Trong nhịp sống hiện đại, nhiều người không có thời gian để đọc những cuốn sách dày, sách nhiều tập hoặc không kiên nhẫn để đọc. Do đó, sách tinh gọn hay còn gọi sách tóm tắt ra đời. Tại Việt Nam, sách tinh gọn còn khá mới mẻ và cũng là thị trường tiềm năng cho các nhà xuất bản, công ty phát hành khai thác…

Hình ảnh quảng bá về sách tinh gọn của ứng dụng NNT Studio.

Sách tinh gọn, hiểu một cách đơn giản đó là những cuốn sách được viết lại dưới dạng tóm tắt nội dung những cuốn sách đã được xuất bản. Sách tinh gọn được thể hiện bằng lối viết đơn giản, dễ hiểu, chỉ tập trung vào những vấn đề trọng tâm nhằm giúp độc giả lĩnh hội nội dung và thông điệp của tác phẩm một cách cô đọng và nhanh chóng.

Các loại sách tinh gọn, bao gồm: sách in truyền thống và các định dạng khác như audio (sách nói), ebook (sách điện tử), podcast (tập tin âm thanh), infographic (đồ họa thông tin) hay multimedia (đa phương tiện)... Như vậy, một cuốn sách gốc có thể có nhiều phiên bản tóm tắt, tinh gọn. Thị trường sách tinh gọn trên thế giới đã hoạt động nhộn nhịp từ lâu nhưng tại Việt Nam thể loại sách này còn mới mẻ và chưa phát triển nhiều. Hiện có một số sách lịch sử nhiều tập được xuất bản thành sách tinh gọn dưới dạng sách in. Một số NXB như Kim Đồng, Văn học hay đơn vị liên kết của Alphabooks có xuất bản một số sách văn học kinh điển được tóm lược phục vụ cho thiếu nhi, thanh thiếu niên.

Trong 2 năm trở lại đây, với sự xuất hiện của các đơn vị phát hành sách nói như Waka, Fonos, W&W, sách tinh gọn, tóm tắt định dạng văn bản hoặc nói đã xuất hiện với số lượng ngày càng nhiều. Cụ thể, trên Voiz FM có 50 tựa sách, miễn phí toàn bộ cho người dùng để quảng bá cho nội dung gốc; có thời lượng 20-45 phút (so với 6-10 tiếng của sách bản full). Công ty Cổ phần Fonos đã làm việc với hơn 20 nhà xuất bản, đơn vị, thực hiện hơn 400 cuốn sách nói có bản quyền. Ngoài 2 công ty chính thức này, trên Appstore và CHplay khoảng 100 nền tảng cung cấp sách tóm tắt, trong đó nền nhiều tảng có số lượng người tham gia lớn, như: NNT Studio, Wattpad, Ibookreader, Teabook, http://tramdoc.vn/tom-tat-sach; Chiasemoi.com; https://ungdungdocnhanh.com... Ở định dạng văn bản hoặc nói, sách tinh gọn phong phú nhiều chủ đề, từ tác phẩm văn học đến sách kỹ năng, kinh tế, tài chính, khoa học, lịch sử… Qua đó, sách tinh gọn được người dùng, độc giả ưa chuộng và sử dụng ngày càng nhiều.

Các đơn vị phát hành sách đều cho rằng sách tinh gọn là xu thế phát triển chung của thế giới và là thị trường tiềm năng cho làng sách Việt. Tuy nhiên, những vấn đề nan giải của sách tinh gọn hiện nay là: bản quyền, nguồn lực, pháp lý, cạnh tranh thiếu lành mạnh... Mới đây, Hội thảo “Xuất bản sách tinh gọn - Xu thế và triển vọng” diễn ra tại TP Hồ Chí Minh do Cục Xuất bản, In và Phát hành chủ trì, đã tập trung bàn luận để giải quyết những vấn đề này. Nhiều ý kiến hay, giải pháp khả thi được đề xuất, kiến nghị để góp phần khai thông những điểm nghẽn của việc phát triển sách tinh gọn. Trong đó, chú trọng khuyến khích, tạo sự kết nối giữa các đơn vị làm sách tóm tắt và đơn vị xuất bản; tích cực ngăn chặn các trang vi phạm bản quyền, nêu cao yếu tố pháp lý để tránh những rủi ro trong quá trình xuất bản; hỗ trợ quảng bá sách thông qua các kênh truyền thông để tiếp cận nhiều đối tượng; nhìn nhận và nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để đề xuất các chính sách phù hợp với sự phát triển…

Hy vọng rằng sự bắt tay giữa các bên liên quan sẽ là đòn bẩy để thúc đẩy sự phát triển lâu dài, hiệu quả của sách tinh gọn tại Việt Nam.

CÁT ĐẰNG