(CTO) - Dừa đang tạo sinh kế cho hàng triệu hộ dân nhưng trước những thách thức như hiện nay, quản lý sức khỏe cây dừa đáp ứng yêu cầu sản xuất gắn với người tiêu dùng đang là yêu cầu cấp thiết.

Toàn cảnh diễn đàn.

Ngày 6-11, tại Trường Đại học Trà Vinh, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Trường Đại học Trà Vinh, Hiệp hội Dừa Việt Nam, Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh ĐBSCL tổ chức Diễn đàn “Truyền thông quản lý sức khỏe cây dừa Việt Nam đáp ứng yêu cầu sản xuất gắn với người tiêu dùng”.

Theo Hiệp hội Dừa Việt Nam, 6 tháng đầu năm 2025, ngành dừa Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu 489 triệu USD, trong đó dừa nguyên trái (dừa khô và dừa tươi) 216 triệu USD, tăng 40% so với cùng kỳ năm ngoái. Năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu dừa đạt 1,089 tỉ USD, và ngành đặt mục tiêu tăng trưởng 20% trong năm 2025, vươn lên mốc hơn 1,2 tỉ USD. 

Vườn dừa tại ĐBSCL.

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết diện tích trồng dừa cả nước hiện đạt 202.000ha, trong đó có 181.000ha cho thu hoạch, năng suất bình quân 125,6 tạ/ha, sản lượng 2,28 triệu tấn. Riêng vùng ĐBSCL chiếm tới 178.000ha, cho sản lượng 1,95 triệu tấn. Định hướng đến năm 2030, diện tích dừa cả nước đạt 195.000-210.000ha; trong đó vùng trọng điểm ĐBSCL khoảng 170.000-175.000ha. Khoảng 30% diện tích được sản xuất theo quy trình GAP hoặc tương đương và có mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu. 

Dừa mang lại sinh kế cho hàng triệu hộ dân.

Mặc dù cây dừa thích ứng khá tốt với biến đổi khí hậu, nhưng thực tế sản lượng và chất lượng trái vẫn sụt giảm; sâu bệnh hại gia tăng, đặc biệt là bọ cánh cứng. Giá dừa nguyên liệu (dừa khô, dừa tươi) biến động mạnh, đôi lúc tăng đột biến khiến doanh nghiệp chế biến gặp rủi ro khi đã ký hợp đồng xuất khẩu cố định giá. Về chế biến, dù đã có nhiều doanh nghiệp đầu tư, song ngành dừa Việt Nam vẫn yếu ở khâu chế biến sâu và bảo quản dừa tươi uống nước, công nghệ còn mang tính bán thủ công. Trong khi đó, các thị trường xuất khẩu lớn như Mỹ, EU, Trung Quốc ngày càng siết tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn thực phẩm, đòi hỏi sản phẩm dừa Việt phải nâng tầm. Tại diễn đàn, lãnh đạo các cơ quan quản lý, viện nghiên cứu, doanh nghiệp, hợp tác xã, nhà vườn cùng trao đổi giải pháp quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp; sử dụng vật tư nông nghiệp an toàn, hiệu quả; nâng cao chất lượng vùng nguyên liệu dừa phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu. Các đại biểu cũng nêu thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng vùng nguyên liệu dừa tại ĐBSCL, hướng tới mô hình canh tác thông minh, giảm phụ thuộc hóa chất, tăng cường biện pháp sinh học; ứng dụng công nghệ tiên tiến trong bảo quản và chế biến đa dạng hóa sản phẩm từ dừa; phát triển thị trường nội địa gắn với tiêu chuẩn quốc tế; các nghiên cứu mới về chọn tạo giống, bảo tồn nguồn gen quý, cùng kỹ thuật canh tác thích ứng biến đổi khí hậu; chiến lược phát triển thương hiệu dừa gắn với quy hoạch vùng nguyên liệu và đầu tư hạ tầng chế biến…

PGS.TS Nguyễn Minh Hòa, Hiệu trưởng Trường Đại học Trà Vinh, phát biểu tại diễn đàn.

PGS.TS Nguyễn Minh Hòa, Hiệu trưởng Trường Đại học Trà Vinh, cho biết: "Việt Nam hiện nằm trong nhóm 10 quốc gia có diện tích và sản lượng dừa lớn nhất thế giới, trong đó vùng ĐBSCL chiếm hơn 80% diện tích trồng dừa cả nước. Cây dừa không chỉ mang lại sinh kế cho hàng triệu hộ dân mà còn là nguồn nguyên liệu chiến lược cho ngành chế biến, xuất khẩu và phát triển kinh tế xanh. Tuy nhiên, ngành dừa Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, sâu bệnh hại, chất lượng giống, tiêu chuẩn sản xuất và yêu cầu truy xuất nguồn gốc từ các thị trường quốc tế. Do đó, những trao đổi tại diễn đàn sẽ mở ra các hướng hợp tác mới, các giải pháp cụ thể, thiết thực, góp phần nâng cao chất lượng sản xuất, quản lý sức khỏe cây dừa và phát triển chuỗi giá trị dừa bền vững - gắn kết hơn giữa nông dân, doanh nghiệp, nhà khoa học và người tiêu dùng".

BÌNH NGUYÊN