Trái với dự đoán kết quả sít sao, chiến thắng vang dội của ông Donald Trump phản ánh sự thất vọng và mong muốn thay đổi của người dân Mỹ đối với kinh tế, an ninh biên giới... Đảng Cộng hòa trong cuộc tổng tuyển cử 2024 cũng giành quyền kiểm soát Thượng viện và đang chiếm ưu thế ở Hạ viện. Phe bảo thủ kiểm soát lưỡng viện Quốc hội sẽ rộng đường cho “chính quyền Trump 2.0” bổ nhiệm nội các và thông qua các chương trình nghị sự.

Chiến thắng của ông Trump dự kiến ​đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Ảnh: Economic Times

Trong bài phát biểu chiến thắng, Tổng thống đắc cử Donald Trump tuyên bố sẽ lãnh đạo bằng phương châm “hứa giữ lời, tuân thủ cam kết đã đưa ra”. Một trong những cam kết hàng đầu của ông là hoàn tất bức tường biên giới với Mexico, tiến tới thực hiện chương trình trục xuất hàng loạt người di cư không có giấy tờ. 

Về kinh tế, nhà lãnh đạo 78 tuổi cam kết chấm dứt lạm phát và bảo vệ các chương trình an sinh xã hội phổ biến hướng đến người Mỹ lớn tuổi, một trong những “miếng lớn nhất” trong chiếc bánh chi tiêu liên bang. Tập trung hơn vào tầng lớp lao động và trung lưu, ông Trump đề xuất miễn thuế thu nhập cho tiền boa và lương làm thêm giờ. Với các tập đoàn và người Mỹ giàu có, tỉ phú New York hứa kéo dài chương trình cải cách giảm thuế từ năm 2017 kèm theo những thay đổi đáng chú ý, bao gồm hạ thuế thu nhập doanh nghiệp từ 21% xuống còn 15%. Động thái này sẽ xóa bỏ nỗ lực của Tổng thống Joe Biden tăng thuế thu nhập với những người Mỹ giàu có nhất. Ông Trump cũng tuyên bố xóa bỏ rào cản với sản xuất nhiên liệu hóa thạch để hỗ trợ ngành công nghiệp ô tô Mỹ và giảm chi phí năng lượng.

Về cơ cấu chính phủ, có nhiều lo ngại “chính quyền Trump 2.0” sẽ thử thách giới hạn quyền lực tổng thống khi ông Trump tuyên bố chủ nhân Nhà Trắng có độc quyền kiểm soát chi tiêu liên bang, ngay cả khi Quốc hội đã phân bổ ngân sách. Khi còn là ứng cử viên, ông cũng đề xuất mở rộng quyền của tổng thống đối với hoạt động độc lập của Cục Dự trữ Liên bang. Đặc biệt, ông Trump còn tìm cách giảm vai trò cũng như đơn giản hóa quy trình sa thải viên chức liên bang. Cách tiếp cận này sẽ làm suy yếu quyền lực của chính quyền trong thực thi các luật lệ, nhưng tăng cường ảnh hưởng của nhánh hành pháp với quyền lực trực tiếp lớn hơn từ Nhà Trắng.

Cách tiếp cận về chính sách và quan điểm của Tổng thống đắc cử Trump trong các vấn đề thế giới cũng mang tính cô lập và phức tạp hơn về mặt ngoại giao, không can thiệp về mặt quân sự và bảo hộ về kinh tế. Theo đó, ông Trump không tin tưởng thị trường thế giới vì gây hại cho lợi ích của Mỹ. Dựa trên quan điểm này, ông đề xuất mức thuế từ 10% - 20% và có thể cao hơn đối với hàng hóa nước ngoài để cắt giảm thâm hụt thương mại. Riêng hàng nhập khẩu từ Trung Quốc có thể phải chịu mức thuế bổ sung 60%.

Về đối ngoại, ông Trump không hài lòng với các khoản chi trị giá hàng chục tỉ USD mà chính quyền Tổng thống Biden đã hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến với Nga. Tuy không nói rõ điều kiện gì, nhưng ông Trump cam kết sẽ chấm dứt xung đột “trong vòng 24 giờ” thông qua một thỏa thuận sẽ được đàm phán. Dựa trên phương châm “hòa bình thông qua sức mạnh” có từ thời Tổng thống Ronald Reagan, ông Trump cam kết mở rộng quân đội, bảo vệ chi tiêu của Lầu Năm Góc khỏi các nỗ lực thắt lưng buộc bụng và đề xuất lá chắn phòng thủ tên lửa mới.

MAI QUYÊN (Theo AP, BBC)