Chỉ vì tham tiền mà Đỗ Thanh Sơn (sinh năm 1982, ngụ phường Hàng Bột, quận Đống Đa, Hà Nội) đã vận chuyển 11 sừng tê giác từ Cộng hòa Mozambique về Việt Nam. Hành vi của Sơn đã góp phần dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng nhiều loài động vật hoang dã, quý, hiếm, gây suy giảm hệ sinh học, dẫn đến mất cân bằng hệ sinh thái. Với hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, Sơn đã phải nhận một bản án nghiêm khắc.

Bị cáo Sơn tại phiên tòa.

Tháng 12-2019, Ðỗ Thanh Sơn xuất cảnh sang Cộng hòa Mozambique. Ðến tháng 2-2020, Sơn nhận vận chuyển hàng hóa là sừng tê giác cho người đàn ông nước ngoài tên Domigos từ Mozambique về Việt Nam với tiền công là 1.000USD, chi phí chuyến đi do Domigos chi trả. Ngày 29-2-2020, theo lịch trình, Sơn sẽ mang theo 11 sừng tê giác để trong vali về Việt Nam bằng đường hàng không và đáp tại sân bay Tân Sơn Nhất, TP Hồ Chí Minh. Hành trình bay về Việt Nam, Sơn quá cảnh tại sân bay Ethiopia và Hàn Quốc. Khi quá cảnh tại Hàn Quốc, Sơn được thông báo do tình hình dịch bệnh COVID-19 nên lịch trình chuyến bay sẽ thay đổi, không đến sân bay Tân Sơn Nhất, mà bay đến sân bay Quốc tế Cần Thơ. Sơn liên lạc và thông báo cho Domigos về sự thay đổi chuyến bay, sau đó xóa hết thông tin dữ liệu trên điện thoại di động và tài khoản mạng xã hội có liên hệ với Domigos tại Cộng hòa Mozambique.

Ngày 2-3-2020, Sơn nhập cảnh tại Cảng Hàng không Quốc tế Cần Thơ. Qua soi chiếu hành lý khách nhập cảnh, cán bộ Hải quan phát hiện kiện hành lý của Sơn có dấu hiệu vi phạm pháp luật nên yêu cầu Sơn phối hợp kiểm tra thực tế hành lý và phát hiện bên trong có chứa 11 sừng động vật. Theo kết luận giám định số 116/KL-PC09 ngày 20-3-2020 của phòng Kỹ thuật hình sự, Công an TP Cần Thơ, 11 sừng tê giác có tổng khối lượng 28,2495kg. Ðây là  sừng tê giác trắng có tên khoa học là Ceratotherium simun simun, thuộc phụ lục II danh mục các loài động vật, thực vật hoang dã thuộc phụ lục Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật nguy cấp CITES (Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp).

Mới đây, khi bị Tòa án Nhân dân TP Cần Thơ đưa ra xét xử, Sơn cho rằng 1.000USD tiền công vận chuyển Sơn chưa nhận được vì nghĩ rằng sẽ quay lại tiếp tục làm việc cho ông chủ. Sơn khai, sang Mozambique lái xe thuê cho nhà hàng có ông chủ tên là Domigos và biết một số người trong cộng đồng người Việt tại đây. Sơn nghe chuyện vận chuyển hàng về Việt Nam là bình thường nên yên tâm nhận chuyển hàng về.

Kiểm sát viên tham gia phiên tòa nhận định hành vi của Sơn đã xâm phạm đến các quy định về bảo vệ cân bằng sinh thái, đa dạng sinh học của các loài động vật nguy cấp, quý, hiếm trong môi trường sinh thái được pháp luật bảo vệ. Vì vậy, đề nghị Hội đồng xét xử ra bản án nghiêm khắc, tương xứng với hành vi phạm tội của bị cáo để đảm bảo tính răn đe, giáo dục và phòng ngừa chung.

Khi được nói lời sau cùng, Sơn đã thừa nhận hành vi sai trái của mình và xin giảm nhẹ hình phạt. Hội đồng xét xử nhận định, loại tội phạm này ngày càng tinh vi, phức tạp dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng nhiều loài động vật hoang dã, quý, hiếm, gây suy giảm hệ sinh học, dẫn đến mất cân bằng hệ sinh thái, do đó cần phải có mức hình phạt nghiêm đối với bị cáo. Tuy nhiên, Hội đồng xét xử cũng xem xét các tình tiết giảm nhẹ cho bị cáo như thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, gia đình có người có công với cách mạng nên đã tuyên phạt Sơn 12 năm tù về tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm.

Ðể bảo đảm thực thi nghiêm pháp luật về quản lý động vật hoang dã, ngày 23-7-2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 29/CT-TTg về một số giải pháp cấp bách quản lý động vật hoang dã. Trong đó, nhấn mạnh mọi trường hợp nhập khẩu động vật hoang dã trái với Chỉ thị phải bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật; đối với động vật hoang dã được cơ quan thẩm quyền quản lý CITES nước ngoài cấp giấy phép xuất khẩu vào Việt Nam, cơ quan hải quan cửa khẩu yêu cầu chủ hàng trả về nơi xuất khẩu. Trường hợp chủ hàng không thực hiện hoặc hàng hóa không xác định được chủ hàng thì xử lý theo quy định pháp luật Việt Nam đối với động vật hoang dã bất hợp pháp. Thủ tướng Chính phủ đề nghị Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao, Tòa án Nhân dân tối cao phối hợp chặt chẽ với cơ quan điều tra chỉ đạo đẩy mạnh công tác điều tra, truy tố các đối tượng vi phạm pháp luật về việc săn, bắt, mua, bán, vận chuyển, giết mổ, tàng trữ động vật hoang dã trái pháp luật; nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các vụ án liên quan đến bảo vệ động vật hoang dã, nguy cấp, quý, hiếm; tăng cường xét xử lưu động để phục vụ công tác tuyên truyền, giáo dục về bảo vệ động vật hoang dã; áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với kẻ chủ mưu, cầm đầu lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội, người phạm tội có tính chất chuyên nghiệp liên quan đến bảo vệ động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm.

Bài, ảnh: Hoàng Yến