Chiếc ghe ngo truyền thống dài 30m, nặng 3,5 tấn đã được anh Thạch Rô Si Dol ở ấp Tân Lợi, xã Thạnh Tân, huyện Thạnh Trị, tỉnh Sóc Trăng, thu nhỏ nằm gọn trong lòng bàn tay và trở thành sản phẩm khởi nghiệp ấn tượng.

Anh Dol (giữa) với sản phẩm ghe ngo được chế tác với hoa văn của các đội ghe ở địa phương.

Xuất thân trong gia đình có truyền thống nghệ thuật, cha là họa sĩ trang trí ghe ngo và vẽ hoa văn tại các chùa Khmer nên anh Dol đam mê nghệ thuật dân tộc từ nhỏ. Bản thân anh Dol cũng sớm bộc lộ năng khiếu, được cha truyền nghề và mau chóng lĩnh hội hầu hết những kỹ thuật vẽ, trang trí, phối màu... truyền thống của đồng bào Khmer.

Anh Dol cho biết ở Sóc Trăng, rất nhiều người xem đua ghe ngo là môn thể thao vua. Hằng năm, ai cũng mong chờ đến lễ hội đua ghe ngo và anh Dol cũng không là ngoại lệ.  Anh đặc biệt yêu thích, đam mê môn thể thao truyền thống này. Đầu năm 2022, anh Dol quyết tâm thực hiện đam mê bằng cách thu nhỏ chiếc ghe ngo dài khoảng 30m nặng 3,5 tấn chỉ còn 0,2-0,5m, chiếc ghe ngo lớn nhất cũng chỉ dài 2m, nặng 4kg và giữ nguyên tất cả các chi tiết đúng với nguyên mẫu của chiếc ghe ngo. “Tôi quá đam mê và mong muốn tạo ra những sản phẩm lưu niệm gắn liền với ghe ngo nên chọn làm ghe ngo mini để khởi nghiệp” - anh Dol chia sẻ.

Nguyên liệu để làm nên những chiếc ghe ngo mini chủ yếu là gỗ từ cây bình bát hay cây tràm, bởi 2 loại gỗ này có dáng cong tựa chiếc ghe ngo nên không cần phải tốn nhiều công để uốn. Công đoạn làm ghe cũng lắm công phu: gỗ cây sau khi đốn về đem tách bỏ lớp vỏ bên ngoài, phơi khô, đục rỗng phần trong, làm nhẵn bề mặt thân, sơn lót, lựa chọn hoa văn để vẽ lên thân và gắn mắt cho ghe. Đây cũng được xem là chiếc ghe “độc mộc” vì chỉ dùng một khúc gỗ tạo hình, không ráp từng miếng gỗ lại với nhau như chiếc ghe ngo lớn. “Hoa văn vẽ lên ghe thường là bông hoa sặc sỡ, hoa văn kiểu Ăng Kor. Công  đoạn khó nhất là đục phần thân, nếu không khéo sẽ bị thủng, hư ghe” - anh Dol cho biết.

Nhờ được cha chỉ dạy từ nhỏ nên anh Dol hiểu rõ ý nghĩa các hoa văn cùng sự kết hợp màu sắc. Từ đó những chiếc ghe ngo mini được anh thực hiện tỉ mỉ trong cách phối màu, mô tả đường nét, chi tiết nhỏ trên thân để đảm bảo sắc sảo, sinh động cho từng chiếc ghe. Thông thường mỗi chiếc ghe ngo có kích thước 0,2-2m được anh Dol thực hiện 3-5 ngày.

Mô hình ghe ngo mini của anh Dol được nhiều người ưa chuộng, nhất là những người yêu thích đua ghe truyền thống của đồng bào Khmer. Thậm chí, một số người còn tự tìm đến đặt anh làm theo theo mẫu, hoa văn chiếc ghe ngo của địa phương mà họ hâm mộ. Ngoài ra, sản phẩm của anh cũng được bán trên các trang thương mại điện tử nên dễ tiếp cận khách hàng trong và ngoài nước. “Hiện tôi tập trung làm các loại ghe ngo kích thước dưới 0,6m, những loại trên 1m chủ yếu làm theo đơn đặt hàng của khách. Sắp tới, tôi sẽ cải thiện thêm hoa văn và mở rộng quy mô sản xuất” - anh Dol nói.

Đến nay, anh Dol đã làm ra trên 100 chiếc ghe mini với mức giá mỗi chiếc 500.000-1,8 triệu đồng. Anh Khưu Nhật Khánh, Ủy viên Ban Thường vụ Huyện đoàn Thạnh Trị, cho biết: “Mô hình của anh Dol tiêu biểu trong việc bảo tồn và phát huy văn hóa của đồng bào dân tộc Khmer. Hy vọng thời gian tới anh giới thiệu sản phẩm rộng rãi hơn để du khách trong, ngoài nước khi đến Sóc Trăng chọn được sản phẩm lưu niệm đặc trưng mang về làm kỷ niệm”.

Bài, ảnh: NGUYỄN TRINH