Cùng với sự bùng nổ của cách mạng công nghiệp 4.0 và trước yêu cầu phát triển bền vững, một cuộc cách mạng về quản trị Chính phủ và nâng tầm quốc gia đang lan tỏa như một xu hướng chung trên thế giới. Việt Nam không chỉ hòa nhịp với xu thế thời đại, mà còn coi nhiệm vụ tinh gọn bộ máy quản trị quốc gia để hiệu quả hơn là nhiệm vụ trọng tâm và động lực quan trọng trong Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc như khẳng định của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam luôn đứng trước những thử thách to lớn, đòi hỏi phải có những quyết sách sáng suốt, những bước đi đột phá để đưa đất nước vững bước đi lên. Trong bối cảnh hiện nay, khi cả thế giới đang bước vào thời kỳ phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ, của kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, đất nước ta lại càng cần đến những đổi mới căn bản, toàn diện, trong đó, đổi mới thể chế, tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực - hiệu quả quản lý nhà nước được xác định là một khâu đột phá chiến lược.

Tinh gọn bộ máy không chỉ đơn thuần là việc sắp xếp lại các cơ quan, tổ chức; mà trên hết, đó là sự thay đổi về chất, nhằm xây dựng một hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, hoạt động hiệu quả, gần dân và vì dân hơn. Đây là bước đi tất yếu để thực hiện thắng lợi các mục tiêu mà Đại hội XIII của Đảng đã đề ra: Đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Chính vì vậy, việc nghiên cứu, đánh giá và triển khai chủ trương tinh gọn bộ máy không chỉ mang ý nghĩa lý luận, thực tiễn sâu sắc, mà còn là yêu cầu cấp thiết, mở đường cho đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển nhanh, bền vững, hội nhập sâu rộng và hiện đại hóa toàn diện.

Những năm gần đây dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam, nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, toàn diện về mọi mặt và được xem là thời kỳ phát triển nhất trong thời kỳ đổi mới đất nước đến nay. Đặc biệt, nhờ có sự lãnh đạo nhạy bén, đúng đắn của Đảng, sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt, kịp thời của chính phủ, sự vào cuộc đồng bộ, tích cực của cả hệ thống chính trị, sự hưởng ứng đồng tình, ủng hộ mạnh mẽ của nhân dân cả nước, chúng ta đã khắc phục, vượt qua được những khó khăn rất lớn, những tác động tiêu cực do dịch bệnh, thiên tai, bão lụt, hạn hán liên tiếp xảy ra. Đó là minh chứng cho tinh thần người Việt kiên trung, bất khuất, khẳng định tính ưu việt của dân tộc ta trong hành trình dựng nước và giữ nước. Truyền thống đoàn kết, yêu nước nồng nàn, lòng nhân ái và ý chí kiên cường của nhân dân ta càng trong khó khăn, thử thách, truyền thống và ý chí đó càng được nhân lên gấp bội, là nguồn lực và động lực to lớn, không một thế lực nào có thể ngăn cản nổi, để xây dựng Đảng ta ngày càng vững mạnh, đất nước ta tiếp tục đi lên trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội, mục tiêu dân giàu nước mạnh, dân chủ, công bằng văn minh.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng sẽ đánh dấu sự mở đầu Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Đặc biệt, trên nền tảng những thành tựu vĩ đại của 40 năm Đổi mới, động lực hàng đầu để Việt Nam vững vàng bước vào Kỷ nguyên mới là thúc đẩy những đổi mới về thể chế, trọng tâm là đổi mới tổ chức bộ máy hệ thống chính trị (gồm 3 khối Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội), đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng và thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy hướng đến Chính phủ hiệu quả; khơi dậy sự hứng khởi và niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp; củng cố và phát huy sự đoàn kết nhất trí, ý Đảng hòa quyện với lòng dân trong khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, thịnh vượng, chung sức đồng lòng, phát huy mạnh mẽ tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh và ứng dụng khoa học công nghệ 4.0 vào tất cả các lĩnh vực phát triển và quản lý đời sống vĩ mô và vi mô…

