Các ông Cameron, Brown và Clegg (từ trái sang)- ai sẽ là tân chủ nhân nhà số 10 phố Downing?

Cuộc bỏ phiếu vào giữa tuần này để bầu ra hạ viện mới gồm 650 dân biểu được xem là gay cấn nhất trong mấy chục năm qua tại xứ sở sương mù. Dù có nhiều đảng phái tham gia nhưng nó được xem là cuộc đua tam mã giữa Công đảng cầm quyền và hai đảng đối lập là Bảo thủ và Dân chủ Tự do.

Trước nay, sân khấu chính trị nước Anh giai đoạn hiện đại chỉ là sân chơi của Công đảng và đảng Bảo thủ. Nhưng lần này thủ lĩnh trẻ tuổi Nick Clegg đã thành công trong việc đưa đảng Dân chủ Tự do trở thành diễn viên chính. Với sự trỗi dậy ngoạn mục của đảng Dân chủ Tự do, người ta cho rằng đây sẽ là lần đầu tiên kể từ thập niên 1970, không có đảng nào giữa Công đảng và đảng Bảo thủ giành được đa số ghế trong cuộc bầu cử ngày 6-5, và điều đó sẽ dẫn tới một quốc hội treo. Như vậy, các đảng phải bắt tay nhau thành lập chính phủ liên hiệp. Đảng có nhiều ghế nhất cũng có thể tự đứng ra thành lập chính phủ thiểu số nhưng các chính sách của họ sẽ rất khó được thông qua tại cơ quan lập pháp.

Theo các cuộc thăm dò dư luận cuối tuần rồi, đảng Bảo thủ đang dẫn đầu, kế đến là Công đảng và đảng Dân chủ Tự do. Cụ thể, thăm dò của hãng ICM cho thấy tỷ lệ ủng hộ ba đảng này lần lượt là 36%, 29% và 27%; thăm dò của Comres là 38%, 28% và 25%, còn của YouGov là 35%, 28% và 28%. Tuy nhiên, những thăm dò này chỉ có tính tham khảo bởi theo hệ thống bầu cử Anh, tỷ lệ ủng hộ không hẳn tương đương với số ghế đảng đó giành được. Chẳng hạn như trong cuộc bầu cử năm 2005, Công đảng giành được 35% phiếu ủng hộ nhưng chiếm tới 356 ghế trong hạ viện, tương đương 55%; đảng Bảo thủ được 32% phiếu ủng hộ và chiếm 198 ghế, tương đương 30%; trong khi đảng Dân chủ Tự do được 22% phiếu ủng hộ nhưng chỉ có 62 ghế, tương đương 9%. Chính vì vậy, thủ lĩnh đảng Dân chủ Tự do Clegg chỉ trích hệ thống bầu cử hiện nay là không bình đẳng và ưu ái các đảng lớn. Điều kiện chính mà ông đưa ra để liên minh với Công đảng hay đảng Bảo thủ sau cuộc bầu cử sắp tới là phải thay đổi hệ thống này.

Hiện cuộc vận động tranh cử đang vào giai đoạn nước rút. Thủ tướng Gordon Brown của Công đảng hôm 2-5 nói trên tờ Sunday Mirror rằng ông là một “chiến binh” và không có gì phải hoang mang khi Công đảng về nhì trong các cuộc thăm dò dư luận. Ông cho biết trong những ngày cuối sẽ tập trung tranh thủ những người còn đang phân vân (theo Reuters/Ipsos MORI, đến ngày 29-4 vẫn còn 46% cử tri chưa quyết định sẽ bầu cho ai). Ông cũng châm chọc đối thủ Clegg là giống người dẫn chương trình trò chơi truyền hình hơn là một thủ tướng tương lai, đồng thời chỉ trích kế hoạch cắt giảm chi tiêu trong năm nay của đảng Bảo thủ sẽ tạo ra một “rủi ro nghiêm trọng” đối với nền kinh tế mới ốm dậy của Anh. Trong khi đó, ông Clegg tuyên bố Thủ tướng Brown đã thất bại và đảng Dân chủ Tự do đang thay thế Công đảng trong vai trò là đảng của “những người lao động bình thường”. Ông cũng chĩa mũi dùi sang đảng Bảo thủ khi nói rằng “Nhân dân muốn thay đổi nhưng không phải kiểu thay đổi giả tạo và gây chia rẽ như đảng Bảo thủ đề nghị”. Còn thủ lĩnh đảng Bảo thủ David Cameron thì gọi Thủ tướng Brown là “nhân vật teo tóp” và những chỉ trích của Công đảng đối với các chính sách của đảng Bảo thủ đã trở nên “vô vọng”. Ông cũng phê phán đề nghị của đảng Dân chủ Tự do về việc thay đổi hệ thống bầu cử, cho rằng điều đó lợi bất cập hại.

LÊ DÂN (Theo BBC, Reuters)