Hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai Kế hoạch thực hiện EVFTA (Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EU)), Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, EU là thị trường khắt khe về chất lượng, đặt tiêu chuẩn cao đối với hàng hóa, dịch vụ, nơi không có chỗ cho những doanh nghiệp thiếu kiên trì, không sáng tạo, hàng hóa kém chất lượng. Do đó, EVFTA mở ra cơ hội cho Việt Nam đổi mới, thúc đẩy các doanh nghiệp Việt Nam tự nâng cấp chính mình, chấp nhận những luật chơi mới khó hơn để tiến sâu hơn, vươn lên những công đoạn có giá trị cao hơn trong chuỗi cung ứng, chuỗi phân phối của EU và toàn cầu. Còn Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho rằng, nhà làm chính sách cấp Trung ương và địa phương cũng phải thay đổi tư duy theo hướng lấy doanh nghiệp làm trọng tâm và lấy chuẩn mực quốc tế làm thước đo.

Cơ hội để nâng tầm

EVFTA tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng, lành mạnh cho hàng hóa của cả hai bên. Do đó, doanh nghiệp trong nước phải tự nâng ao chất lượng hàng hóa, đổi mới mô hình quản trị để tăng sức cạnh tranh. Trong ảnh: Khách hàng mua nông sản Việt tại siêu thị Co.opmart Cần Thơ.

Cũng như các hiệp định thương mại tự do khác, EVFTA được xây dựng trên nguyên tắc có đi có lại và cân bằng về lợi ích của cả hai bên. EU xóa bỏ thuế quan cho hàng hóa của chúng ta có cơ hội lớn hơn trong việc xuất khẩu sang thị trường EU thì ngược lại chúng ta cũng phải có nghĩa vụ mở cửa thị trường của mình cho hàng hóa của châu Âu. Ông Trần Tuấn Anh nhấn mạnh, vấn đề ở đây là bên cạnh việc trang bị năng lực cạnh tranh cho hàng hóa trong nước, chúng ta cần phải tạo ra một môi trường cạnh tranh bình đẳng, lành mạnh cho hàng hóa của cả hai bên. Điểm đáng lưu ý là EU có cơ cấu xuất nhập khẩu hàng hóa mang tính bổ trợ và do vậy không trực tiếp cạnh tranh với hàng hóa cùng phân khúc của Việt Nam. Cũng chính vì thế, những mặt hàng mà EU có thế mạnh khi nhập khẩu vào thị trường Việt Nam như: máy móc, thiết bị… sẽ giúp hỗ trợ cho ngành sản xuất trong nước giảm giá thành và nâng cao năng lực sản xuất, từ đó tạo ra những sản phẩm có sức cạnh tranh tốt hơn.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, việc ký kết và thực hiện các hiệp định thương mại tự do là một phần không tách rời trong tổng thể chính sách mà Việt Nam đã kiên trì thực hiện trong thời gian qua nhằm tái cấu trúc nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng; nâng cao hiệu quả phân bổ, huy động các nguồn lực cho đầu tư phát triển; thúc đẩy kinh tế tư nhân và cải thiện môi trường kinh doanh. Thực tiễn cho thấy, EVFTA cùng với 67 hiệp định thương mại song phương về khuyến khích và bảo hộ đầu tư mà Việt Nam đã ký kết trong 30 năm qua đã góp phần cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, kinh doanh của Việt Nam theo hướng ngày càng thuận lợi, bình đẳng, an toàn và thân thiện hơn đối với các nhà đầu tư thuộc mọi thành phần kinh tế. Việc mở cửa thị trường hàng hóa, dịch vụ và đầu tư cùng với những cam kết về việc tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài sẽ tạo cơ hội để các nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận rộng rãi hơn với thị trường Việt Nam.

Thời gian qua, nông nghiệp Việt Nam đã từng bước khẳng định vị thế cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Nông sản Việt Nam đã có mặt trên 185 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có nhiều thị trường có kim ngạch xuất khẩu lớn như: Mỹ, Nhật Bản, EU, Hàn Quốc... Trong đó, EU là thị trường quan trọng của ngành Nông nghiệp Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản sang EU ổn định ở mức gần 5 tỉ USD/năm, thặng dư trung bình 4 tỉ USD/năm trong vòng 3 năm qua (2017-2019).

Để tận dụng tốt các cơ hội

Trong mối quan hệ thương mại hai chiều với EU, ông Nguyễn Chí Dũng chỉ ra thực tế: thể chế, chính sách, cơ chế quản lý của Việt Nam còn một số mặt hạn chế; hệ thống kết cấu hạ tầng và nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế; các doanh nghiệp Việt Nam còn yếu về năng lực và sức cạnh tranh, khả năng hấp thụ công nghệ có hạn chế dẫn đến gặp nhiều khó khăn trong việc tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Việc mở cửa thị trường hàng hóa, dịch vụ và đầu tư cùng với những cam kết về việc tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài sẽ tạo cơ hội để các nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận rộng rãi hơn với thị trường Việt Nam. Điều này đặt các doanh nghiệp Việt Nam trước sức ép cạnh tranh lớn hơn ngay tại thị trường trong nước. Do đó, để triển khai có hiệu quả EVFTA, đồng thời phát huy tối đa những lợi ích từ hiệp định này cần thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp đồng bộ từ cả phía Nhà nước và các doanh nghiệp - ông Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Đối với khu vực nông nghiệp, nông thôn, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường cũng nhìn nhận, việc nắm bắt thông tin của cộng đồng doanh nghiệp, người dân và kể cả cán bộ quản lý nhà nước về EVFTA còn hạn chế. Những khó khăn trong đáp ứng đòi hỏi khắt khe liên quan quy tắc xuất xứ hàng hóa có thể là một cản trở đối với hàng xuất khẩu Việt Nam bởi nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam hiện nay phải nhập khẩu nguồn nguyên liệu về để chế biến xuất khẩu. Bên cạnh đó, các quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm, kiểm dịch động thực vật, quy định về môi trường, các rào cản kỹ thuật trong thương mại... cũng sẽ tạo ra những khó khăn, trở ngại nhất định tới hoạt động xuất khẩu nông sản của Việt Nam.

Để có thể xuất khẩu sản phẩm vào thị trường EU thì doanh nghiệp phải tuân thủ luật pháp lao động Việt Nam cũng như những tiêu chuẩn lao động quốc tế cơ bản. Tuy nhiên, thực tế trong nhiều năm qua, phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam làm hàng xuất khẩu sang thị trường EU đều đã thực hiện tốt các tiêu chuẩn này và chịu sự giám sát khá nghiêm ngặt của đối tác EU về việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Còn đối với những doanh nghiệp mới tham gia xuất khẩu sang thị trường EU thì đây sẽ là cơ hội để doanh nghiệp rà soát để tuân thủ tốt hơn luật pháp về lao động. Đó chính là cách để mang lại lợi ích cho doanh nghiệp, đồng thời mang lại quyền lợi cao hơn cho người lao động tại doanh nghiệp và thể hiện cách tiếp cận mở rộng thương mại gắn với phát triển bền vững.

"Điều quan trọng là chúng ta cần thay đổi tư duy trong việc xây dựng chính sách từ cả cấp Trung ương và địa phương, đó là lấy doanh nghiệp làm trọng tâm và lấy chuẩn mực quốc tế làm thước đo. Có như vậy, những chính sách được ban hành mới đi vào cuộc sống và giúp doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh được tốt hơn’’ - ông Trần Tuấn Anh nói.

Bài, ảnh: NAM HƯƠNG