Ở TP Cần Thơ, thời gian qua, có nhiều vụ việc hòa giải thành ở cơ sở. Tuy nhiên, trong số này, lại có không ít vụ việc không thực hiện được trên thực tế. Nguyên nhân do một bên tranh chấp không thực hiện hoặc thực hiện không theo đúng nội dung đã thỏa thuận, hòa giải thành… Để khắc phục bất cập, hạn chế này, Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 ra đời (có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-7-2016) có quy định về thủ tục công nhận kết quả hòa giải thành (KQHGT) ngoài Tòa án. Ngày 5-5-2017, Bộ Tư pháp đã có Công văn số 1503/BTP-PBGDPL hướng dẫn thực hiện, đảm bảm thi hành KQHGT ở cơ sở.

Bà Hà Thị Xoan, Trưởng khu vực Tân Quới, phường Tân Hưng, quận Thốt Nốt cho biết: "Tiếp nhận vụ việc tranh chấp, chúng tôi thường phân công các thành viên xác minh, làm rõ. Trước khi đưa vụ việc ra hòa giải, chúng tôi họp bàn hướng giải quyết trên cơ sở "thấu tình, đạt lý". Nhờ vậy, tỷ lệ hòa giải thành ở khu vực đạt trên 80%". Trước đây, khu vực Tân Quới gặp khó khăn trong công tác hòa giải ở cơ sở, đó là khi vụ việc hòa giải thành, một trong các bên tranh chấp không thực hiện hoặc thực hiện không theo đúng nội dung đã thỏa thuận, hòa giải thành. Chính quyền cũng không cách nào khác, ngoài vận động, khích lệ là chính. "Trong trường hợp không vận động được nữa thì Tổ hòa giải tiếp tục đưa ra hòa giải. Nếu không thành thì chuyển đến cơ quan chức năng có thẩm quyền xem xét, giải quyết theo quy định" – bà Hà Thị Xoan chia sẻ.

Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 có quy định về thủ tục công nhận KQHGT ngoài Tòa án. Theo đó, Quyết định công nhận KQHGT ngoài Tòa án được thi hành theo pháp luật về thi hành án dân sự. Theo bà Trần Thị Gương, Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự quận Bình Thủy, theo quy định, sau khi có quyết định công nhận KQHGT của Tòa án, các bên phải tự nguyện thi hành thỏa thuận của mình trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày có quyết định công nhận KQHGT của Tòa án. Hết thời hạn này, bên phải thực hiện nghĩa vụ có điều kiện thực hiện nghĩa vụ mà không tự nguyện thực hiện thì bị cưỡng chế thực hiện; bên được hưởng quyền lợi có quyền nộp đơn yêu cầu thi hành cho cơ quan thi hành án dân sự theo quy định của Luật Thi hành án dân sự năm 2008 đã được sửa đổi, bổ sung năm 2014.

Để hướng dẫn cho các bên tham gia hòa giải thành ở cơ sở thực hiện thủ tục đề nghị Tòa án ra quyết định công nhận KQHGT ở cơ sở, ngày 5-5-2017, Bộ Tư pháp đã có Công văn số 1503/BTP-PBGDPL hướng dẫn thực hiện. Theo đó, các bên tham gia thỏa thuận hòa giải có đầy đủ năng lực hành vi dân sự. Vụ, việc được hòa giải tuân thủ đúng quy định pháp luật về hòa giải ở cơ sở. Các bên tham gia thỏa thuận hòa giải là người có quyền, nghĩa vụ đối với nội dung thỏa thuận hòa giải. Trường hợp nội dung thỏa thuận hòa giải thành liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người thứ ba thì phải được người thứ ba đồng ý. Có văn bản hòa giải thành. Nội dung thỏa thuận hòa giải thành là hoàn toàn tự nguyện, không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội, không nhằm trốn tránh nghĩa vụ với Nhà nước hoặc người thứ ba. Một hoặc cả hai bên có đơn yêu cầu Tòa án công nhận KQHGT ở cơ sở.

Thời hạn gửi đơn yêu cầu Tòa án ra quyết định công nhận KQHGT ở cơ sở là 6 tháng, kể từ ngày lập văn bản hòa giải thành. Cơ quan tiếp nhận đơn yêu cầu là Tòa án cấp huyện nơi người yêu cầu cư trú, làm việc. Theo ông Nguyễn Văn Bá, Trưởng Phòng Tư pháp huyện Cờ Đỏ, điểm nổi bật của quy định này là Quyết định công nhận hoặc không công nhận KQHGT ở cơ sở của Tòa án có hiệu lực thi hành ngay, không bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm.

Việc công nhận KQHGT ở cơ sở bằng quyết định của Tòa án là một trong những bước phát triển của Tố tụng dân sự ở nước ta, tạo sự gắn kết trong quá trình giải quyết tranh chấp tại Tòa án và ngoài Tòa án. Qua đó, góp phần xây dựng niềm tin của các bên tranh chấp đối với công tác hòa giải, nâng cao vị trí, vai trò, chất lượng, hiệu quả thi hành KQHGT ở cơ sở…

Bài, ảnh: CHẤN HƯNG