Việc thực hiện biện pháp giảm, miễn thuế thu nhập cá nhân (TNCN) nhằm góp phần tích cực kích thích sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng theo chủ trương của Chính phủ, đang thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân, nhất là trong thời gian diễn ra kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XII. Tổng Cục trưởng Tổng Cục Thuế Đặng Hạnh Thu đã trả lời phỏng vấn của báo chí chung quanh vấn đề này.

* Thưa đồng chí Tổng Cục trưởng! Xin đồng chí cho biết một số nét về tình hình giãn nộp thuế TNCN những tháng đầu năm nay?

- Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ về các giải pháp ngăn chặn suy giảm, duy trì tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, Bộ Tài chính đã có các chính sách giảm, giãn thời hạn nộp thuế đối với thuế GTGT, thuế TNDN và thuế TNCN. Theo tổng hợp nhanh của Tổng cục Thuế qua quý đầu tiên triển khai việc giãn nộp thuế TNCN, số cá nhân được hưởng ưu đãi giãn nộp thuế khoảng 700.000 người, trong đó cá nhân làm công ăn lương khoảng 400.000 người, cá nhân kinh doanh khoảng 100.000 người, cá nhân có thu nhập phát sinh từ hoạt động đầu tư vốn, chuyển nhượng chứng khoán 150.000 người và các đối tượng khác là 50.000 người. Cũng đến cuối quý I, tổng số thuế TNCN trên cả nước đã xử lý giãn nộp khoảng 2.000 tỉ đồng. Trong đó, thành phố Hồ Chí Minh xử lý giãn nộp cho 59.261 trường hợp với số tiền 750 tỉ đồng, con số này ở thành phố Hà Nội là 350 tỉ đồng.

Theo phân tích của Tổng cục Thuế, quý II là thời điểm cá nhân sản xuất kinh doanh thực hiện khai thuế quý I nên dự kiến số cá nhân được giãn nộp thuế của nhóm này sẽ tăng thêm khoảng 500.000 người.

Với tiến độ này, trong thời hạn 5 tháng đầu năm nay số thuế TNCN được giãn nộp sẽ vào khoảng 4.000 tỉ đồng, trong đó khối làm công ăn lương là 3.200 tỉ đồng, khối cá nhân kinh doanh 400 tỉ đồng, khối cá nhân đầu tư vốn, chuyển nhượng chứng khoán 200 tỉ đồng và nhóm các đối tượng khác 200 tỉ đồng.

Số thuế được giãn nộp này cùng với các khoản thuế được miễn giảm khác đã góp phần trực tiếp làm cho các gói kích cầu của Chính phủ bước đầu phát huy hiệu quả trong cuộc sống. Kinh tế đã có dấu hiệu hồi phục khả quan, thị trường chứng khoán đã có bước khởi sắc quan trọng. Phản ánh từ các địa phương cũng cho biết, các nhà đầu tư đã lấy lại niềm tin, tâm lý của các cá nhân thuộc diện được giãn nộp thuế yên tâm, phấn khởi và tin tưởng rằng với sự quan tâm hỗ trợ từ phía Nhà nước họ sẽ vững tin để vượt qua khó khăn thách thức để ổn định và phát triển.

* Mới đây, Bộ Tài chính có phương án báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc miễn giảm thuế TNCN năm 2009. Là cơ quan tham mưu, đồng chí có thể cho biết đề xuất miễn giảm thuế TNCN được dựa trên nguyên tắc nào?

- Việc miễn thuế TNCN phải bảo đảm thúc đẩy, khuyến khích đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, ưu tiên đối với cá nhân có thu nhập thấp, theo nguyên tắc đó việc miễn thuế TNCN đối với hoạt động đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn là giải pháp hỗ trợ của Nhà nước, là sự quan tâm của Quốc hội, Chính phủ đối với sự phát triển của thị trường, qua đó sẽ tạo tâm lý phấn khởi và niềm tin cho các nhà đầu tư, góp phần thúc đẩy hoạt động đầu tư vốn và đầu tư chứng khoán, tạo điều kiện cho Nhà nước và các doanh nghiệp huy động vốn, góp phần thúc đẩy cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.

Việc miễn thuế đối với thu nhập từ bản quyền, nhượng quyền thương mại sẽ góp phần thúc đẩy việc chuyển giao, ứng dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật và quyền thương mại vào sản xuất, kinh doanh, sẽ giảm được chi phí, qua đó góp phần đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh phát triển.

