Sau Thượng nghị sĩ bang Texas Ted Cruz, đến lượt Thống đốc bang Ohio John Kasich nói lời chia tay cuộc đua giành tấm vé ứng cử tổng thống duy nhất của đảng Cộng hòa, qua đó khẳng định tỉ phú Donald Trump là "người được lựa chọn trước thời hạn", giúp ông bắt đầu kế hoạch "tấn công" đối thủ đảng Dân chủ, cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton.

Thay vì phải đợi đến đại hội đảng Cộng hòa vào tháng 7 mới cầm vé chính thức tranh cử tổng thống, vị tỉ phú có nhiều phát ngôn gây tranh cãi đang ung dung chuẩn bị kế hoạch vận động chạy đua vào Nhà Trắng, mà khởi đầu quan trọng nhất là đề cử ứng viên liên danh phó Tổng thống.

Phát biểu với hãng tin ABC, ông Trump cho biết ông muốn người liên danh khả dĩ nhất là nhân vật "có kinh nghiệm chính trị và cùng nhạy bén trong kinh doanh" với mình. Hai cái tên đầu tiên đã được ông Trump nhắc đến gồm Thượng nghị sĩ bang Ohio Rob Portman và Thống đốc bang South Carolina Nikki Haley. Thống đốc bang Ohio Kasich, người vừa từ bỏ cuộc đua sơ bộ của đảng Cộng hòa, cũng được ông Trump xem xét, bởi vị chính khách này từng có công giúp cân bằng ngân sách liên bang.

Cái khó nhất là đoàn kết nội bộ

Để đi đến ngày chiến thắng quyết định tại bang Indiana hôm 3-5 khiến hai đối thủ là Ted Cruz và John Kasich phải rút lui, tỉ phú Trump đã làm mất lòng nhiều ứng viên của đảng Cộng hòa bởi những bình luận chẳng hề kiêng cử hay nể nang của ông. Vì thế, theo hãng tin Pháp AFP, vị tỉ phú bất động sản 69 tuổi đang là ứng viên tổng thống hiện đại có tỷ lệ không ủng hộ trong đảng cao nhất trong lịch sử. Chính ông Trump thừa nhận khi phát biểu với Thời báo New York hôm 4-5: "Tôi biết rằng người dân hiện vẫn không tin vào một vị tổng thống như tôi đây". Tuy nhiên, lời nói này có thể là sự mở đầu cho phong cách mới xoa dịu nỗi bất bình bên trong đảng Cộng hòa của ông Trump. "Mọi thứ sẽ tốt đẹp. Tôi không chạy đua tranh cử tổng thống để làm mọi việc trở nên bất ổn cho đất nước này" - ông Trump giãi bày.

Trả lời với đài Fox News hôm 4-5, ông Trump cũng cam kết xây dựng sự đoàn kết trong đảng Cộng hòa. "Bây giờ chúng tôi sẽ thống nhất đảng. Chúng tôi sẽ tập hợp nhân dân lại với nhau"-ông nói.

Ngoài ra, trên đài NBC, ông Trump cho biết có khả năng ông sẽ hợp tác với Ủy ban quốc gia đảng Cộng hòa để huy động khoảng 1 tỉ USD cho chiến dịch tổng vận động tranh cử. Đây là dấu hiệu cho thấy ông Trump sẵn sàng chấp nhận sự chỉ đạo của giới chóp bu đảng Cộng hòa trong vận động tranh cử, thay vì "tự tung tự tác" đưa ra các quan điểm chính trị riêng gây bối rối giới chính khách truyền thống.

Có điều, ông Trump sẽ gặp rất nhiều khó khăn, thách thức. Nữ Thượng nghị sĩ bang Nebraska Deb Fischer tuyên bố bà ủng hộ người để cử của đảng nhưng đó không phải là ông Trump. "Ông Trump sẽ phải làm việc khó nhọc để tập hợp đảng lại với nhau" - bà Fischer bình luận. Thượng nghị sĩ Ben Sasse, cũng thuộc bang Nebraska, nhắc lại lập trường công khai trên Facebook của mình hồi tháng 2 rằng ông sẽ bỏ phiếu cho người khác nếu ông Trump được chọn làm ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham thậm chí cảnh báo: "Nếu chúng ta để cử ông Trump, chúng ta sẽ bị hủy diệt. Ông ta là khẩu đại bác lòng thòng và những khẩu đại bác lòng thòng sẽ tịt ngòi".

Đặc biệt, hai cựu Tổng thống George H.W. Bush và George W. Bush, ra thông báo không bình luận hay tham gia chiến dịch vận động tranh cử. Tuyên bố này đồng nghĩa họ không ủng hộ ông Trump.

Có lý do để ông Trump đánh bại bà Clinton

Dư luận cho rằng việc ông Trump trở thành ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa càng làm tăng cơ hội đắc cử của cựu đệ nhất phu nhân Mỹ Hillary Clinton. Dù Thượng nghị sĩ bang Vermont Bernie Sanders vừa giành thắng lợi trong cuộc bầu cử sơ bộ tại bang Indiana và tỏ rõ quyết tâm "còn nước còn tát", nhưng giới phân tích nhận định ông đang đứng trước áp lực phải sớm dừng bước để đảng Dân chủ tập trung sự hậu thuẫn cho bà Clinton trên đường đua nước rút vào Nhà Trắng. Bà Clinton đang nắm trong tay 2.217 phiếu đại biểu so với 2.383 phiếu cần thiết, tức chỉ cần 166 phiếu nữa là trở thành ứng viên của đảng. Ông Sanders chỉ kiếm được 1.443 phiếu.

Một cuộc thăm dò dư luận toàn quốc mới nhất của hãng CNN/ORC được công bố hôm 4-5 cho thấy bà Clinton đang dẫn trước ông Trump tới hai con số. Cụ thể, bà Clinton nhận được 54% số người ủng hộ, so với 41% của ông Trump. Tỷ lệ này cho thấy bà Clinton dẫn trước ông Trump đến 13 điểm, mức cao nhất kể từ cuộc thăm dò hồi tháng 7 năm ngoái. Đa số người Mỹ được thăm dò tin cậy bà Clinton ở nhiều vấn đề như chống khủng bố, giải quyết dân nhập cư và biến đổi khí hậu, chăm sóc y tế, giáo dục, thu hẹp khoảng cách thu nhập, mở rộng chính sách đối ngoại. Ông Trump chỉ được đánh giá cao ở vấn đề then chốt là kinh tế.

Tuy nhiên, nhà nghiên cứu về quản lý Philip Wallach thuộc Viện Brookings (Mỹ) cho rằng ông Trump có 3 lý do để đánh bại bà Clinton và trở thành tổng thống. Thứ nhất, ông Trump đã chứng minh mình là vị tỉ phú thành danh. Thứ hai, nhiều người Mỹ không quan tâm đến phát biểu có tính phân biệt chủng tộc của ông Trump và coi là một dạng bài ngoại mù quáng "thường thấy" trong trái tim xã hội nước này. Thứ ba, người Mỹ có thể muốn chọn một nhân vật mới thay vì tiếp tục trông cậy vào cựu đệ nhất phu nhân, cựu thượng nghị sĩ và cựu ngoại trưởng của đảng Dân chủ.

Xem ra, cuộc bầu cử tổng thống ngày 8-11 tại Mỹ sẽ hết sức gay cấn và hấp dẫn.

KIẾN HÒA (Theo AFP, Reuters, Washingtonpost)