HÀ DUY

Ngày 18-11-2019, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 88/2019/QH14 phê duyệt Ðề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Nghị quyết 88). Ngày 19-6-2020, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 120/2020/QH14 phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG)  phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi đoạn 2021-2030 (Nghị quyết 120)… Cùng với cả nước, các địa phương vùng ÐBSCL đang triển khai thực hiện những quyết sách quan trọng nêu trên với một tâm thế mới, quyết tâm cao để vùng đồng bào DTTS phát triển toàn diện, nhanh và bền vững.

Sau khi Nghị quyết 88, Nghị quyết 120 được ban hành, các bộ, ngành hữu quan từ Trung ương đến địa phương tập trung triển khai thực hiện. Ngày 14-10-2021, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030: Giai đoạn I, từ năm 2021 đến năm 2025, tại Quyết định số 1719/QÐ-TTg (Quyết định 1719). Ðây là kết quả từ nỗ lực lớn của các ngành, các cấp để sớm đưa đưa Nghị quyết 88, Nghị quyết 120 của Quốc hội vào cuộc sống. ​

Quyết sách của sự kỳ vọng

Những năm qua, Ðảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội đối vùng đồng bào DTTS và miền núi. Nhờ đó, đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào DTTS từng bước được nâng cao. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, các chính sách đã bộc lộ một số hạn chế, như: nguồn lực còn phân tán, chính sách thiếu tính đồng bộ, một số chính sách chưa phù hợp, đặc biệt là thiếu nguồn lực thực hiện... Vì thế, khoảng cách về sự phát triển, mức thu nhập bình quân giữa vùng đồng bào DTTS và miền núi với mặt bằng chung cả nước chưa được thu hẹp mà có nguy cơ ngày càng giãn rộng ra. Do vậy, cần cơ cấu lại hệ thống chính sách, khắc phục những tồn tại, hạn chế giai đoạn vừa qua, bố trí nguồn lực đủ mạnh, tập trung đầu tư phát triển toàn diện vùng DTTS và miền núi. Hay nói cách khác, chính sách dân tộc mới phải mang tầm chiến lược, khắc phục những hạn chế về quan điểm, nhận thức...

Giao thông ở vùng đồng bào DTTS ở huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang. Ảnh: THANH LONG

Từ sự chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội Khóa XIV, cùng với đề nghị của Hội đồng Dân tộc, tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 74/2018/QH14, trong đó có nội dung: Giao Chính phủ xây dựng Ðề án tổng thể đầu tư phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS, vùng có điều kiện đặc biệt khó khăn, trình Quốc hội xem xét, quyết định tại kỳ họp thứ 8. Ngày 18-11-2019, tại kỳ họp thứ 8, với 99,53% đại biểu có mặt biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 88. Thực hiện Nghị quyết này của Quốc hội, Chính phủ đã xây dựng, trình Quốc hội chủ trương đầu tư Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG). Ngày 19-6-2020, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV, với 100% đại biểu có mặt biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 120.

Ông Nguyễn Lâm Thành, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, cho rằng: Ðây là quyết định mang tính lịch sử của Quốc hội vì lần đầu tiên, Quốc hội ban hành nghị quyết riêng về lĩnh vực dân tộc. Ðây cũng là lần đầu tiên Hội đồng Dân tộc thực hiện nhiệm vụ chủ trì thẩm tra Ðề án tổng thể và Chương trình MTQG. Việc Quốc hội phê duyệt Ðề án là căn cứ để Nhà nước tăng cường đầu tư cho vùng đồng bào DTTS và miền núi, đồng thời tạo điều kiện để vùng này phát huy hơn nữa tiềm năng, lợi thế, nỗ lực vượt khó, vươn lên phát triển cùng đất nước. Ðây còn là tâm tư, nguyện vọng chính đáng của Ðại hội Ðại biểu các DTTS lần thứ II gửi tới Ðảng, Quốc hội, Nhà nước trong thực hiện cam kết trước cộng đồng quốc tế về mục tiêu phát triển thiên niên kỷ, với thông điệp: “Không ai bị bỏ lại phía sau”. Tại hội thảo triển khai thực hiện Chương trình MTQG, giai đoạn I: 2021-2025 khu vực ÐBSCL, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định: Việc thông qua Nghị quyết phê duyệt Ðề án tổng thể và Chương trình MTQG khẳng định sự quan tâm, chăm lo của Ðảng và Nhà nước đối với đồng bào DTTS, tạo bước ngoặt, đột phá cho công tác dân tộc và chính sách dân tộc. Ðây là động lực to lớn đối với đồng bào các DTTS trong công cuộc giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội, nỗ lực phấn đấu vươn lên, hòa nhịp cùng sự phát triển chung của cả nước.

