* Tiến sĩ Kinh tế chính trị Huỳnh Hải Đăng
Học viện Chính trị khu vực IV​ 

Sau sáp nhập với Hậu Giang và Sóc Trăng, Cần Thơ không chỉ mở rộng địa giới mà còn khởi tạo một “trái tim mới” cho miền Tây - nơi đất Chín Rồng hội tụ ba trụ cột kinh tế, kết nối hạ tầng chiến lược, dẫn dắt một mô hình tăng trưởng tích hợp, hiện đại và bền vững.

MỘT NHỊP ĐẬP PHỤC HỒI VÀ ĐƯỜNG CONG KỲ VỌNG MỚI

Giai đoạn 2020 - 2025 đánh dấu một hành trình đầy biến động nhưng cũng giàu kỳ vọng của ba địa phương Cần Thơ, Hậu Giang và Sóc Trăng. Dưới tác động kép của đại dịch Covid-19 và biến đổi khí hậu, nền kinh tế khu vực từng chững lại, nhưng đã nhanh chóng phục hồi và vươn lên mạnh mẽ, tạo nên một “đường cong tăng trưởng” ấn tượng.

Theo số liệu từ VCCI, trong hai năm đầu đại dịch, Cần Thơ ghi nhận mức tăng trưởng âm liên tiếp (-2,7% và -2,8%), phản ánh rõ nét sự tổn thương của một đô thị phụ thuộc vào dịch vụ và chuỗi cung ứng. Trong khi đó, Hậu Giang và Sóc Trăng với nền tảng nông nghiệp nên vẫn duy trì được mức tăng trưởng dương, cho thấy khả năng chống chịu tốt hơn trong khủng hoảng. Từ năm 2022, cả ba địa phương bước vào giai đoạn phục hồi mạnh mẽ. GRDP của Cần Thơ tăng vọt 12,64%, Hậu Giang đạt gần 14%, Sóc Trăng đạt 7,71%. Đến năm 2023, Hậu Giang tiếp tục dẫn đầu với 12,3%, trong khi Cần Thơ và Sóc Trăng cùng đạt 5,8%. Năm 2024 với đà tăng trưởng tiếp tục được duy trì: Cần Thơ đạt 11,47%, Hậu Giang 8,76%, Sóc Trăng 7,07%.

Về tổng thể, bức tranh kinh tế địa phương không chỉ phản ánh sự phục hồi sau khủng hoảng mà còn mở ra kỳ vọng về một mô hình phát triển tích hợp - nơi các địa phương có thể bù trừ, hỗ trợ lẫn nhau để hình thành một cực tăng trưởng mới của ĐBSCL.

BA TRỤ CỘT - MỘT CẤU TRÚC KINH TẾ VÙNG ĐANG HÌNH THÀNH

Sau giai đoạn phục hồi mạnh mẽ, Cần Thơ, Hậu Giang và Sóc Trăng đang từng bước kiến tạo một cấu trúc kinh tế tích hợp - nơi mỗi địa phương đảm nhận vai trò chiến lược trong chuỗi giá trị Vùng. Ba trụ cột chính là nông nghiệp, công nghiệp chế biến và dịch vụ đang trở thành nền tảng cho một cực tăng trưởng mới của ĐBSCL.

Một góc đô thị TP Cần Thơ. Ảnh: Đăng Huỳnh.

Nông nghiệp - thủy sản là trụ cột đầu tiên, với sự phân công rõ ràng: Sóc Trăng dẫn đầu xuất khẩu thủy sản; Hậu Giang là vùng nguyên liệu nông nghiệp quy mô lớn; Cần Thơ giữ vai trò trung tâm nghiên cứu và chuyển giao công nghệ. Mô hình liên kết này không chỉ nâng cao giá trị gia tăng mà còn thúc đẩy nông nghiệp công nghệ cao, thích ứng với biến đổi khí hậu và hội nhập quốc tế.

