Quá trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM), tiêu chí số 10 về thu nhập và tiêu chí số 11 về hộ nghèo là 2 tiêu chí có tác động qua lại, hỗ trợ nhau trong việc cải thiện mức sống cho người dân nông thôn. Chính vì vậy, việc hoàn thành cũng như nâng chất 2 tiêu chí này luôn được các xã đặc biệt quan tâm. Theo phản ánh từ nhiều địa phương, đây là những tiêu chí khó đạt và dễ “tuột”, đòi hỏi các xã có sự quyết tâm, lộ trình rõ ràng để có thể duy trì, phát triển bền vững.

Vườn vú sữa đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang Mỹ thuộc Câu lạc bộ trồng vú sữa ấp Tân Hưng, xã Giai Xuân, huyện Phong Điền. Ảnh: MỸ THANH

Tiêu chí "nặng ký"

Trong Bộ Tiêu chí TP Cần Thơ về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020, tiêu chí số 10 về thu nhập và tiêu chí 11 về hộ nghèo thuộc nhóm tiêu chí kinh tế và tổ chức sản xuất. 2 tiêu chí này có ảnh hưởng và tác động qua lại đối với việc thực hiện các tiêu chí khác trong nhóm, như: lao động có việc làm và tổ chức sản xuất. Hơn nữa, tiêu chí thu nhập và hộ nghèo còn ảnh hưởng đến rất nhiều tiêu chí ở các nhóm khác, bởi mục tiêu hàng đầu của Chương trình XDNTM là nâng cao đời sống, cải thiện thu nhập và giảm nghèo cho người dân. TP Cần Thơ đã  nỗ lực trong công tác vận động giúp đỡ, ủng hộ người nghèo và thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững. Ngay từ đầu năm 2017, các cấp, các ngành và địa phương trên địa bàn thành phố tập trung, chủ động đổi mới cách tiếp cận; hoàn thành việc điều tra, rà soát hộ nghèo, cận nghèo theo tiêu chí nghèo đa chiều để phân loại đối tượng và có hướng hỗ trợ phù hợp...

Tuy nhiên, theo đánh giá từ các địa phương, trong điều kiện sản xuất nông nghiệp đóng vai trò chủ đạo, xuất phát điểm của các xã thấp, thì đây là các tiêu chí khó. Ông Nguyễn Thành Út, Phó Chủ tịch UBND huyện Thới Lai, cho biết: Việc thực hiện các tiêu chí số 10 và 11 được huyện đặc biệt quan tâm thông qua chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp như trồng màu, nuôi  trồng thủy sản; chuyển dần từ sản xuất tự phát sang liên kết sản xuất có kế hoạch; tổ chức sản xuất hàng hóa chất lượng cao gắn với nhu cầu thị trường. Đối với cây trồng chủ lực- cây lúa, ngành nông nghiệp huyện vận động và định hướng nông dân sản xuất theo mô hình "Cánh đồng lớn"; tham gia vào các hợp tác xã, tổ hợp tác để có điều kiện tương trợ, chia sẻ kinh nghiệm lẫn nhau. Nhờ đó, hiệu quả sản xuất được cải thiện rõ rệt, thu nhập của người dân cũng được nâng lên. Tuy nhiên, do thời tiết diễn biến thất thường, dịch hại phát sinh, giá cả thị trường bấp bênh nên ảnh hưởng đến thu nhập của người dân; kéo theo đó, tỷ lệ hộ nghèo cũng khó giảm.

Theo Bộ Tiêu chí TP Cần Thơ về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020, chỉ tiêu thu nhập phải đạt ≥ 50 triệu đồng/người/năm vào năm 2020 và tỷ lệ hộ nghèo từ quý IV/2016 phải đạt ≤ 4% gây khó khăn trong việc thẩm định xã đạt chuẩn nông thôn mới theo kế hoạch. Ông Nguyễn Quang Nghị, Bí thư Huyện ủy Phong Điền, chia sẻ: "Mặc dù đã được công nhận huyện nông thôn mới nhưng làm thế nào để nâng cao thu nhập cho người dân cũng như thực hiện giảm nghèo theo lộ trình là áp lực không nhỏ. Hiện, thu nhập bình quân đầu người của huyện là 35 triệu đồng/người/năm và để nâng lên mức 50 triệu đồng là điều không dễ dàng. Thời gian qua, tại một số xã, công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn; liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm; hỗ trợ vay vốn phát triển sản xuất được quan tâm. Tuy nhiên, từng lúc, từng nơi vẫn chưa được kết quả như mong đợi".

Quyết tâm, quyết liệt và quyết làm

Nhận thức được tầm quan trọng của tiêu chí thu nhập và hộ nghèo đối với công cuộc XDNTM, nên năm 2018, các tiêu chí này tiếp tục được nhiều địa phương đặc biệt quan tâm. Ông Nguyễn Thành Út, Phó Chủ tịch UBND huyện Thới Lai, cho biết: "Nhằm hoàn thành và nâng chất 2 tiêu chí thu nhập và hộ nghèo, huyện chỉ đạo các xã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trọng tâm là phát triển sản xuất để ổn định và tạo thêm thu nhập cho bà con. Đồng thời, tranh thủ nguồn vốn hỗ trợ từ các chương trình phi Chính phủ đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn; xây dựng và thực hiện các dự án "Hỗ trợ phát triển sản xuất và ngành nghề nông thôn", "Đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất"".

Nhiều ý kiến cho rằng, khâu tổ chức lại sản xuất phải đặt lên hàng đầu. Có như vậy thì thu nhập người dân mới được cải thiện và kéo theo tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống. "Phải tổ chức lại sản xuất, nếu không thì khó lòng nâng mức thu nhập và giảm tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn mới. Để đạt được mục tiêu nói trên, năm 2018, Phong Điền tiếp tục tập trung cho công tác chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, trợ giá cây con giống, phát triển vườn cây ăn trái gắn với du lịch sinh thái... Huyện cũng kiến nghị thành phố đề xuất với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chọn Phong Điền để hình thành vùng chuyên canh cây ăn trái quy mô lớn (500-700ha). Nếu làm được điều này thì việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, đảm bảo nguồn hàng cung ứng cho xuất khẩu, giải quyết đầu ra cho sản phẩm sẽ dễ dàng hơn, thu nhập của nhà vườn cũng được cải thiện" - ông Nguyễn Quang Nghị nói.

Mới đây, trong buổi làm việc với TP Cần Thơ về tình hình XDNTM trên địa bàn thành phố, ông Trần Thanh Mẫn, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, nhấn mạnh: Mục tiêu của XDNTM là kéo dần khoảng cách giữa thành thị và nông thôn và đây là vấn đề đòi hỏi sự "quyết tâm, quyết liệt và quyết làm". Để nâng cao mức sống, từng bước giảm nghèo cho người dân nông thôn, các xã ưu tiên phát triển sản xuất  theo chuỗi giá trị; ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, nhân rộng mô hình kinh tế hợp tác hiệu quả… Song song đó, quá trình phát triển sản xuất phải đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, sản xuất sạch, tránh tình trạng "rau 2 luống, lợn 2 chuồng". Các ngành, các cấp cần bám sát địa bàn, kịp thời nắm bắt tình hình và đưa ra giải pháp hỗ trợ kịp thời để tạo mọi điều kiện cho người dân tăng gia sản xuất, vươn lên làm giàu chính đáng.

MỸ THANH