DUY KHÔI

Làng nghệ thuật cải lương thời gian gần đây chia tay nhiều nghệ sĩ gạo cội, tài hoa. NSƯT Vũ Linh ra đi vừa giáp tuần thì lại hay tin NSND Diệp Lang "cưỡi hạc quy tiên". Quy luật cuộc đời sinh ký tử quy, nhưng những vai diễn của nghệ sĩ Diệp Lang trên sân khấu thì mãi còn ở lại với đời, với bóng dáng một nghệ sĩ hết lòng vì cải lương.

NSND Diệp Lang và NSND Bạch Tuyết trong "Đời cô Lựu". Ảnh chụp màn hình

NSND Diệp Lang sinh năm 1941 ở Sa Đéc. Ông là con của thầy đờn Ba Diệp lừng danh vào những năm 1940-1950. Nghệ danh Diệp Lang của ông có nghĩa đơn giản là con của ông Diệp. Vậy mà cái tên ấy đã ở lại với đời, với sân khấu cải lương trong xiết bao tình cảm của người mộ điệu.

8 tuổi, ông theo cha đi đoàn cải lương Tam Phụng. 12 tuổi ông đã đứng trên sân khấu, sắm vai trong tuồng "Lấp sông Gianh". Sau đó, nghệ sĩ Diệp Lang còn đi vài đoàn hát khác, với mong muốn trở thành kép chánh nổi tiếng. Nhưng rồi như một cơ duyên, ông chuyển qua đóng kép độc, kép lão. Lúc mới 20 tuổi, ông qua đoàn Kim Chưởng, gặp được hai người nghệ sĩ nhiệt tình, hỗ trợ ông hết mình là cô Ba Chưởng và soạn giả Thu An.

Ông sắm vai kép độc đầu tiên là Thống Tướng Bát Lộ Kỳ trong vở "Hai chiều ly biệt" diễn ở rạp Nguyễn Văn Hảo, được khán giả rất yêu thích. Ông lại thử sức khó hơn với vai lão trong vở "Người anh khác mẹ". Chính vai diễn này đã giúp ông đạt Giải Thanh Tâm vào năm 1963 khi mới 22 tuổi và năm 1964 lại được trao Bằng Danh dự Giải Thanh Tâm. NSND từng trên sân khấu "Những cánh chim không mỏi" của Đài Truyền hình TP Hồ Chí Minh, nói: "Kể từ đó, trong giới nghệ sĩ cũng như khán giả đều biết tôi chỉ đóng vai kép độc và vai lão. Và cũng kể từ đó, tôi đã già khi mới 22 tuổi".

Nhắc đến NSND Diệp Lang, người ta lại nhớ những vai diễn để đời của ông như Hội đồng Thăng trong "Đời cô Lựu", Hội đồng Dư trong "Tiếng hò sông Hậu", ba của cô Nguyệt trong "Tô Ánh Nguyệt", Trung sĩ Tám trong "Tìm lại cuộc đời", ba của cô The (Hương) trong "Nửa đời hương phấn"... Chỉ có thể nói gọn rằng, NSND Diệp diễn vai nào là "chết" vai đó, để đời vai đó, dù xuất hiện ít hay nhiều nhưng khán giả vẫn nhớ mãi.

Khó mà quên ông Hội đồng Thăng trong "Đời cô Lựu", một ông hội đồng hãm hại tá điền, lấy vợ tá điền. Lớp diễn khi về già, vợ chồng đồng sàng dị mộng, ông Hội đồng hà khắc với vợ chỉ vì bà "tiếc một nụ cười" với ông, thật đắt giá. Ông Hội đồng thoại: "Mười chín, hai mươi năm rồi, bà đợi chờ cái gì? Còn cái gì nữa mà bà chờ đợi? Xương cha nó còn mục chớ đừng nói tới xương con!".

Trong Tô Ánh Nguyệt thì NSND Diệp Lang lại là một người cha thương con nhưng "thủ cựu bài tân". Khi Nguyệt, con ông, đã có con với người yêu và muốn bồng con về nhà chăm sóc mẹ, ông nói: "Ba thương con! Ba thương con và ba cũng thương cái danh giá gia đình. Ba không muốn ai cười chê phỉ nhổ. Nguyệt!".

NSND Diệp Lang là vậy đó, diễn tận cùng vai diễn trên sân khấu: đã "độc" là độc cho người xem phải nghẹt thở, ghét cay ghét đắng; đã "thương" thì phải cho khán giả rơi lệ, ngậm ngùi.