Tổng thống Nga Dmitry Medvedev (trái) và Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan trao đổi văn kiện hợp tác. Ảnh: Reuters

Nhân chuyến công du Thổ Nhĩ Kỳ ngày 12-5 của Tổng thống Nga Dmitry Medvedev, hai bên đã ký kết gần 20 thỏa thuận hợp tác, trong đó đáng chú ý nhất là hợp đồng xây dựng nhà máy năng lượng hạt nhân khổng lồ trị giá 20 tỉ USD và một đường ống dẫn dầu dài 700 km trị giá 3 tỉ USD. Với những thỏa thuận quan trọng trên, ông chủ Điện Kremlin tự tin nói rằng quan hệ hiện nay giữa hai đối thủ trong quá khứ này đã đạt tới tầm “đối tác chiến lược toàn diện”, không chỉ trong ngôn ngữ ngoại giao mà được cụ thể hóa bằng hành động. Lãnh đạo hai nước cũng đặt mục tiêu đầy tham vọng là nâng kim ngạch thương mại song phương lên ít nhất 3 lần trong 5 năm tới, tức đạt 100 tỉ USD vào năm 2015.

Theo dự kiến, từ năm 2014, tập đoàn năng lượng hạt nhân quốc gia Nga Atomstroyexport sẽ bắt đầu xây dựng và 7 năm sau đưa vào hoạt động nhà máy năng lượng hạt nhân có công suất 4.800 megawatt tại thành phố duyên hải Akkuyu, miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ. Điều đặc biệt là Atomstroyexport sẽ nắm cổ phần chi phối và được phép vận hành nhà máy này. Đây là lần đầu tiên Nga sở hữu một nhà máy năng lượng hạt nhân bên ngoài lãnh thổ của mình. Theo các nhà phân tích, hình thức hợp tác này sẽ giúp Thổ Nhĩ Kỳ tránh được sự “xoi mói” và nghi ngờ của dư luận quốc tế như trường hợp chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran. Nga cũng hy vọng sẽ phát triển loại hình kinh doanh mới này sang các nước khác như Syrie. Hiện nay, khu vực Trung Đông chưa có nhà máy năng lượng hạt nhân nào, nhưng hồi năm ngoái Mỹ đã đạt được thỏa thuận xây dựng một tổ hợp phản ứng hạt nhân trị giá 20 tỉ USD tại Các tiểu Vương quốc A-rập Thống nhất (UAE) và đang tiến hành đàm phán với Jordanie, Bahrain và Arabie Séoudite.

Cùng với năng lượng hạt nhân, Nga sẽ xây dựng đường ống vận chuyển dầu thô công suất 60-70 triệu tấn/năm trên đất Thổ Nhĩ Kỳ, cụ thể là đi từ cảng Samsun ở Biển Đen (miền Bắc) đến nhà máy lọc dầu ở cảng Ceyhan thuộc Địa Trung Hải (miền Nam). Ceyhan là nơi có thể tiếp nhận các nguồn dầu thô đến từ Azerbaijan và Iraq, nên nhà máy lọc dầu này giúp Nga đảm bảo đủ hàng hóa cung cấp cho cả thị trường Thổ Nhĩ Kỳ lẫn châu Âu. Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ tin rằng đường ống dẫn dầu này sẽ được xem là hành lang năng lượng giữa Đông và Tây, giúp Ankara nâng cao vai trò trung tâm ở Trung Đông.

Về phía Nga, không khó để thấy rằng vị thế của Mát-xcơ-va tại Thổ Nhĩ Kỳ, một thành viên NATO, sẽ được cải thiện đáng kể như thế nào.

PHÚC GIA AN
(Tổng hợp từ WSJ, Nytimes, AFP, Csmonitor)