Đối với thu nhập từ kinh doanh, từ tiền lương, tiền công của cá nhân cư trú: đề nghị miễn số thuế đã giãn nộp sáu tháng đầu năm, cho giảm thuế TNCN từ ngày 1-7-2009 đến hết năm 2009 với mức thống nhất là 200.000 đồng/tháng, cá nhân có số thuế phải nộp cao hơn 200.000 đồng /tháng phải nộp phần thuế cao hơn vào Ngân sách Nhà nước (đối với các đối tượng này 6 tháng đầu năm cũng đã được giảm với số thuế lớn, tương ứng với 50% số thuế phải nộp).

Thực hiện giảm thuế như trên về cơ bản, phần lớn cán bộ, công chức Nhà nước, người lao động trong các doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh có thu nhập ở mức trung bình và khá đều thuộc đối tượng được miễn thuế. Qua đó thể hiện sự quan tâm của Quốc hội, Chính phủ đối với đông đảo người lao động, do số lượng người lao động được miễn thuế lớn tác động kích cầu sẽ lớn hơn, đồng thời vẫn động viên hợp lý vào thu nhập của những đối tượng nộp thuế có mức thu nhập cao, góp phần giải quyết những khó khăn chung.

Thực hiện miễn giảm thuế TNCN theo phương án này thì dự kiến số thu Ngân sách Nhà nước năm 2009 sẽ giảm khoảng 6.500 tỉ - 6.800 tỉ đồng, bằng 45% so với dự toán (14.500 tỉ đồng).

* Ý kiến của nhiều chuyên gia kinh tế và dư luận chung đều đồng tình với đề xuất miễn khoản thuế TNCN (đã cho giãn) trong sáu tháng đầu năm. Xoay quanh việc giảm thuế sáu tháng cuối năm, vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau. Một số chuyên gia kiến nghị số thuế TNCN sáu tháng cuối năm nên giảm theo một tỷ lệ nhất định thay vì giảm 200.000 đồng/tháng/người. Ý kiến của đồng chí về vấn đề này như thế nào?

- Thực hiện giảm bình quân 200.000/đồng/tháng/người, về cơ bản, cán bộ, công chức, người Việt Nam làm việc trong các doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh đều thuộc đối tượng được miễn thuế.

Với số đông người được miễn thuế sẽ thể hiện rõ hơn sự quan tâm của Nhà nước đối với đông đảo người lao động, mặt khác, do số đông người được hưởng miễn thuế tác dụng về kích cầu sẽ lớn hơn. Phương án này còn thể hiện quan điểm của Luật Thuế TNCN là động viên hợp lý đối với những người có thu nhập cao để góp phần giải quyết những vấn đề chung. Nếu thực hiện giảm đều theo một tỷ lệ nhất định, xét về mức giảm là công bằng nhưng đại bộ phận người Việt Nam có mức thuế dưới 100.000 đồng/tháng thì số giảm tuyệt đối sẽ rất thấp, do đó mục tiêu giảm thuế để kích cầu sẽ hạn chế; mặt khác đối với người có thu nhập cao thì số thuế tuyệt đối được giảm sẽ chênh lệch rất lớn với người có thu nhập trung bình và thấp, khiến cho khoảng cách giàu nghèo ngày càng chênh lệch, không bảo đảm công bằng xã hội.

* Một số ý kiến phân vân, nên hay không nên miễn thuế cho cá nhân có thu nhập từ nhượng quyền thương mại?

- Cá nhân có thu nhập từ nhượng quyền thương mại đã được áp dụng thuế thu nhập cao trước đây. Tuy nhiên, theo thống kê số cá nhân nộp thuế từ khoản thu nhập này rất ít, số thuế thu được hằng năm cũng không đáng kể (khoảng dưới 10 tỉ đồng/năm), do đó việc miễn thuế đối với đối tượng này cũng không ảnh hưởng gì đến ngân sách nhưng lại thể hiện được quan điểm khuyến khích sản xuất kinh doanh, kích thích thị trường phát triển bền vững.

* Có ý kiến đề nghị cần phải cho miễn giảm thuế TNCN đối với cá nhân không cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công, thu nhập từ kinh doanh để bảo đảm công bằng với cá nhân cư trú tại Việt Nam?

- Theo Luật Thuế TNCN, cá nhân không cư trú là cá nhân có mặt ở Việt Nam dưới 183 ngày trong một năm. Cũng theo quy định của Luật Thuế TNCN thì đối với cá nhân cư trú, phạm vi đánh thuế là thu nhập chịu thuế phát sinh cả trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam, nhưng đối với cá nhân không cư trú thì phạm vi đánh thuế chỉ là thu nhập phát sinh trong lãnh thổ Việt Nam.

