Khi được gắn thêm một số linh kiện chuyên dụng cộng với chương trình thuật toán, “dế yêu” có thể trở thành phòng xét nghiệm y khoa di động, phân tích các chất lỏng trong cơ thể, qua đó giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh thiếu máu, AIDS hoặc sốt rét.

Khi đến làng Gales Point xa

xôi của đất nước Belize (Trung Mỹ), Debbie Gordon và các đồng nghiệp khám bệnh cho 300 người dân trong làng dựa theo những triệu chứng bệnh nhân mô tả hoặc những biểu hiện bác sĩ quan sát được. Chuyên gia đào tạo y bác sĩ ở bang Carolina Bắc (Mỹ) cho rằng sẽ rất có ích nếu như nhóm của bà có được một dụng cụ xét nghiệm tại chỗ và cho ra kết quả sau vài ngày.

Chiếc Sony Ericsson được cải tiến thành phòng xét nghiệm di động. Ảnh: CNN

Còn một dụng cụ xét nghiệm cho kết quả chỉ sau vài giây thì sao? Dụng cụ như thế sẽ trở thành hiện thực trong tương lai gần, và nó có thể biến chiếc điện thoại di động (ĐTDĐ) thành phòng xét nghiệm y khoa di động, đồng thời thay đổi cách thức khám và điều trị bệnh ở những vùng nông thôn xa bệnh viện.

Giáo sư Aydogan Ozcan của Đại học California phân viện Los Angeles (UCLA – Mỹ) lấy chiếc ĐTDĐ Sony Ericsson (loại thường), sau đó tích hợp một vài bộ phận chuyên dụng có sẵn trên thị trường với giá chưa đến 50 USD và ông đã làm cho “dế” xuất ra hình ảnh rõ nét hiển thị hàng nghìn tế bào trong mẫu nhỏ chất dịch, như máu người chẳng hạn. “Đó là cách mới để tạo ra hình ảnh tế bào và vi khuẩn”, Ozcan cho biết. Theo giáo sư Ozcan, trong khi các thiết bị chẩn đoán hình ảnh sử dụng ống kính cồng kềnh, phát minh của ông và các đồng nghiệp mang đến “phiên bản thu nhỏ của một phòng thí nghiệm” vì nó không có thấu kính và cho kết quả nhanh, chính xác.

“Phòng thí nghiệm thu nhỏ” trên được gọi là LUCAS (viết tắt của lensless ultra-wide-field cell monitor array platform based on shadow imaging – tạm dịch hệ thống quan sát tế bào tầm nhìn cực rộng, không ống kính dựa trên kỹ thuật chụp ảnh tối). Nó sử dụng ánh sáng xanh bước sóng ngắn để soi mẫu chất lỏng – máu, nước bọt hoặc chất dịch khác trong cơ thể – được đặt trên miếng kiếng (xét nghiệm). LUCAS chụp hình ảnh vào con chip trong ĐTDĐ. Nếu có cài chương trình thuật toán, điện thoại sẽ đếm các tế bào nhanh hơn nhiều so với kỹ thuật viên đếm. Hình ảnh cũng có thể được truyền tới máy tính (qua mạng không dây) để phân tích và sau đó thông báo kết quả quatin nhắn. Ví dụ, đếm tế bào CD4 (kháng thể trong máu người) có thể xác định liệu bệnh nhân có mắc AIDS hay không. Hoặc đếm hồng cầu có thể giúp chẩn đoán bệnh thiếu máu hoặc sốt rét.

Mỗi loại tế bào trong cơ thể có hình dạng khác nhau nên LUCAS sử dụng thuật toán do các chuyên gia của UCLA phát triển với độ chính xác đến 90%. Tuy không thể thay thế các hệ thống xét nghiệm tiên tiến nhưng LUCAS mang đến một phương thức chẩn đoán sơ bộ và nhanh ở những khu vực hẻo lánh của châu Phi – nơi có tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS cao nhất thế giới. Nhà phát minh Ozcan cho biết hiện nay LUCAS chưa được hoàn thiện. Ông nói thêm trong tương lai, nếu dụng cụ này được tích hợp vào ĐTDĐ thông minh hoặc thiết bị cầm tay, thì chi phí chỉ đội lên thêm vài đô-la.

Theo chuyên gia Debbie Gordon, LUCAS là dụng cụ rất lý tưởng với nhóm của bà. Debbie hy vọng có thể thử nghiệm thiết bị này trong chuyến công tác đến Belize lần tới.

CHÂU ANH (Theo CNN)