Dế Mèn là giải thưởng thường niên do Báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) sáng lập từ năm 2020 nhằm tôn vinh các sáng tác, trình diễn nghệ thuật xuất sắc do thiếu nhi sáng tác, hoặc sáng tác cho thiếu nhi. Giải thưởng Dế Mèn 2024 vừa trao giải, với nhiều tác phẩm xuất sắc được vinh danh.

Bản thảo “Thư viện kỳ bí” của Lê Sinh Hùng. Ảnh: TT&VH

Trải qua 4 mùa giải (2020-2023), giải thưởng đã trao 2 giải “Hiệp sĩ Dế Mèn”, là nhà văn Nguyễn Nhật Ánh (2020) và nhà văn Trần Đức Tiến (2023). Mùa giải thứ 5 này, “Hiệp sĩ Dế Mèn” thứ 3 được vinh danh chính là nhà văn, dịch giả Lý Lan, với tác phẩm dự thi “Tự truyện một con heo” (NXB Trẻ), cùng nhiều đóng góp cho văn học thiếu nhi của bà suốt thời gian dài.

Nữ nhà văn sinh năm 1957, quê Bình Dương vẫn được nhiều bạn đọc mến mộ khi là dịch giả bộ truyện “Harry Potter”. Bà bắt đầu sự nghiệp văn học cách đây khoảng 45 năm và ghi dấu ấn với hàng chục tác phẩm văn học ở đủ các thể loại: truyện, thơ, tiểu thuyết, tản văn. Có thể kể đến như “Ngôi nhà trong cỏ” đoạt giải A Cuộc thi sáng tác cho nhi đồng (1982-1984), “Bí mật giữa tôi và thằn lằn đen”, “Chuyện của vàng anh” và “Cổng trường mở ra”… Với “Tự truyện một con heo”, nhà thơ Trần Đăng Khoa, Chủ tịch Hội đồng Giám khảo Giải thưởng Dế Mèn, cho rằng: “Ưu điểm của tác phẩm này là tác giả rất hiểu đời sống, lối sống của heo, và nhiều loài vật khác nên rất sinh động và rất thật. Vấn đề cũng được đặt ra rất hay, đó là khát vọng sống tự do, không muốn làm thú cưng... Đây là tác phẩm nổi trội nhất trong các tác phẩm dự giải lần này”.

Giải thưởng Dế Mèn lần thứ 5, năm 2024 có 135 tác phẩm thiếu nhi tiêu biểu dự thi, từ tác giả gửi trực tiếp và từ đề cử của các nhà xuất bản, lực lượng cộng tác viên lĩnh vực văn hóa. Ngoài vinh danh “Hiệp sĩ Dế Mèn”, còn có 5 Giải “Khát vọng Dế Mèn” và 2 giải thưởng của Hội đồng Giám khảo Dế Mèn được trao cho các tác phẩm xuất sắc. Theo đánh giả của Ban tổ chức, giải thưởng năm nay rất thành công vì đã tìm ra được những tác phẩm hay, những tác giả mới triển vọng trong sáng tác văn học, nghệ thuật dành cho thiếu nhi.

Đơn cử như bộ truyện tranh “Cuộc phiêu lưu của Dế Út”, 4 tập của LinhRab, NXB Kim Đồng ấn hành đạt giải “Khát vọng Dế Mèn”. Đây là thử nghiệm mới của tác giả trẻ, khi chuyển thể từ tác phẩm “Dế Mèn phiêu lưu ký” của nhà văn Tô Hoài. Từ cảm hứng nguyên tác, họa sĩ LinhRab đã dành 7 năm để kể lại hành trình trưởng thành của Dế Út qua ngôn ngữ tranh và ngôn ngữ thoại đầy trẻ trung, thú vị, phù hợp với thiếu nhi hiện nay. Một tác phẩm đạt giải “Khát vọng Dế Mèn” khác là ca khúc “Trăng ơi… từ đâu đến?”, của Thái Chí Thanh, phổ từ thơ Trần Đăng Khoa. Hơn nửa thế kỷ trước, nhạc sĩ Phạm Tuyên đã phổ nhạc bài thơ này và ghi dấu ấn đậm nét. Nhạc sĩ Thái Chí Thanh đã đưa vào những nét nhạc trẻ trung, hiện đại. Còn với sê-ri phim hoạt hình “Trạng Quỳnh thời nhí nhố” vào vòng chung khảo, đó là dự án ấn tượng với quy mô lên tới 450 tập, sản xuất bằng công nghệ 3D hiện đại, mang dấu ấn văn hóa Việt Nam rõ nét.

Một tác giả gây ấn tượng tại giải thưởng năm nay là Lê Sinh Hùng, cậu bé 14 tuổi, với bản thảo “Thư viện kỳ bí”. Ở thư viện đó, có những nhân vật thức dậy, bước ra khỏi trang sách khi đêm xuống để vui chơi với nhau, rồi lại trở về cuốn sách của mình khi bình minh lên. Bên cạnh phần truyện, Lê Sinh Hùng cũng tự vẽ minh họa và tô màu cho tác phẩm của mình. Điều thú vị là Lê Sinh Hùng chính là con của tác giả Vũ Thị Thanh Tâm, từng có bộ sách tranh 7 tập “COVID trong mắt trẻ thơ” vào tốp 8 Giải thưởng Dế Mèn 2022. Ở chiều ngược lại, năm nay, nhà thơ Lữ Mai đoạt giải “Khát vọng Dế Mèn” với bản thảo truyện dài “Dưới khung trời ngát xanh”, nối tiếp thành công của con chị - tác giả nhí Đoàn Lữ Thụy Phương, với bản thảo “Từ những bức thư” nhận được tặng thưởng của Hội đồng giám khảo Giải thưởng Dế Mèn 2023. Điều này cũng cho thấy sự lan tỏa cảm hứng sáng tác cho thiếu nhi từ giải thưởng thường niên này.

DUY KHÔI