Bài, ảnh: LÊ VINH

Kiên Giang là tỉnh có đông đồng bào dân tộc Khmer sinh sống. Hoạt động văn hóa, nghệ thuật của đồng bào dân tộc Khmer tại tỉnh luôn được duy trì ở các lễ, hội, Tết truyền thống; mang nét đẹp văn hóa và là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống hằng ngày.

Nghệ thuật múa truyền thống Khmer tại Ngày hội Văn hóa, Thể thao, Du lịch dân tộc Khmer của tỉnh Kiên Giang.

Đa dạng loại hình nghệ thuật

Với đam mê văn hóa dân tộc, NSƯT Danh Bê (68 tuổi) ở ấp Hòa Thiện, xã Ðịnh Hòa, huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang tập hợp hơn 20 người là anh em, con cháu có năng khiếu và yêu thích múa, hát nhạc dân tộc Khmer thành lập đội văn nghệ của ấp. Chuẩn bị cho các kỳ hội thi, hội diễn, mỗi buổi tối, sân nhà ông Danh Bê lại rộn ràng tiếng nhạc, lời ca tập dượt. Ông truyền dạy cho con cháu nghệ thuật hát Dù kê, phải diễn chằn tinh ra sao, làm thế nào để lột tả được vai công chúa. Ông hướng dẫn rất kỹ từng động tác của những điệu múa truyền thống như Sa-ri-ka-keo, Sa-vông… Ông Danh Bê thường chọn những vở Dù kê có giá trị nghệ thuật như: Tấm Cám, Tam Tạng thỉnh kinh, Thạch Sanh chém chằn… để phân vai cho người diễn. Hàng chục năm qua, Ðội văn nghệ Khmer ấp Hòa Thiện là nòng cốt cho phong trào của xã, nhất là những dịp Tết Chôl Chnăm Thmây, Lễ hội Ok-Om-Bok, Ngày hội Văn hóa, Thể thao, Du lịch dân tộc Khmer. NSƯT Danh Bê còn nghiên cứu, học hỏi tự làm được các loại nhạc cụ, các loại mặt nạ trong sân khấu Rô-băm, sáng tác kịch bản các bài múa dân gian truyền thống như: Rô-băm, Áp-sa-ra, múa gáo…

Trong các diễn viên là hạt nhân trẻ Ðội văn nghệ Khmer ấp Hòa Thiện, có Thị Hai - con gái của ông Danh Bê, hát hay, múa đẹp. Mỗi dịp được cha dạy hát, Thị Hai đều chăm chú theo dõi, sau đó thực hiện thật đúng động tác. Thị Hai rất đam mê nghệ thuật dân tộc Khmer. Ông Danh Bê không chỉ truyền dạy cho người thân trong gia đình mà những ai muốn học múa, học hát, đều được ông nhiệt tình truyền dạy. Hiện có khoảng trên 200 người được ông Danh Bê truyền dạy múa, hát. Mong muốn của ông Danh Bê là thành lập được nhiều đội văn nghệ Khmer, được hỗ trợ về nhạc cụ, âm thanh để đội văn nghệ Khmer phục vụ người dân tốt và nhiều hơn nữa.

Bảo tồn giá trị nghệ thuật của đồng bào dân tộc Khmer

Tương tự các tỉnh có đông đồng bào dân tộc Khmer như Trà Vinh, Sóc Trăng, cứ đến ngày rằm tháng 10 âm lịch hằng năm, hoạt động Lễ hội Ok-om-bok của đồng bào Khmer được tổ chức tại huyện Gò Quao. Tại đây, ngoài hoạt động chính là giải đua ghe ngo và Lễ Cúng trăng, trong khuôn khổ lễ hội còn có nhiều hoạt động sôi nổi như: hội thi thả đèn nước, hội chợ thương mại, hội thi ẩm thực, liên hoan nghệ thuật sân khấu Dù kê, trình diễn trang phục 3 dân tộc Kinh - Khmer - Hoa, hội thao dân tộc Khmer, lễ hội đường phố... tạo không khí tưng bừng, nhộn nhịp, thu hút hàng trăm nghìn lượt khách đến tham quan. Qua đó, giới thiệu, quảng bá văn hóa, du lịch tỉnh Kiên Giang, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh nhà, đặc biệt tạo ý nghĩa và hiệu quả thiết thực trong thực hiện nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Khmer, xây dựng khối đại đoàn kết các dân tộc.

Toàn tỉnh Kiên Giang hiện có 15/76 ngôi chùa Khmer được trang bị phương tiện âm thanh, nhạc cụ để hoạt động văn nghệ. Tỉnh có đoàn nghệ thuật Khmer chuyên nghiệp, 10 câu lạc bộ và đội văn nghệ quần chúng Khmer hoạt động hiệu quả. Nghệ thuật truyền thống đồng bào Khmer ở Kiên Giang có âm nhạc truyền thống, gồm các dòng nhạc cưới, nhạc lễ, các điệu ru, làn điệu Àday đối đáp; chế tác nhạc cụ truyền thống Khmer; múa truyền thống của người Khmer; sân khấu Dù kê; sân khấu Rô băm; nghệ thuật viết chữ Khmer trên sách lá…

Hiện Kiên Giang đã phê duyệt Ðề án Bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống dân tộc Khmer trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025. Qua đó tiến hành lập hồ sơ khoa học về 4 loại hình nghệ thuật truyền thống dân tộc Khmer tiêu biểu ở Kiên Giang, gồm: nghệ thuật múa truyền thống Khmer, Lễ hội Ok-Om-Bok, nghệ thuật diễn tấu dàn nhạc ngũ âm Khmer, văn học dân gian Khmer; đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.