị một đầu đạn dù có thể mang 2 hoặc 3 đầu đạn. Trong khi đó, mỗi SLBM Trident II D5 có thể mang 8 đầu đạn mặc dù chúng thường mang trung bình từ 4-5 đầu đạn.

Hai chuyên gia Keith Payne và Mark Schneider thuộc Viện Chính sách Công quốc gia Mỹ gần đây cho rằng nếu không có những hạn chế từ New START, lực lượng SLBM Trident của Mỹ có thể tăng từ con số ước tính 960 đầu đạn đã triển khai lên con số 1.626 đầu đạn đã triển khai, trong khi lực lượng ICBM Minuteman III có thể tăng từ 400 đầu đạn lên 1.000 đầu đạn, còn lực lượng tên lửa hành trình phóng từ trên không (ALCM) có thể tăng từ 716 đầu đạn lên 784 đầu đạn.

Al Mauroni, chuyên gia phân tích về vấn đề chống phổ biến vũ khí hủy diệt, cho rằng Mỹ có thể tăng số lượng đầu đạn hạt nhân sẵn sàng triển khai vượt quá giới hạn của New START bằng cách sử dụng cả những đầu đạn không được triển khai, tức Washington có thể “tải” thêm đầu đạn hạt nhân tên lửa và máy bay ném bom hiện có mà không cần chế tạo vũ khí mới.

Song, để có thể đáp ứng nhu cầu hoạt động, đặc biệt là khi xét đến nhịp độ cao các nhiệm vụ của Lực lượng đặc nhiệm máy bay ném bom, báo cáo của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ hồi tháng 3 cho rằng Không quân Mỹ có thể cần ít nhất 200 máy bay ném bom tàng hình. Hiện Bộ Quốc phòng Mỹ đang đánh giá tính khả thi của việc mở rộng phi đội B-21 Raider, lên mức hơn 100 máy bay, để chống lại mối đe dọa hạt nhân ngày càng gia tăng từ Trung Quốc và Triều Tiên.

Tuy nhiên, nỗ lực nhằm hiện đại hóa năng lực răn đe của Mỹ, gồm cả kế hoạch phát triển ICBM Sentinel, đang phải chịu sự giám sát chặt chẽ do chi phí tăng cao. Giới lập pháp xứ cờ hoa đã gây sức ép, buộc Không quân Mỹ phải chứng minh tính cấp thiết trong việc thực thi chương trình với kinh phí gần 141 tỉ USD và chậm tiến độ nhiều năm này.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)