Truyền thuyết cho rằng những ngày hè đổ lửa – tháng 8 là “thời điểm thường xảy ra tai họa, với các hiện tượng như nước biển sục sôi, rượu vang ôi thiu, chó bị điên dại, và các loài vật trở nên lừ đừ, nóng nảy và dễ bị kích động”. Mặc dù đó chỉ là truyền thuyết nhưng để kiểm chứng tháng 8 có thực sự là tháng tai họa hay không, các chuyên gia ủng hộ Năm quốc tế về hành tinh Trái đất (2008-2009), sáng kiến của Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa LHQ (UNESCO) và Liên minh quốc tế về khoa học địa chất, đã phân tích những thiên tai, thảm họa từng xảy ra trong lịch sử.

Các nhà khoa học ghi nhận những thảm họa từng xảy ra trong tháng 8 gồm: vụ phun trào núi lửa Vesuvius (Italia) chôn vùi cả thành cổ Pompeii vào ngày 24-8 năm 79 sau Công nguyên; núi lửa Krakatoa ở Indonesia hoạt động dữ dội ngày 27-8-1883 làm hàng chục nghìn người thiệt mạng và tác động xấu đến khí hậu toàn cầu nhiều năm sau đó; gần đây nhất là ngày 25-8-2005, siêu bão Katrina đã biến thành phố New Orleans (Mỹ) và những khu vực dọc bờ biển giáp với Vịnh Mexico thành bình địa...

Tháng 8 vừa qua, người dân các nước vùng Caribbe đã hứng chịu cơn siêu bão Gustav. Trong ảnh: Bão Gustav gây mưa dầm dề ở Thủ đô Port-au-Prince (Haiti) hôm 25-8.  Ảnh: AP

Thực ra, những thảm họa trên được nêu ra chỉ nhằm gây chú ý trước thời điểm Mỹ chuẩn bị cuộc diễn tập ứng phó động đất qui mô lớn vào trung tuần tháng 11 tới, chứ không hẳn để khẳng định tháng 8 là tháng thảm họa. Great Southern California Shake-Out (tạm dịch Cơn địa chấn kinh hoàng ở Nam California) với kịch bản là khu vực Nam California bị động đất mạnh 7,8 độ Richter, là cuộc diễn tập lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ với sự tham gia của hàng chục nghìn người.

“Chúng tôi muốn lấy sự kiện này để cảnh báo hiểm họa chung”, bà Linda Gundersen, trưởng nhóm khoa học địa chất thuộc Cục Khảo sát địa chất Mỹ (USGS), cho biết. Theo bà, tháng 8 dường như là tháng đặc biệt xấu do nó rơi vào mùa mưa bão, lũ lụt cộng thêm thời tiết nóng bức - yếu tố được cho có thể thúc đẩy thảm họa thiên nhiên xảy ra. Tuy vậy, bà Gundersen thừa nhận thời tiết trong tháng 8 không phải là nguyên nhân dẫn đến những thảm họa địa chất như động đất và núi lửa, vốn chỉ liên quan đến sự dịch chuyển các mảng lục địa trong lớp vỏ Trái đất. Tuy nhiên, nếu hai hiện tượng trên xảy ra trong tháng 8, trùng hợp với thời điểm mưa bão hay lũ lụt thì sẽ trở thành thảm họa kinh hoàng.

Trên thực tế, giới khoa học đã đạt nhiều tiến bộ trong việc dự báo bão, nhờ các dấu hiệu cảnh báo như sấm chớp, nhưng những tai họa liên quan đến địa chất thì không dễ đoán trước. Theo Gundersen, chúng ta dự báo núi lửa tốt hơn động đất, vì các nhà khoa học có thể biết được một ngọn núi sắp phun trào dựa vào hoạt động địa chấn và những dấu hiệu khác. Trong khi đó, chỉ có thể dự báo động đất trước chừng 20-30 năm nhưng không thể xác định nó có xảy ra trong tuần tới hay không. Chẳng hạn cách đây vài thập niên, các chuyên gia địa chất Mỹ phát hiện một đoạn của đường đứt gãy San Andreas, dài 1.280 km chạy dọc từ Bắc đến Nam California, phân tách đều đặn 20-25 năm một lần. Họ dự đoán hiện tượng này có thể tạo ra cơn địa chấn mạnh 6 độ Richter vào thập niên 1980. Do đó, hàng chục nhà khoa học đã thiết lập hệ thống cảnh báo với hy vọng nắm bắt chính xác thời điểm động đất. Tuy nhiên, địa chấn đã không xảy ra trong thập niên 1980 và cả 1990. Và chuyên gia Mike Blanpied ở USGS đi đến kết luận con người không thể dự báo được động đất và nó có thể xảy ra bất kỳ thời điểm nào trong năm.

Vậy tháng 8 có phải là tháng tồi tệ nhất trong năm? Điều nghiên danh sách những thiên tai gây thương vong cao trong Niên giám thế giới 2005, Blanpied nhận thấy:

+ Trong số 62 trận thiên tai được ghi nhận từ năm 1888 đến nay, trung bình có 8 trận bão lốc, bão tuyết và bão nhiệt đới lớn xảy ra trong tháng 8, so với 5 trận của các tháng còn lại.

+ Trong 63 trận lụt lội, sóng thần lớn xảy ra, có 12 trận xuất hiện trong tháng 8, so với 5 trận ở những tháng khác.

+ Về thảm họa động đất, trong tổng số 140 cơn địa chấn được xác nhận, chỉ có 12 trận xảy ra trong tháng 8.

+ Và số vụ đắm tàu, lốc xoáy và tai nạn hầm mỏ xảy ra trong tháng 8 cũng chỉ đứng dưới mức trung bình.

Từ những số liệu nêu trên, các nhà khoa học kết luận tháng 8 không phải là tháng tai họa, mà những gì xảy ra chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Vì vậy, cụm từ “những ngày hè đổ lửa” – dùng để chỉ khoảng thời gian nóng nhất trong năm (bắt đầu từ 3-7 đến 11-8), nay được hiểu theo nghĩa mới, đó là khoảng thời gian tụt dốc của thị trường chứng khoán Mỹ, hay nói cách khác tháng 8 đơn thuần chỉ là một tháng trong năm.

THỤY TRÚC (Theo ABC)