Xây dựng Chính phủ hiệu quả không chỉ là chi tiêu thường xuyên tiết kiệm, coi trọng đầu tư công hiệu quả, mà cần nâng cao năng lực, hiệu lực và hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, bộ, ngành và chính quyền địa phương các cấp, trên cơ sở chủ động tham chiếu và vận dụng kinh nghiệm quốc tế về tổ chức bộ máy của Chính phủ; làm rõ và phân định rõ địa vị pháp lý, trách nhiệm, phân cấp, phân quyền, yêu cầu, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức, quan hệ từng vị trí công tác trong từng đơn vị và giữa các cơ quan, bộ phận thật đồng bộ, hợp lý, liên thông, gắn kết nhau; làm rõ phạm vi quản lý đa ngành, đa lĩnh vực của một số bộ, ngành, nhất là những bộ, ngành có chức năng, nhiệm vụ tương đồng, trùng lắp; kiên quyết cắt bỏ sự cồng kềnh, các tầng nấc, đầu mối và các khâu trung gian “ăn theo” không cần thiết, bảo đảm tính Đảng, tính hợp lý, tính hợp pháp, tính tổng thể, đồng bộ, liên thông, một cơ quan thực hiện nhiều việc, một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì và chịu trách nhiệm chính; vừa phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo và vai trò tự quản của địa phương, đơn vị, vừa khắc phục triệt để tình trạng chồng chéo và song trùng về chức năng, nhiệm vụ, chia cắt về địa bàn, lĩnh vực; giảm thiểu tính ôm đồm, bao biện làm thay; tập trung hoàn thiện pháp luật về tổ chức, hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị, quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong bộ máy nhà nước, bảo đảm sự phân biệt rõ cấp ban hành chủ trương, chính sách, pháp luật với cấp tổ chức thực hiện, gắn với tinh thần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; Trung ương, Chính phủ, Quốc hội tăng cường hoàn thiện thể chế, giữ vai trò kiến tạo, tăng cường kiểm tra, giám sát và cải cách tối đa thủ tục hành chính.

Có cơ chế kiểm soát hiệu quả việc thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng thành pháp luật của Nhà nước; có quy trình xây dựng pháp luật chặt chẽ, khoa học, dân chủ để chính sách, pháp luật thể hiện được đầy đủ ý chí, nguyện vọng của Nhân dân, bảo vệ lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân, khuyến khích đổi mới sáng tạo, thu hút mọi nguồn lực cho sự phát triển; nhưng cũng phải linh hoạt để kịp thời phản ứng chính sách, có giải pháp xử lý kịp thời các vấn đề thực tiễn phát sinh làm chậm sự phát triển theo nguyên tắc bảo vệ, bảo đảm lợi ích của quốc gia, dân tộc là trước hết và trên hết; phân công “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ sản phẩm, rõ hiệu quả” trong quy trình công tác, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chủ thể; thường xuyên đánh giá hiệu quả, chất lượng chính sách sau ban hành để kịp thời điều chỉnh bất cập, mâu thuẫn, giảm thiểu thất thoát, lãng phí các nguồn lực; tăng cường kiểm soát quyền lực trong xây dựng pháp luật, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, đề cao trách nhiệm, nhất là trách nhiệm người đứng đầu, kiên quyết chống tiêu cực, “lợi ích nhóm”; tăng cường đồng thời hai yếu tố: Đức trị và pháp trị. Đẩy mạnh phòng, chống lãng phí tương đương với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Tạo sự đồng bộ trong chuyển đổi để giảm thiểu lãng phí. Xây dựng văn hóa phòng, chống lãng phí; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”…