Sẵn sàng triển khai

Thực hiện Nghị quyết số 120, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 1719. Ðồng thời, chỉ đạo hết sức quyết liệt, mạnh mẽ đến các bộ, ngành khẩn trương xây dựng, trình ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình MTQG cũng như tổ chức thực hiện hiệu quả việc lồng ghép nhiệm vụ, nguồn lực để bảo đảm mục tiêu của các chương trình MTQG. Chỉ tính riêng quý IV năm 2021, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Ban Chỉ đạo Trung ương đã ban hành hàng chục văn bản hướng dẫn và đôn đốc việc lập kế hoạch, chuẩn bị tổ chức thực hiện các dự án, tiểu dự án của Chương trình MTQG. Ðến nay, các văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện Chương trình về cơ bản đã và đang được gấp rút hoàn thành, tạo điều kiện để các bộ, ngành, địa phương triển khai ngay.

Ông Men Pholly, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh An Giang, cho rằng: Chương trình MTQG là một quyết sách lớn, mang tính lịch sử và ảnh hưởng lớn đối với đồng bào các DTTS cả nước nói chung, tỉnh An Giang nói riêng. Vì lẽ đó, ngay từ khi có Nghị quyết 88, Nghị quyết 120, Ban Dân tộc tỉnh An Giang cùng các sở ngành hữu quan đã tập trung nghiên cứu, tham mưu UBND tỉnh An Giang các bước thực hiện. Cụ thể như: thành lập Ban Chỉ đạo, xây dựng Kế hoạch thực hiện các đề án, dự án thuộc Chương trình MTQG… “An Giang chuẩn bị sẵn sàng, khi có chủ trương thì thực hiện Chương trình MTQG ngay lập tức bởi đồng bào DTTS rất kỳ vọng vào Chương trình này để đời sống ngày càng sung túc hơn” - ông Men Pholly chia sẻ.

Ngay từ đầu năm 2022, TP Cần Thơ đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình MTQG trên địa bàn TP Cần Thơ, giai đoạn I: 2021-2025. Theo đó, thành phố thực hiện 8 dự án với tổng kinh phí dự toán trên 101 tỉ đồng. Trong Kế hoạch, thành phố xác định cụ thể các mục tiêu, chỉ tiêu, đối tượng, nội dung, nhiệm vụ, nguồn vốn, cơ chế quản lý và phân công trách nhiệm cụ thể đối với từng sở, ban ngành… của thành phố. Ông Trần Việt Trường, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, cho biết: “Thực hiện Kế hoạch Chương trình MTQG cũng như thực hiện các chính sách dân tộc, TP Cần Thơ đều hướng đến mục tiêu: khai thác mọi nguồn lực, tiềm năng, lợi thế của thành phố, đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội; tập trung giải quyết những vấn đề khó khăn, bức xúc nhất về đời sống, sản xuất, giảm nghèo nhanh, bền vững, thu hẹp dần khoảng cách về mức sống, thu nhập của đồng bào DTTS so với bình quân chung của thành phố. Phát triển toàn diện giáo dục, đào tạo, y tế, văn hóa; nâng cao hơn nữa đời sống của đồng bào DTTS. Giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc. Xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết giữa các dân tộc, nâng cao niềm tin của đồng bào các dân tộc với Ðảng và Nhà nước…”.

Với gần 32% dân số là đồng bào dân tộc Khmer, Trà Vinh là tỉnh có đông đồng bào dân tộc Khmer sinh sống nhất nước. UBND tỉnh Trà Vinh đã sớm ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình MTQG, giai đoạn I: 2021-2025 trên địa bàn tỉnh Trà Vinh, với 9 dự án, tổng kinh phí khoảng 1.465 tỉ đồng. Ông Thạch Mu Ni, Phó trưởng Ban Dân tộc tỉnh Trà Vinh, cho biết: Trà Vinh đặt mục tiêu đến năm 2025, thu nhập bình quân của người DTTS đạt 80 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào DTTS giảm từ 3-4%/năm. Tỉnh đã phân công cụ thể cho các sở ngành và UBND các huyện chuẩn bị tinh thần, điều kiện để triển khai thực hiện 9 dự án nêu trên. Khi nào được Trung ương phân bổ kinh phí, tỉnh Trà Vinh sẽ bắt tay thực hiện ngay. 

***

Việc phát triển toàn diện vùng đồng bào DTTS ở ÐBSCL cũng như cả nước đang chuyển động mạnh mẽ. Dù vậy, việc triển khai thực hiện Chương trình MTQG được nhận định: đã, đang và sẽ phải gặp nhiều khó khăn cần sớm được tháo gỡ.

(Còn tiếp)

Bài 2: Nhận diện và gỡ khó từ cơ chế, chính sách