Người biểu tình chống ông Saleh ăn mừng tại Sanaa hôm 5-6. Ảnh: EPA

Saleh sẽ bình phục nhưng chưa rõ số phận

Theo báo Globe and Mail ngày 6-6, các bác sĩ ở Arabie Séoudite chữa trị cho nhà lãnh đạo Yemen cho biết, ông Saleh sẽ hoàn toàn bình phục để trở về nước trong vòng 2 tuần. Thế nhưng, chưa rõ liệu ông Saleh có giành được sự ủng hộ để tiếp tục điều hành đất nước. Tin tức về việc ông Saleh rời Yemen đã kích động người biểu tình chống chính phủ của ông tổ chức ăn mừng trên khắp các đường phố ở Thủ đô Sanaa hôm 5-6.

Người phát ngôn của Tổng thống Yemen cảnh báo rằng hành động vui mừng như vậy là quá sớm và ông Saleh “nhất định sẽ trở lại làm tổng thống sau khi điều trị”. Tuy nhiên, nhà phân tích chính trị Abdel-Ghani Iryani tại Yemen, cho rằng: “Điều đó dường như khó xảy ra. Nếu ông Saleh đã gặp khó khăn để duy trì quyền lực trước đó, thì khó có cách để ông ấy ở lại khi sau thời gian trị thương”. Iryani dự báo sáng kiến hòa bình do Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) bảo trợ sẽ được thực thi. Sáng kiến này là nhằm giải quyết cuộc xung đột tại Yemen, theo đó ông Saleh sẽ chuyển giao quyền lực cho Phó Tổng thống, để đổi lại ông và gia đình tránh bị truy tố. Ông Saleh đã 3 lần hứa ký thỏa thuận, nhưng đều bội ước.

Mỹ bất đồng với Arabie Séoudite

Báo Bưu điện Washington cho rằng trong khi Arabie Séoudite với sự ủng hộ của Mỹ, gần như chắc chắn ngăn cản ông Saleh trở lại Yemen, bất chấp chưa rõ ai sẽ thay thế ông ấy và liệu sẽ có sự thay đổi thái độ tại Sanaa đối với những nỗ lực của Mỹ tầm diệt các phần tử nổi dậy ở Yemen. Ngày 5-6, các quan chức Mỹ cho biết Washington đang gây sức ép buộc ông Saleh và các đồng minh chấp nhận thỏa thuận do GCC làm trung gian. Mặc dù không cung cấp chi tiết, một số người bóng gió rằng Mỹ có thể sẵn sàng viện trợ tài chính để giúp ông Saleh ra đi. Các nhà ngoại giao phương Tây cho biết Washington và Riyadh đang xoay xở hậu trường để giành được thỏa thuận cho kế hoạch chuyển giao quyền lực tại Yemen, trước khi ông Saleh có thể trở về nước phá hỏng nỗ lực của họ.

Tuy nhiên, trong khi Mỹ đang tìm cách tận dụng tình hình hiện nay để thực hiện sáng kiến GCC, Arabie Séoudite lại tỏ ra không mấy sốt sắng. Rafat al-Akhali, nhà hoạt động chính trị người Canada gốc Yemen, cho rằng Arabie Séoudite dường như muốn ông Saleh trở lại Yemen tham gia quá trình chuyển giao quyền lực. Mặt khác, Arabie Séoudite đã tỏ thái độ không hài lòng về việc Washington từ bỏ cựu Tổng thống Ai Cập Hosni Mubarak và việc Mỹ chỉ trích chế độ gia đình trị ở Bahrein. Trên thực tế, Arabie Séoudite cũng lo ngại tác động dây chuyền của tình hình ở Ai Cập, Tunisie và nay là Yemen đối với chính quyền Riyadh.

Nhiều dấu hiệu đáng lo ngại rằng bất ổn ở Yemen còn lâu mới kết thúc. Tuy nhiều thành viên gia đình ông Saleh rời Sanaa, nhưng một số con cháu của ông, những người kiểm soát quân đội và các cơ quan an ninh, vẫn còn ở lại nắm quyền. Phó Tổng thống Abd al-Rab Mansur al-Hadi tạm nắm quyền, nhưng các nhà phân tích cho rằng ông này có thể khó duy trì quyền kiểm soát, đặc biệt là khi một số phe phái ở Yemen xem sự vắng mặt của Tổng thống Saleh là cơ hội để lật đổ chế độ của ông.

Một số nhà quan sát cho rằng nếu bạo lực tiếp tục kéo dài ở Yemen, Mỹ có thể buộc phải hành động đơn phương, kể cả việc tăng cường sử dụng máy bay không người lái, trong bối cảnh al-Qaeda trên bán đảo A-rập (AQAP) nổi lên như mối đe dọa khủng bố lớn. Các quan chức Mỹ cho rằng AQAP đang khai thác tình hình bất ổn ở Yemen để thiết lập “một kiểu mẫu al-Qaeda mới” có sức ảnh hưởng rộng lớn.

N. MINH
(Theo WSJ, Globe and Mail, NYT)