Đồng thời, gắn tinh gọn bộ máy với tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, chuẩn hóa chức danh và xác định vị trí việc làm theo khung tiêu chuẩn, tiêu chí ở từng cấp, từ Trung ương tới cơ sở, từng loại hình; tuyển dụng, đào tạo, đề bạt, bổ nhiệm, luân chuyển, điều động, đánh giá cán bộ theo hướng thực chất, “vì việc tìm người”; coi trọng sử dụng người có năng lực nổi trội, chủ động, sáng tạo và trách nhiệm công vụ cao; coi trọng chất lượng tham mưu, đề xuất và năng lực điều phối, hướng dẫn, tổ chức thực hiện; thanh lọc kịp thời những người không đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, không có vùng cấm, không có ngoại lệ trong đánh giá cán bộ. Nâng cao chất lượng, tinh thần trách nhiệm và kỷ cương công vụ, khắc phục tình trạng né tránh, sợ trách nhiệm; tăng cường phân cấp quản lý và sự phối hợp giữa và ngay trong nội bộ các cơ quan, cấp, ngành và địa phương theo tinh thần trên - dưới đồng lòng, dọc - ngang thông suốt, đảm bảo rõ người, rõ việc, rõ quy trình, rõ thời gian và mục tiêu, kết quả nhiệm vụ được giao; xóa bỏ các rào cản chính sách, các biện pháp hành chính can thiệp trực tiếp vào thị trường và sản xuất kinh doanh, sự chồng chéo, mâu thuẫn, thiếu ổn định, nhất quán và các biểu hiện lợi ích cục bộ trong xây dựng và thực thi chính sách, xóa bỏ sự bất bình đẳng trong tiếp cận và tạo bước đột phá trong huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực nguồn lực xã hội; đảm bảo hài hòa lợi ích và sự gắn kết các mục tiêu ngắn hạn, trung và dài hạn; biết tạo lập môi trường và sử dụng đồng bộ, linh hoạt và thành thạo các công cụ chính sách, sự tôn trọng, bảo hộ pháp lý, tạo thuận lợi và giảm thiểu mọi chi phí kinh doanh và tuân thủ, đảm bảo sự đầy đủ và thông suốt, minh bạch của thông tin, các dịch vụ đầu tư và sự cạnh tranh lành mạnh thị trường; tạo môi trường đầu tư cởi mở, thân thiện và phục vụ thuận lợi, an toàn, bình đẳng, giảm thiểu mọi chi phí cơ hội cho doanh nhân, doanh nghiệp phát triển và cống hiến, bảo đảm quyền đầu tư, kinh doanh của người dân…; tạo điều kiện thuận lợi và giải quyết kịp thời các vướng mắc, khiếu nại, kiến nghị của doanh nghiệp, người dân trong đời sống kinh tế - xã hội.

Cuộc cách mạng tinh gọn về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, vừa là mục tiêu, nhiệm vụ, vừa là giải pháp tạo động lực thể chế quan trọng để mọi người dân Việt Nam, hàng trăm triệu người như một, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đồng tâm hiệp lực, chung sức đồng lòng, tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, đẩy lùi nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển toàn diện và bền vững trong Kỷ nguyên vươn mình, Kỷ nguyên phát triển, giàu mạnh, thịnh vượng, khi mà mọi người dân Việt Nam, trăm triệu người như một, dưới sự lãnh đạo của Đảng, tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, đẩy lùi nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển toàn diện, mạnh mẽ, bứt phá và cất cánh, với mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao (trên 12.050 USD/năm theo chuẩn hiện nay của thế giới), mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của khu vực và thế giới, cho hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu; xây dựng thành công một Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, hiện thực hóa khát vọng hùng cường, sánh vai với các cường quốc năm châu theo di nguyện thiêng liêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Với tinh thần đó, để thúc đẩy Chính phủ hiệu quả trong thời gian tới, cần chú ý một số điểm nhấn sau:

