Một năm sau ngày xảy ra cuộc bạo loạn tại Đồi Capitol, cựu Tổng thống Donald Trump tiếp tục bị đặt bên cạnh những nguy cơ gây chia rẽ người Mỹ.

Tổng thống Biden kêu gọi quốc gia đoàn kết nhân kỷ niệm một năm vụ bạo loạn Đồi Capitol. Ảnh: Getty Images

Trước phiên họp xác nhận chiến thắng của ứng viên tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden tại trụ sở Quốc hội vào ngày 6-1-2021, Tổng thống Trump khi đó có bài phát biểu với đám đông ủng hộ gần Nhà Trắng trong khoảng một tiếng đồng hồ. Ngoài lặp lại những tuyên bố vô căn cứ về gian lận phiếu bầu, ông Trump ít nhất 2 lần hô hào đám đông tuần hành “hòa bình” về phía tòa nhà quốc hội. Dù ông không trực tiếp kêu gọi đám đông đụng độ bạo lực với lực lượng thực thi pháp luật, những người biểu tình quá khích sau đó đã thực sự “chiến đấu” khi tấn công cảnh sát, vượt qua hàng rào an ninh và xông vào tòa nhà quốc hội. Vụ bạo loạn khiến 5 người thiệt mạng, trong đó có 4 người biểu tình và một cảnh sát quốc hội. Hơn 140 cảnh sát cũng bị thương.

Trong bài phát biểu nhân một năm xảy ra sự việc, Tổng thống Biden kêu gọi người dân Mỹ đoàn kết trong bối cảnh nền dân chủ quốc gia đang bị đe dọa. Thay vì tiếp tục phớt lờ người tiền nhiệm, Tổng thống Biden gây chú ý khi đề cập đến ông Trump như “người coi trọng lợi ích bản thân hơn của quốc gia, đặt cái tôi lên trên nền dân chủ và Hiến pháp nước nhà”. Với việc cố lật ngược kết quả bầu cử tổng thống năm 2020, chính trị gia 79 tuổi cáo buộc ông Trump “kề dao vào cổ” nước Mỹ, rằng người tiền nhiệm “không chỉ là một cựu tổng thống, mà là một cựu tổng thống bị đánh bại”.

Kể từ khi nhậm chức hồi tháng 1-2021, ông Biden nhiều lần lên án vụ tấn công bạo lực ở Đồi Capitol; thậm chí có vài lần chỉ trích ông Trump. Nhưng trên tư cách tổng thống, ông chưa bao giờ bày ra giọng điệu gay gắt và trực tiếp như vậy chống lại người tiền nhiệm hoặc những người phản đối thuộc đảng Cộng hòa.

Do đó, sau bài phát biểu hôm 6-1, giới phân tích một mặt coi đây là sự ngầm thừa nhận của Tổng thống Biden trước thực tế ông Trump vẫn là lực lượng có ảnh hưởng nhất trong đảng Cộng hòa và cái bóng của “chủ nghĩa Trump” còn lừng lững trong nền chính trị bảo thủ, đặt ra những thách thức đối với các giá trị dân chủ trong nước. Theo kết quả thăm dò đáng lo ngại gần đây, hàng triệu người Mỹ ít nhất sẵn sàng tha thứ hoặc ủng hộ bạo lực chính trị chống lại các đối thủ đảng phái.

Mặt khác, diễn biến này đánh dấu bước ngoặt trong chiến lược của Tổng thống Biden, sẵn sàng đối đầu trực tiếp với một trong những người được coi là đối thủ tiềm năng của phe Dân chủ trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024. Theo cuộc khảo sát của USA TODAY/Suffolk, ông Trump là nhân vật được yêu thích nhất của đảng Cộng hòa; trong đó, 58% thành viên trong đảng còn tin rằng kết quả cuộc bầu cử năm 2020 với chiến thắng của Tổng thống Biden là không hợp pháp.

Nhóm cựu nhân viên Nhà Trắng tìm cách ngăn ông Trump

Trong khi những người trung thành với ông Trump đang cố giành quyền kiểm soát các vị trí bầu cử quan trọng, một nhóm các quan chức từng phục vụ trong chính quyền trước đang tìm biện pháp ngăn “sếp cũ” của họ trở lại Nhà Trắng. Hãng tin CNN dẫn lời cựu Thư ký báo chí Nhà Trắng Stephanie Grisham cho biết trong số này có những cái tên quen thuộc như cựu Chánh Văn phòng Bộ An ninh Nội địa Miles Taylor, cựu cố vấn an ninh nội địa Olivia Troye và người có 10 ngày ngồi ghế Giám đốc truyền thông Anthony Scaramucci.

Theo lời bà Grisham, các thành viên đã theo dõi việc ông Trump tiếp tục “thao túng và truyền bá những thông tin dối trá”. Để ngăn các hình thái “cực đoan, bạo lực và lời lẽ khoa trương” chia rẽ quốc gia, nhóm đang tìm cách tiếp cận những người ủng hộ ông Trump trên khắp nước Mỹ, giúp họ nhìn rõ bản chất của vị lãnh đạo vốn “không quan tâm ai khác ngoài bản thân”. Tuy nhiên, nhà phê bình truyền thông của tờ Washington Post, Erik Wemple tỏ ra hoài nghi do phần lớn các cựu nhân viên này không được biết đến nhiều khi còn đương nhiệm. Vì vậy, khó mà tin rằng họ có thể gây ảnh hưởng tới những người ủng hộ ông Trump sau khi đã rời Nhà Trắng khá lâu.

MAI QUYÊN (Theo Huffington Post, NYT, Hill)