Về phương pháp đánh thuế cũng có sự khác biệt, đối với cá nhân cư trú có thu nhập từ kinh doanh, từ tiền lương, tiền công thì được áp dụng giảm trừ gia cảnh, giảm trừ đóng góp từ thiện, nhân đạo sau đó áp dụng biểu thuế lũy tiến từng phần. Đối với cá nhân không cư trú thì không được giảm trừ gia cảnh và đánh thuế theo thuế suất ổn định (20% đối với thu nhập từ tiền lương, 1% hoặc 2% hoặc 5% tính trên doanh thu kinh doanh).

Cá nhân không cư trú sẽ phải kê khai và quyết toán thuế tại nước cá nhân đó cư trú. Nếu áp dụng giảm hoặc miễn thì về nước họ, họ cũng không được hưởng khoản miễn giảm này, mà phải nộp đầy đủ cho nước họ đang cư trú. Vậy không nên miễn giảm cho cá nhân không cư trú để bảo đảm quyền lợi về thu NSNN theo thông lệ quốc tế.

* Có ý kiến đề nghị đối với thu nhập từ đầu tư vốn, chuyển nhượng chứng khoán chỉ nên miễn thuế đến hết năm 2009 không nên kéo dài đến hết năm 2010?

- Để khuyến khích sản xuất kinh doanh phát triển bền vững, Nhà nước cần tính đến lợi ích dài hạn cho nền kinh tế, cho hoạt động của doanh nghiệp và cho thị trường, trong đó có thị trường vốn. Khi kinh tế suy thoái, không chỉ doanh nghiệp gặp khó khăn mà hầu hết các nhà đầu tư cũng đều thua lỗ (thị trường chứng khoán đang từ 1.147 điểm xuống mức đáy là 235 điểm). Nếu áp thuế ngay, thị trường sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Khi đó, tác động dây chuyền là tâm lý của nhà đầu tư và thị trường chứng khoán sẽ bị ảnh hưởng, doanh nghiệp sẽ không huy động được vốn, doanh nghiệp và cả nền kinh tế sẽ bị ảnh hưởng. Do đó, việc miễn thuế sẽ tạo tâm lý phấn khởi và niềm tin cho các nhà đầu tư, yếu tố quyết định trong việc tạo đà chấn hưng nền kinh tế.

Thời gian gần đây, dù chưa chính thức nhưng thông tin sẽ trình Quốc hội miễn thuế đối với đầu tư vốn và chuyển nhượng chứng khoán đến hết năm 2010 đã góp phần khởi sắc thị trường chứng khoán. Nhiều nhà đầu tư đã hoan nghênh cách đề cập của Chính phủ và Bộ Tài chính về vai trò của thị trường chứng khoán trong tình hình mới. Điều đó cho thấy rằng, việc tiếp tục miễn thuế TNCN đối với lĩnh vực này là phù hợp thực tế, đáp ứng niềm mong mỏi của nhân dân.

* Vấn đề được dư luận đặc biệt quan tâm là có nhiều thành viên của Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội không tán thành tiếp tục miễn giảm thuế TNCN trong sáu tháng cuối năm do số người nộp thuế TNCN không nhiều. Việc giảm thuế chỉ có lợi cho bộ phận người có thu nhập cao, không giải quyết được khó khăn cho người có thu nhập thấp?

- Đến thời điểm này, chưa có một quốc gia, nhà khoa học nào có thể khẳng định suy thoái kinh tế đã xuống tới đáy. Những dấu hiệu tốt gần đây mới chỉ là tín hiệu bước đầu, chưa phải là cơ sở cho một nền kinh tế ổn định và phát triển.

Hiện nay, nhiều nước trên thế giới vẫn tiếp tục đưa ra các gói kích cầu mới để thúc đẩy nền kinh tế sớm vượt qua khủng hoảng. Việc tiếp tục miễn giảm thuế TNCN thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đến những khó khăn của tình hình sản xuất kinh doanh, đời sống của người lao động. Đó cũng là đòn bẩy kích thích đầu tư và tiêu dùng, tạo đà cho sự tăng trưởng kinh tế, từng bước nâng cao đời sống nhân dân.

Việc miễn giảm thuế TNCN cho nhóm người có thu nhập trên 4 triệu đồng/tháng không phải là tạo ra khoảng cách ngày càng rộng giữa người giàu và người nghèo, mà ở đây chỉ là để lại một phần tiền thuế cho chính những người (chủ yếu là cán bộ, công chức, tri thức và người lao động) đã đóng góp lớn cho ngân sách từ thuế TNCN trong thời gian qua. Nay nền kinh tế khó khăn, Nhà nước chia sẻ bớt sự đóng góp của họ cũng là thấu tình thuận lý. Còn đối với người nghèo, Nhà nước sẽ hỗ trợ bằng chính sách an sinh xã hội khác.

* Xin cảm ơn đồng chí Tổng Cục trưởng.

PV (Thực hiện)

Theo Báo Nhân Dân