Thứ nhất, sản xuất nhiều hơn, chi nhiều hơn để thu ngân sách nhiều hơn. Việc tinh giản bộ máy, tiết kiệm chi phí thường xuyên sẽ làm cho bộ máy Chính phủ hiệu quả hơn; câu châm ngôn “Tiết kiệm 1 đồng là làm ra 1 đồng” luôn đúng, nhưng tiết kiệm quá lại là không tốt. Thực tế cho thấy, sự lãng phí trong công tác hành chính quá bé nhỏ nếu so với sự lãng phí của sự trì trệ, thiếu năng lực và trách nhiệm, gây ách tắc làm cho một bộ phận lực lượng sản xuất lớn đóng băng, không tạo ra của cải cho xã hội hoặc bỏ lỡ cơ hội đầu tư, tăng chi phí tuân thủ và chi phí thị trường của Nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp. Đó mới là điều cần cải tổ trong cuộc cách mạng Chính phủ hiệu quả. Vấn đề là phải sản xuất nhiều hơn, chi nhiều hơn để thu ngân sách nhiều hơn và hướng tới cán cân ngân sách luôn dương.

Thứ hai, cắt giảm nhân sự cần đi đôi với tăng đãi ngộ, sử dụng nhân tài. Thực tế đã, đang và sẽ chứng tỏ, không thể có Chính phủ hiệu quả chỉ với cưỡng bức cắt giảm nhân sự, giao việc cho cán bộ đương nhiệm nhiều hơn, nhưng không có cải thiện đáng kể về chính sách đãi ngộ và sử dụng người tài trong bộ máy quản lý nhà nước các cấp, các lĩnh vực. Với mức lương của nhân viên nhà nước quá thấp thì chính phủ khó chọn và giữ chân được người tài, khó ngăn nạn chảy máu chất xám và cán bộ sẽ ăn cắp thời gian hoặc dễ nhũng nhiễu, tiêu cực. Bởi vậy, cần gắn kế hoạch cắt giảm nhân sự bộ máy với lộ trình nâng mức lương theo vị trí công việc và kết quả công tác theo tương quan tỉ lệ nghịch, càng ít cán bộ thì lương càng cao, để cán bộ, công chức, viên chức yên tâm làm việc, có đủ lương để nuôi con và gia đình. Ví dụ, khi toàn bộ hệ thống chính trị và bộ máy Chính phủ cắt giảm 2/3 tổng nhân sự, dùng số tiền lương này để tăng lương cho 1/3 người được chọn ở lại làm việc, theo đó lương của khu vực nhà nước sẽ tăng gấp 3 lần, thậm chí cao hơn.

Thứ ba, sử dụng công nghệ cao trong quản lý, thúc đẩy chuyển đổi số trên toàn xã hội, nhất là chính phủ số. Thế giới chuyển mình rất nhanh mỗi ngày, mỗi giờ nhờ vào công nghệ. Những nước bắt kịp với sự thay đổi và tốc độ phát triển của công nghệ thì nền kinh tế sẽ phát triển cũng rất nhanh. Việt Nam cần nhanh chóng nâng cao hệ thống tự động hóa, số hóa trong quản lý và giảm lao động sống, thay thế bằng tự động hóa, AI…

Thứ tư, nâng cao chất lượng hệ thống pháp luật và trách nhiệm, kỷ luật công vụ. Nên nghiên cứu, xây dựng chế độ KPI khi xây dựng vị trí việc làm và tiêu chí đánh giá hoàn thành nhiệm vụ cho từng vị trí công tác, cho từng bộ, từng địa phương trong hệ thống chính trị; gắn trách nhiệm chính trị và thực hiện chế độ thưởng phạt, thậm chí cần có các chế tài cụ thể đối với những trường hợp cán bộ, công chức làm chậm tiến độ giải quyết công việc. Lấy việc hoàn thành nhiệm vụ KPI làm tiêu chí để quy hoạch, bổ nhiệm cán bộ.

Nên nghiên cứu thành lập Bộ/cơ quan về tình trạng khẩn cấp, không chỉ có vai trò trong các tình huống cứu hộ, cứu nạn và an ninh nội địa quốc gia, mà còn có thể dùng trong quá trình tháo gỡ khó khăn thể chế, nhất là trong tình trạng cán bộ các bộ, ngành, địa phương sợ trách nhiệm, né tránh, “chuyền bóng” như hiện nay. Sự trì trệ kéo theo sự lãng phí vô cùng lớn và lớn hơn rất nhiều lần lãng phí hành chính.