Công nghiệp chế biến là trụ cột thứ hai, hình thành dọc hành lang sông Hậu. Cần Thơ sở hữu 8 khu công nghiệp lớn với tỷ lệ lấp đầy trên 85%, tập trung vào chế biến thực phẩm và logistics. Hậu Giang phát triển mạnh khu công nghiệp Sông Hậu, trong khi Sóc Trăng quy hoạch khu công nghiệp Trần Đề gắn với cụm cảng biển. Đây là nền tảng cho chuỗi công nghiệp - cảng biển - xuất khẩu, đặc biệt trong lĩnh vực chế biến.

Thương mại - dịch vụ - du lịch là trụ cột thứ ba, đang nổi lên như động lực tăng trưởng mới. Cần Thơ giữ vai trò trung tâm dịch vụ vùng với GRDP bình quân đầu người năm 2024 đạt hơn 104 triệu đồng. Hậu Giang và Sóc Trăng phát triển mạnh du lịch sinh thái, văn hóa Khmer và sản phẩm nông nghiệp bản địa, thu hút hơn 2,5 triệu lượt khách mỗi năm. Hạ tầng hỗ trợ như cảng Trần Đề, sân bay Cần Thơ và mạng lưới giao thông liên vùng đang tạo lực đẩy cho dịch vụ phát triển theo hướng hội nhập và chuyển đổi số.

Tổng thể, ba địa phương không chỉ “phân vai” mà còn “phối hợp” để hình thành một cấu trúc kinh tế vùng hiện đại, năng động và bền vững - nền tảng cho chiến lược phát triển tích hợp trong tương lai.

HẠ TẦNG VÀ LOGISTICS: MỞ LỐI CHO CỰC TĂNG TRƯỞNG MỚI

Nếu tăng trưởng là nhịp đập của nền kinh tế thì hạ tầng và logistics chính là mạch máu kết nối các cực phát triển. Ba địa phương Cần Thơ, Hậu Giang và Sóc Trăng đang chứng kiến sự bứt phá mạnh mẽ về hạ tầng và logistics, từng bước hình thành trục kết nối chiến lược cho toàn vùng ĐBSCL.

Một góc đô thị tỉnh Sóc Trăng. Ảnh: Đăng Huỳnh.

Tâm điểm của trục này là cảng biển Trần Đề (Sóc Trăng) được quy hoạch là cảng đặc biệt cấp quốc gia có khả năng tiếp nhận tàu trọng tải đến 160.000 tấn, đóng vai trò cửa ngõ xuất khẩu và trung tâm logistics biển của toàn Vùng. Đây là lợi thế chiến lược để phát triển kinh tế biển và công nghiệp hậu cần quy mô lớn.

Bổ trợ cho cảng biển là sân bay quốc tế Cần Thơ là trung tâm hàng không của Vùng, có công suất thiết kế 3-5 triệu lượt khách/năm. Bên cạnh đó, cao tốc Cần Thơ - Cà Mau đang được đẩy nhanh tiến độ và dự kiến hoàn thành vào năm 2026 sẽ kết nối trục Bắc - Nam của ĐBSCL. Cùng với đó là hệ thống quốc lộ QL1A, QL61C và mạng lưới sông ngòi, kênh rạch dày đặc, đang tạo nên một mạng giao thông đa phương thức, kết nối hiệu quả giữa vùng nguyên liệu, khu công nghiệp và trung tâm tiêu thụ.

Hạ tầng đồng bộ không chỉ phục vụ lưu thông hàng hóa mà còn là nền tảng xây dựng chuỗi giá trị sản xuất - chế biến - xuất khẩu liền mạch, đặc biệt trong các ngành chủ lực như nông sản, thủy sản, lương thực. Đồng thời, mở ra dư địa lớn cho thương mại, dịch vụ, đầu tư và hội nhập quốc tế.

Với tầm nhìn dài hạn, hạ tầng và logistics sẽ là “xương sống” để hình thành “Thành phố Cần Thơ mới” trở thành trung tâm kinh tế, logistics và đổi mới sáng tạo của toàn vùng ĐBSCL.

