Bất chấp tác động của đại dịch COVID-19, cộng đồng y khoa thế giới đã đạt được nhiều tiến bộ trong năm 2020 - từ những thành tựu trong nghiên cứu ung thư, liệu pháp gien, sức khỏe tim mạch cho đến điều chế thành công vaccine ngừa SARS-CoV-2.

Các thành tựu nghiên cứu về gien trong năm 2020 hứa hẹn giúp chữa khỏi nhiều bệnh di truyền.

Năm của mã di truyền

Hầu hết chuyên gia y tế được chuyên trang sức khỏe Healthline phỏng vấn đều nhất trí rằng chỉnh sửa gien là một trong những câu chuyện y học lớn của năm qua. Ðiển hình là việc hai nhà khoa học Emmanuelle Charpentier và Jennifer A. Doudna được trao giải Nobel Hóa học năm 2020, nhờ khám phá ra “cây kéo sinh học CRISPR /Cas9”. Họ chứng minh rằng công cụ chỉnh sửa gien này - thực chất là các enzyme tự nhiên - có khả năng cắt mọi phân tử ADN để khôi phục chức năng vốn có của nó. Ðiều đó có nghĩa chúng ta có thể “viết lại mật mã của sự sống”. Theo các chuyên gia, đột phá này hứa hẹn mang đến phương pháp điều trị mới cho những người mang bệnh lý di truyền.

Trong khi đó, Tiến sĩ Olivier Elemento, Giám đốc Viện Y học chính xác Englander, nhận định rằng “2020 là năm của mã di truyền”, bởi chúng ta thực sự có thể sử dụng mã di truyền ở người và virus để giúp đỡ nhân loại theo cách hoàn toàn mới. Ông cho rằng khi càng hiểu biết về di truyền và liệu pháp gien, năng lực y học của chúng ta sẽ càng được cải thiện, giúp phát triển các liệu pháp chính xác cho mọi căn bệnh.

Nhiều thành tựu trong lĩnh vực tim mạch và đột quỵ

Hiệp hội Tim Mỹ (AHA) vừa công bố danh sách những đổi mới trong điều trị y khoa, tâm điểm là một nghiên cứu mới có thể thay đổi cách điều trị bệnh cơ tim phì đại (tình trạng cơ tim dày lên bất thường và cứng lại). AHA cũng đề cao các liệu pháp mới có thể thay đổi cách điều trị bệnh rung tâm nhĩ (Afib, chứng rối loạn nhịp tim dẫn tới các vấn đề tim mạch nghiêm trọng), một phương pháp phẫu thuật mới ít xâm lấn giúp ngăn ngừa đột quỵ và một thử nghiệm định hướng điều trị bệnh tim mạch vành tốt hơn. Chủ tịch AHA, Tiến sĩ Mitchell S. V. Elkind, cho biết tất cả tiến bộ trong năm qua cũng giúp chúng ta hiểu rõ hơn mối liên hệ giữa các bệnh truyền nhiễm như cúm và COVID-19 với nguy cơ cao mắc bệnh tim và đột quỵ.

Nhiều tiến bộ trong phòng chống ung thư

Benjamin Neel, giám đốc Trung tâm Ung thư Perlmutter (Mỹ), cho biết 2020 là một năm cho thấy hoạt động nghiên cứu về ung thư được đẩy mạnh. Ngoài các phương pháp xét nghiệm máu giúp phát hiện sớm ung thư, nhiều công nghệ phân tích biểu hiện gien trong ADN cũng đang được phát triển nhằm giúp xác định thời điểm xuất hiện các kiểu methyl hóa ADN, báo hiệu sự khởi phát của ung thư.

Trong số các nghiên cứu nổi bật khác trong năm qua, ông Neel cho biết các nhà nghiên cứu đang khám phá những phương thức mới để “đánh thuốc” các gien bị đột biến. Ðáng chú ý là nỗ lực phát triển một hợp chất làm suy giảm thụ thể androgen - yếu tố giúp các tế bào ung thư tuyến tiền liệt phát triển.

Xét nghiệm máu tầm soát Alzheimer

Năm 2020 chứng kiến một bước đột phá trong nghiên cứu và điều trị bệnh Alzheimer, đó là xét nghiệm máu giúp chẩn đoán chứng bệnh sa sút trí tuệ này. Tuy vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm, nhưng đột phá này hứa hẹn có thể đơn giản hóa việc tầm soát Alzheimer hiệu quả hơn trong tương lai.

Mở rộng khả năng tiếp cận hệ thống chăm sóc y tế

Cuộc sống “bình thường mới” do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 cũng đã tác động mạnh mẽ đến lĩnh vực y tế. Việc giãn cách xã hội, hạn chế lui tới các công sở và nơi công cộng đã thúc đẩy nhiều người chuyển sang khám chữa bệnh từ xa (telemedicine) khi có nhu cầu. Ví dụ, phần mềm Zoom đã trở thành phòng khám mới của các bác sĩ.

Theo các chuyên gia, COVID-19 cũng đã thúc đẩy giới chức quản lý giảm bớt rào cản về thủ tục đối với những công cụ khám chữa bệnh từ xa, vốn là cứu cánh quan trọng cho bệnh nhân trong bối cảnh dịch bệnh bùng phát.

AN NHIÊN (Theo Healthline)