Số liệu, kết quả quan trắc môi trường được đánh giá là đầu vào quan trọng phục vụ cho công tác kiểm soát ô nhiễm, quản lý và bảo vệ môi trường, dự báo ô nhiễm môi trường cũng như đề xuất các biện pháp, chính sách, chiến lược phòng ngừa, cải thiện và giảm thiểu tình trạng ô nhiễm và suy thoái môi trường. Với chức năng tham mưu, trực tiếp làm công tác quan trắc, trong những năm qua, Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), trực thuộc Sở TN&MT TP Cần Thơ đã không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động, góp phần vào công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên và  môi trường thành phố.

Hoàn thành nhiệm vụ

Trung tâm Quan trắc TN&MT thành phố thành lập từ năm 2008 và được Bộ TN&MT cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động dịch vụ quan trắc môi trường theo quy định tại Nghị định số 127/2014/NĐ-CP ngày 31-12-2014 của Chính phủ. Xác định nhiệm vụ trọng tâm là phục vụ công tác quản lý nhà nước về môi trường. Từ khi thành lập đến nay, Trung tâm đã tham mưu xây dựng và tổ chức thực hiện tốt chương trình quan trắc chất lượng môi trường hằng năm của thành phố; tư vấn, thực hiện các dịch vụ công về chính sách, công nghệ, đầu tư, thẩm định, nghiên cứu truyền thông và cung ứng các sản phẩm về môi trường theo quy định. Đồng thời, tham gia phối hợp với các cơ quan thực hiện giám định kỹ thuật các hoạt động thanh, kiểm tra, phát hiện các vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường trên địa bàn. Thực hiện trợ giúp kỹ thuật, cung cấp thông tin cho các tổ chức, cá nhân, cộng đồng dân cư thực hiện phản biện, giám sát xã hội với các chương trình, dự án, đề án có nội dung hoạt động liên quan đến yếu tố môi trường cần bảo vệ và phát triển bền vững.

Phân tích các mẫu phẩm tại phòng thí nghiệm của Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường thành phố. Ảnh: Tuyết Trinh

Ông Đoàn Thanh Tâm, Phó Giám đốc Trung tâm Quan trắc TN&MT TP Cần Thơ, cho biết: Với đội ngũ viên chức và lao động trẻ, có trình độ, năng lực cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại, đồng bộ. Trong quá trình hoạt động, Trung tâm đã thực hiện tốt công tác quan trắc môi trường, hoàn thành 100% theo kế hoạch đề ra với các chương trình quan trắc chất lượng môi trường nước, không khí, đất đai, chất thải rắn. Bảo đảm về tiến độ thời gian và chất lượng công việc. Cụ thể, hằng năm, Trung tâm thực hiện 2-4 đợt quan trắc môi trường không khí, nước mặt, ô nhiễm thuốc bảo vệ thực vật, đất, nước ngầm, chất thải rắn…; riêng quan trắc ô nhiễm tập trung thực hiện 12 đợt/năm. Đồng thời, viết báo cáo hiện trạng môi trường và báo cáo tổng hợp quan trắc môi trường hằng năm. 6 tháng đầu năm 2017, Trung tâm thực hiện đạt 50% chỉ tiêu kế hoạch năm do Sở TN&MT giao, hoàn thành báo cáo tổng hợp quan trắc môi trường năm 2016.