TƯ DUY MỚI, TẦM NHÌN MỚI, ĐỘNG LỰC MỚI

Sau sáp nhập, Cần Thơ không chỉ mở rộng về địa lý mà còn mở ra một không gian phát triển hoàn toàn mới - nơi hội tụ của đô thị, nông nghiệp, logistics và đổi mới sáng tạo. Trong kỷ nguyên chuyển đổi mô hình tăng trưởng, thành phố cần một bản thiết kế chiến lược đủ tầm, đủ sâu và đủ linh hoạt để trở thành trung tâm kinh tế vùng kiểu mới - hiện đại, bền vững và có sức lan tỏa.

Khóm Cầu Đúc, Hậu Giang. Ảnh: Đăng Huỳnh.

Giai đoạn 2025 - 2030 là thời điểm bản lề để Cần Thơ chuyển mình từ một đô thị trung tâm hành chính sang vai trò trung tâm kinh tế tích hợp của toàn Vùng. Với lợi thế về công nghiệp chế biến, logistics, giáo dục và nghiên cứu, cùng sự bổ sung từ Hậu Giang và Sóc Trăng về nông nghiệp, thủy sản và văn hóa, Cần Thơ có đủ điều kiện để trở thành “đầu tàu” phát triển mới của miền Tây.

Tầm nhìn đến năm 2030, cần xây dựng Cần Thơ trở thành trung tâm kinh tế tổng hợp cấp vùng - hiện đại, bền vững và có sức cạnh tranh quốc tế. Đây không chỉ là mục tiêu phát triển mà là lời khẳng định vị thế mới của một thành phố đang vươn mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên hội nhập.

“Bốn trụ cột - Bốn động lực” kiến tạo Cần Thơ mới gồm:

(1) Công nghiệp chế biến và logistics gắn với nông nghiệp công nghệ cao. Phát triển chuỗi giá trị khép kín từ vùng nguyên liệu (Hậu Giang), cụm chế biến (Sóc Trăng, Cần Thơ) đến hạ tầng xuất khẩu (cảng Trần Đề, sân bay Cần Thơ). Ưu tiên công nghệ sau thu hoạch, logistics lạnh và truy xuất nguồn gốc - để nông sản miền Tây “sạch và thông minh”.

(2) Kinh tế biển và dịch vụ cảng - logistics. Biến cụm cảng Trần Đề thành cửa ngõ giao thương quốc tế; phát triển trung tâm kho bãi, logistics và sàn giao dịch hàng hóa hiện đại cho ĐBSCL.

(3) Du lịch sinh thái - văn hóa - nông nghiệp. Khai thác bản sắc sông nước: chợ nổi, làng nghề, văn hóa Khmer, rừng ngập mặn. Phát triển du lịch cộng đồng, nghỉ dưỡng sinh thái, MICE và du lịch thông minh.

(4) Kinh tế số và đổi mới sáng tạo. Xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp; thúc đẩy chuyển đổi số trong sản xuất, dịch vụ công, giáo dục, y tế và quản lý đô thị - hướng đến một Cần Thơ thông minh, hiện đại.

“CẦN THƠ MỚI”: TỪ KHÁT VỌNG ĐẾN HÀNH ĐỘNG

Sáp nhập địa giới không chỉ là sự thay đổi về bản đồ hành chính mà là cơ hội để tái định hình không gian phát triển Vùng. Với Cần Thơ - Hậu Giang - Sóc Trăng, đây là thời điểm vàng để “xây” một trung tâm kinh tế tích hợp, hiện đại và bền vững cho ĐBSCL.

Từ công nghiệp chế biến, logistics, du lịch đến kinh tế số, mỗi trụ cột phát triển đều cần được triển khai bằng tư duy chiến lược và hành động quyết liệt. Lộ trình 2025 - 2030 không chỉ là kế hoạch mà là cam kết: đưa Cần Thơ trở thành cực tăng trưởng mới, nơi hội tụ đổi mới, lan tỏa thịnh vượng.

Khát vọng đã có, cơ hội đang mở. Vấn đề còn lại là: chúng ta sẽ hành động như thế nào để biến “Cần Thơ mới” thành hình mẫu phát triển của Vùng trong kỷ nguyên hội nhập!