Những chị chạy đò ở bến Ninh Kiều. Ảnh: T.K

Mặt trời vừa nhô khỏi những rặng bần từ phía cồn Ấu. Gió từ sông Hậu lùa qua cửa sông Cần Thơ làm tăng thêm cái lạnh cho tiết trời sông nước. Nép mình ven theo bến Ninh Kiều, những người chạy đò “một máy hai chèo” ở đây đã tạo nên “một sản phẩm du lịch” đặc biệt cho sông nước miền Tây. Cả khách Tây và khách ta đều thích chí khi đến ở cồn Ấu, chợ nổi Cái Răng, Phong Điền bằng phương tiện này, giá cả lại phải chăng.

Tiếng nói, cười sang sảng của hàng chục phụ nữ lái đò ở một góc sông nước nằm cạnh bến Ninh Kiều như đánh thức ngày mới. Sáng nay, bà Bảy Cọc (60 tuổi), được một lái trái cây thuê chạy vào chợ nổi Cái Răng mua hàng. Còn chị Sáu Tây đã chạy hai cuốc đò từ Xóm Chài qua bến Ninh Kiều và ngược lại. Nhìn theo cái lưng còm của bà Bảy Cọc đang ra sức nổ máy đưa khách rời bến, chị Sáu Tây như cảm thấy nhẹ nhõm với ý nghĩ: ít ra hôm nay bà Bảy cũng kiếm được ngoài trăm ngàn đồng. Những người phụ nữ lái đò này đều có chung một hoàn cảnh: gia đình nghèo, đông người, học ít, không đất sản xuất.

Chị Sáu Tây (Nguyễn Thị Tây), 45 tuổi ở Xóm Chài (phường Hưng Phú, quận Cái Răng, TP Cần Thơ) có nước da rám nắng, môi thâm đen, chỉ có hàm răng là trắng. Chị là người được chị em lái đò ở đây kính nể bởi chị sống chan hòa và là người con chí hiếu. Khi chị lên 16 tuổi, mẹ chị đã là người có thâm niên hàng chục năm chạy đò ở bến Ninh Kiều và nuôi 11 miệng ăn trong gia đình. Những anh chị lớn của chị đều làm thợ hồ. Thấy mẹ cực khổ, chị Sáu Tây tuyên bố sẽ thay mẹ chạy đò. Mọi người trong gia đình không ai nói gì, nhưng trong lòng ai cũng buồn.

Khúc sông từ bến Ninh Kiều sang Xóm Chài trở thành con đường sinh nhai trong 29 năm qua của chị Sáu Tây. “Những hôm giông mạnh, chị có sợ sóng nước không?” - tôi hỏi. Chị cười đáp: “Tôi thuộc lòng và biết từng cơn sóng”. Bất chợt gương mặt chị thoáng buồn, nói tiếp: “Hồi tôi mới chạy đò, con Mười Mận (em ruột chị Sáu Tây) 8 tuổi, gia đình định nuôi nó ăn học. Nhưng Mười Mận phải nghỉ để phụ giúp gia đình. Buồn lắm mà biết làm gì hơn. Giờ nó đã 37 tuổi đầu, cũng đã ngót nghét 20 năm đưa đò rồi”. Câu chuyện giữa chúng tôi phải gián đoạn, bởi có khách sang Xóm Chài. Ba người khách mang theo lỉnh kỉnh đồ đạc xuống ghe. Chị Sáu Tây chân đạp cần máy đuôi tôm, tay giựt máy. Chiếc ghe từ từ rời bến Ninh Kiều.

Cùng hoàn cảnh với chị Sáu Tây, chị Trần Thị Thu (Hai Hồng), sống ở Xóm Chài, cũng là người kế thừa nghề lái đò từ người mẹ. Chị Hai Hồng và chị Sáu Tây trạc tuổi nhau. Chị Hồng có chồng và đã có hai con. Đứa con gái đầu lòng 20 tuổi đã lấy chồng, thằng con trai 10 tuổi đang học lớp 3. “Nghề này bạc bẽo lắm cậu ạ. Mỗi ngày chỉ kiếm vài chục ngàn đồng. Hôm nào gặp khách Tây, khách ta “sộp” đi tham quan chợ nổi Cái Răng hay Phong Điền mới kiếm được vài trăm ngàn đồng” - chị Hai Hồng tâm sự. Thời buổi vật giá leo thang, người đưa đò gặp người quen vẫn lấy giá cũ: 1.000 đồng/người từ bến Ninh Kiều sang Xóm Chài. Thi thoảng mới có vài khách phương xa trả cao hơn. Đời sống của họ ngày càng chật vật hơn.

Có lẽ vì vậy mà việc học hành của bản thân cũng như việc nuôi con vào đại học đối với họ từ trước đến nay vẫn còn khá xa vời. Trong số các chị, chỉ có chị Lê Thị Thảo học hết lớp 6 mới vào nghề lái đò là người học cao nhất.

Theo các chị, thu nhập bình quân mỗi ngày của người lái đò chỉ khoảng 40.000 đồng đến 70.000 đồng. Mỗi người đều phải nuôi 2-3 người thân trong gia đình. Hiện tại, họ không phải đóng thuế bến bãi, chỉ “đậu ké” bến tàu số 2 ở bến Ninh Kiều. Số tiền các chị kiếm được chỉ đủ để đắp đổi qua ngày. Những lúc con ốm đau, ghe hư hỏng, phần lớn trong số họ phải vay “nóng” bạc hai mươi (vay 1 triệu đồng, mỗi ngày phải trả 40.000 đồng, 1 tháng trả chủ một triệu hai trăm ngàn đồng) để xoay xở.

Chiều xuống. Chị Sáu Tây, mua ít cá, Mười Mận (em gái của chị) thì mua rau cải và chạy đò về Xóm Chài để lo cơm nước cho gia đình. Còn chị Sáu Tây ngồi lại ăn cơm dưới đò. Bến Ninh Kiều lên đèn, dòng người vẫn tấp nập, dáng chị Sáu Tây ngồi ăn cơm trên sông nước lênh đênh, tựa như cuộc đời của những người lái đò như chị. Bỗng chốc, ánh mắt chị rạng ngời đầy tự tin, chị nói: “Nghèo cho sạch. Nghèo nhưng không hèn. Cuộc sống luôn có niềm vui nếu mình bám vào một nghề chân chính. Lời của bà già đã dạy tôi đo !”.

CAO PHONG