Không ngừng nâng cao chất lượng

Nâng cao hoạt động quan trắc TN&MT, bên cạnh hệ thống mạng lưới quan trắc cố định hiện hữu, năm 2012, Trung tâm xây dựng thử nghiệm và sau đó đưa vào hoạt động Hệ thống quan trắc mặn tự động truyền tín hiệu không dây thuộc Dự án “Nâng cao khả năng chống chịu của thành phố Cần Thơ để ứng phó với xâm nhập mặn do biến đổi khí hậu gây ra” do quỹ Rockefeller tài trợ. Hệ thống vận hành theo 2 mùa mưa nắng khác nhau. Mùa khô hệ thống hoạt động với tần suất là 30 phút/lần/trạm, bao gồm đo và truyền dữ liệu. Trong mùa mưa, hầu như không có nguy cơ xâm nhập mặn, nên tần suất đo giảm và đặc biệt là tần suất truyền dữ liệu; tần suất đo là 120 phút/lần/trạm và tần suất truyền dữ liệu là 1 tuần/lần/trạm. Hệ thống gồm có 8 trạm quan trắc độ mặn tự động ngoài hiện trường và 1 trạm trung tâm tại Trung tâm để nhận các dữ liệu được truyền từ 8 trạm ngoài hiện trường về. Các thiết bị đo mặn có gắn bộ truyền dữ liệu không dây được gá lắp vào các công trình xây dựng có sẵn trên các tuyến giao thông thủy, trên 2 hướng xâm nhập mặn chủ yếu vào thành phố. Đó là, hướng Đông theo sông Hậu và hướng Tây theo kênh Cái Sắn - Rạch Sỏi, kênh Xáng Xà No.

Cán bộ Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường thành phố theo dõi số liệu đưa về từ các trạm quan trắc tự động. Ảnh: Tuyết Trinh

Năm 2014, UBND thành phố Cần Thơ đã phê duyệt dự án “Tăng cường năng lực quan trắc và phân tích chất lượng môi trường phục vụ công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường” với tổng kinh phí thực hiện gần 46 tỉ đồng. Theo đó, dự án đã đầu tư xây dựng, lắp đặt 3 trạm quan trắc tự động, liên tục, gồm: 2 trạm quan trắc nước mặt (đặt tại trạm bơm cấp 1 của Nhà máy Nước Cần Thơ 1 ở đường 30/4, quận Ninh Kiều và Công ty cổ phần Cấp nước Trà Nóc, Khu Công nghiệp Trà Nóc 2, quận Bình Thủy) và 1 trạm quan trắc không khí tại nút giao thông IC3, phường Hưng Phú, quận Cái Răng. Cần Thơ là địa phương đầu tiên ở ĐBSCL đầu tư hệ thống này. Hoạt động từ cuối năm 2014, các trạm quan trắc tự động cho kết quả tốt. Các thông tin về nước mặt và không khí của thành phố được cập nhật, phân tích liên tục, giúp việc quản lý nhà nước về môi trường chặt chẽ. Đồng thời, các doanh nghiệp điều chỉnh hoạt động để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, và là cơ sở chính xác cho các báo cáo thẩm định môi trường định kỳ.  Trung tâm còn được đầu tư mua sắm các trang thiết bị hiện đại phục vụ hoạt động, như: máy sắc ký khí khối phổ GC-MS, máy sắc ký quang phổ hấp thu nguyên tử ATS, máy sắc ký ion IC… Năm 2017, được UBND TP Cần Thơ đầu tư vốn, Trung tâm tiếp tục lắp đặt thêm 2 trạm quan trắc nước mặt tự động tại Xí nghiệp cấp nước Hưng Phú, phường Hưng Phú, quận Cái Răng và Nhà máy nước Thốt Nốt, phường Thốt Nốt, quận Thốt Nốt.

Để tiếp tục góp phần bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân,  ông Đoàn Thanh Tâm, Phó Giám đốc Trung tâm Quan trắc TN&MT TP Cần Thơ, cho biết: Trung tâm tiếp tục đào tạo, tập huấn nâng cao nghiệp vụ chuyên môn cho viên chức và lao động theo hướng chuyên môn hóa. Đồng thời, xây dựng hoàn chỉnh phần mềm số liệu, hướng tới công bố thông tin về quan trắc môi trường đến rộng rãi người dân trên địa bàn. Trung tâm nghiên cứu, xây dựng hoàn chỉnh mạng lưới quan trắc TN&MT, kịp thời theo dõi diễn biến chất lượng môi trường. Qua đó, góp phần thực hiện hiệu quả, chính xác các số liệu quan trắc phục vụ công tác quản lý nhà nước về TN&MT trên địa bàn…

Tuyết Trinh