Thứ năm, tăng sử dụng công cụ tài chính thúc đẩy tái cơ cấu kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh buộc áp dụng chế độ thuế tối thiểu toàn cầu, Việt Nam nên nghiên cứu để có chính sách thuế phù hợp nhằm khuyến khích thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Sử dụng thuế đất và thuế lũy tiến cao, cả những biện pháp hành chính phù hợp để buộc những người muốn găm giữ nhiều đất, những dự án, quỹ đất không sinh lời phải nộp thuế, nhanh chóng đưa đất vào kinh doanh, hoặc phải chuyển nhượng, chống sự đầu cơ, chây ỳ, tăng khả năng sinh lời cho quốc gia. Trên thực tế lãng phí từ nguồn lực đất đai này rất lớn so với lãng phí hành chính.

Sử dụng các công cụ thuế và chính sách tín dụng, đầu tư ngân sách để giảm nhanh hơn tỷ lệ dân số nông nghiệp; thúc đẩy thay đổi cơ cấu cây trồng theo hướng vừa đảm bảo an ninh lương thực, vừa khuyến khích nuôi trồng, chế biến sâu các sản phẩm nông nghiệp hiệu quả cao, áp dụng công nghệ cao và sinh thái… Tăng cường quản trị tài chính, hạn chế sử dụng tiền mặt, tăng cường vai trò kiểm toán quốc gia để minh bạch GDP và thuế. Tiếp tục động viên tinh thần khởi nghiệp. Lựa chọn một số công ty điển hình bao gồm các công ty nhà nước và tư nhân xây dựng mô hình tập đoàn kinh tế mạnh mang tầm vóc quốc gia và khu vực.

Trước mắt, tiếp tục tập trung xây dựng và triển khai các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp một cách toàn diện và thực chất về cơ cấu nợ, giãn nợ vay cũ, tiếp tục cho vay mới; giảm và duy trì mức lãi suất cho vay thấp trong thời hạn cho vay đủ dài phù hợp theo chu kỳ kinh doanh; cải thiện điều kiện cho vay tín chấp, cho vay theo chuỗi cung ứng; rà soát và tiếp tục giảm các mức thuế và tiền nghĩa vụ tài chính, các khoản đóng quỹ và các chi phí tiếp cận dịch vụ công khác; phát triển các công cụ nợ, các dịch vụ mua bán nợ và thu hồi nợ trên thị trường vốn…; hoàn thiện pháp luật về chế độ sở hữu, khuyến khích phát triển mô hình công ty cổ phần và cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước, tạo thuận lợi cho việc chuyển nhượng hoặc cho thuê quyền sử dụng đất, góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất; hỗ trợ tích tụ, tập trung ruộng đất để phát triển công nghiệp, dịch vụ ở nông thôn và nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn, công nghệ cao, gắn với bảo đảm việc làm và thu nhập bền vững của nông dân…; xây dựng và triển khai Chương trình quốc gia về đào tạo, bồi dưỡng doanh nhân và hỗ trợ pháp lý; trước hết liên quan các vấn đề mới, như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, khởi nghiệp, quản trị kinh doanh hiện đại, kiến thức pháp luật, kinh nghiệm thực tiễn, xu hướng kinh doanh mới và tham gia có hiệu quả các hiệp định thương mại tự do, các cam kết quốc tế của Việt Nam. Đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội trong doanh nghiệp phù hợp với loại hình, địa bàn, tính chất, quy mô hoạt động của doanh nghiệp; tạo điều kiện cho các tổ chức đại diện doanh nhân tham gia cung cấp một số dịch vụ công phù hợp; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động, nâng cao và thống nhất nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, hệ thống chính trị, cán bộ, đảng viên, Nhân dân và xã hội về vị trí, vai trò quan trọng của đội ngũ doanh nhân trong quá trình thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước…

Chính phủ hiệu quả là Chính phủ điều hành đất nước bằng những hệ thống chính sách kinh tế, chính trị, văn hóa và ngoại giao... đồng bộ, phù hợp, làm cho nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng cao, bền vững, chính trị ổn định, niềm tin của người dân vào chính quyền, đồng lòng, đoàn kết và quan hệ ngoại giao tốt.

Dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm và Chính phủ hiệu quả, cộng đồng doanh nghiệp và toàn dân có nhiều cơ sở để kỳ vọng và dốc lòng, dốc sức góp phần kiên quyết phá bỏ những rào cản, sự trì trệ để phát triển đất nước giàu mạnh, nâng vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Tổ quốc mãi ghi công những tấm gương đã kiên trì đấu tranh, cống hiến để hiện thực hóa một Tổ quốc Việt Nam hùng cường, thân thiện… trong Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Có thể khẳng định: tinh gọn bộ máy không chỉ là yêu cầu kỹ thuật quản lý, mà còn là yêu cầu chính trị, chiến lược, quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi số toàn cầu.

Thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW và Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương, đến nay, việc sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả đã đạt nhiều kết quả quan trọng: Giảm mạnh số lượng đầu mối bên trong các cơ quan, tổ chức; nhiều đơn vị được hợp nhất, sáp nhập; Từng bước tinh giản biên chế, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; Nhiều địa phương thực hiện thành công mô hình kiêm nhiệm một số chức danh, vừa tiết kiệm ngân sách, vừa nâng cao hiệu quả lãnh đạo, điều hành; Việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong quản lý, điều hành và cung cấp dịch vụ công được đẩy mạnh.

Những hạn chế, khó khăn: Tuy nhiên, quá trình sắp xếp, tinh gọn bộ máy vẫn còn không ít khó khăn: Tư duy cục bộ, lợi ích nhóm, tâm lý e ngại thay đổi ở một bộ phận cán bộ, công chức; Việc xử lý cán bộ dôi dư sau sáp nhập còn lúng túng, ảnh hưởng đến tâm tư, đời sống của cán bộ, nhân viên.; Cơ sở pháp lý cho việc hợp nhất, sáp nhập một số cơ quan chưa thật sự đồng bộ; Một số nơi, sau khi sáp nhập, khối lượng công việc tăng, nhưng chưa có cơ chế hỗ trợ tương xứng, dẫn đến quá tải.

Vai trò và thay đổi tại phường Vị Tân: Phường Vị Tân, vốn có diện tích nhỏ, dân cư đông, trước đây việc quản lý hành chính còn gặp nhiều khó khăn. Sau sắp xếp, phường được mở rộng quy mô địa bàn và dân số, đồng thời được bổ sung nguồn lực từ các đơn vị sáp nhập. Những thay đổi tích cực có thể kể đến: Bộ máy hành chính tinh gọn, các đầu mối giảm, tạo điều kiện xử lý công việc nhanh chóng hơn; Một số cán bộ được kiêm nhiệm chức danh, vừa tiết kiệm biên chế, vừa phát huy được năng lực; Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong tiếp nhận và giải quyết hồ sơ được đẩy mạnh, nhiều thủ tục được giải quyết trực tuyến, giảm phiền hà cho người dân; Nguồn lực đất đai, hạ tầng xã hội được tập trung, giúp phường có điều kiện xây dựng các công trình công cộng, cải thiện đời sống nhân dân.

Những vấn đề đặt ra: Do địa bàn mở rộng, khối lượng công việc tăng nhanh, cán bộ phường đôi khi còn quá tải; Một số cán bộ, công chức dôi dư sau sáp nhập cần được sắp xếp hợp lý để tránh lãng phí nguồn lực; Người dân còn tâm lý lo lắng về thủ tục thay đổi giấy tờ hành chính sau sáp nhập, cần có giải pháp hỗ trợ kịp thời.

Kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn Phường Vị Tân: Quá trình sáp nhập phải được chuẩn bị kỹ, có lộ trình và giải pháp đồng bộ, đặc biệt là công tác tư tưởng cho cán bộ và nhân dân; Phải kết hợp tinh gọn bộ máy với cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, mới có thể đạt hiệu quả thực chất; Phải quan tâm chính sách đối với cán bộ dôi dư, tạo sự đồng thuận, giữ ổn định nội bộ.

Đổi mới đất nước là một hành trình lâu dài, toàn diện và liên tục. Trải qua gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử: kinh tế tăng trưởng nhanh, đời sống nhân dân không ngừng được nâng cao, vị thế quốc tế ngày càng được khẳng định. Tuy nhiên, để đất nước bước vào một kỷ nguyên phát triển mới – hiện đại, bền vững, hội nhập sâu rộng – chúng ta cần phải tiếp tục thực hiện những bước đột phá mạnh mẽ hơn nữa. Một trong những đột phá đó chính là đổi mới thể chế, tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực – hiệu quả của hệ thống chính trị. Đây không chỉ là yêu cầu khách quan từ sự phát triển của đất nước, từ xu thế hội nhập quốc tế, mà còn là nguyện vọng chính đáng của toàn dân. Một bộ máy tinh gọn, trong sạch, vững mạnh sẽ là nền tảng vững chắc để Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ.

Thực tiễn ở nhiều địa phương, trong đó có phường Vị Tân, thành phố Cần Thơ, đã chứng minh: Việc tinh gọn bộ máy, sắp xếp lại đơn vị hành chính không chỉ tiết kiệm ngân sách, nâng cao hiệu quả quản lý, mà còn mang lại những lợi ích thiết thực cho người dân, như thủ tục hành chính thuận tiện hơn, dịch vụ công nhanh gọn hơn, môi trường sống được cải thiện hơn. Tuy còn một số khó khăn, vướng mắc cần tiếp tục tháo gỡ, nhưng nhìn chung, chủ trương tinh gọn bộ máy đang đi đúng hướng, nhận được sự đồng thuận cao từ nhân dân. Trong thời gian tới, để tinh gọn bộ máy thực sự trở thành bước đột phá chiến lược, chúng ta cần kiên quyết, kiên trì thực hiện đồng bộ các giải pháp: hoàn thiện thể chế, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đẩy mạnh chuyển đổi số, xử lý tốt chính sách đối với cán bộ dôi dư, phát huy vai trò giám sát của nhân dân. Quan trọng hơn hết là phải giữ vững quyết tâm chính trị, tinh thần đổi mới, sáng tạo và đặt lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân lên trên hết, trước hết.

Tinh gọn bộ máy không phải là mục tiêu cuối cùng, mà là cách thức để xây dựng một hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, tinh nhuệ, một nền hành chính liêm chính, phục vụ, hiện đại, qua đó phát huy mọi tiềm năng, nguồn lực của đất nước. Khi bộ máy được sắp xếp tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, thì mọi chính sách phát triển kinh tế - xã hội, mọi chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước sẽ được triển khai nhanh chóng, đồng bộ, đến từng người dân. Có thể khẳng định, đổi mới đất nước gắn với tinh gọn bộ máy chính là chìa khóa để mở cánh cửa bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên của phát triển thịnh vượng, hùng cường, khẳng định vị thế Việt Nam trên trường quốc tế. 

Tinh gọn bộ máy là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, đột phá chiến lược trong công cuộc đổi mới đất nước. Đây không chỉ là biện pháp để giảm chi phí, nâng cao hiệu quả quản lý, mà còn là giải pháp chính trị quan trọng nhằm xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, cách mạng công nghiệp 4.0, việc xây dựng một bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả càng trở nên cấp thiết. Chỉ có như vậy, chúng ta mới tận dụng được thời cơ, vượt qua thách thức, hiện thực hóa khát vọng đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Với quyết tâm chính trị cao của Đảng, sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị và sự đồng thuận của toàn dân, công cuộc tinh gọn bộ máy chắc chắn sẽ thành công, trở thành bước đột phá quan trọng để đất nước bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên số, hội nhập toàn diện và phát triển bền vững.

PHẠM THỊ CẨM TUYÊN

(Giáo viên Trường Mầm non Hoa Hồng, phường Vị Tân)