31/07/2014 - 22:39

ÔNG NGUYỄN ĐỨC PHƯƠNG, PHÓ CHỦ TỊCH LIÊN MINH HTX TP CẦN THƠ:

Kinh tế tập thể không ngừng đổi mới, mở rộng liên kết hợp tác trong và ngoài nước

 

Việt Nam ngày càng hội nhập sâu vào nền kinh tế quốc tế. Bên cạnh thực hiện Khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA) thì hiệu lực của việc gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) ngày càng mở rộng… Những vấn đề này đã và đang đặt kinh tế hợp tác, hợp tác xã (HTX) cả nước nói chung và TP Cần Thơ nói riêng trước yêu cầu bức bách của sự đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động. Chính vì thế, tiếp tục đẩy mạnh việc tuyên truyền kinh tế tập thể (KTTT) trong mọi tầng lớp nhân dân; xây bước đi thật vững chắc cho KTTT theo Luật HTX 2012; đẩy mạnh thi đua, xây dựng và nhân rộng những điển hình tiên tiến phong trào hợp tác… là những việc làm thiết thực trong giai đoạn hiện nay. Trao đổi với Báo Cần Thơ về kinh tế hợp tác, HTX, ông Nguyễn Đức Phương, Phó Chủ tịch Liên minh HTX TP Cần Thơ, cho biết:

- HTX đã tồn tại ở khắp các vùng trên thế giới trong suốt hàng trăm năm qua, cùng với khu vực tư nhân và nhà nước tác động đến kinh tế của các quốc gia. HTX tạo cơ hội việc làm và thu nhập cho mọi người. Kinh tế hợp tác và HTX là hình thức kinh tế quan trọng để người lao động, hộ gia đình, pháp nhân tương trợ lẫn nhau trong sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm. Phát triển kinh tế hợp tác và HTX là nhu cầu của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, kinh tế hợp tác, HTX thời gian qua vẫn còn nhiều mặt yếu kém, cần có những giải pháp phù hợp, tích cực hơn để đưa HTX phát triển nhanh và bền vững, phù hợp với xu thế phát triển của nền kinh tế hàng hóa, nhất là khi Việt Nam ngày càng gia nhập sâu nền kinh tế thế giới. Bởi mức độ cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường sẽ gay gắt hơn, nhu cầu phát triển kinh tế hợp tác và HTX sẽ ngày càng trở nên cấp thiết hơn.

* Kinh tế hợp tác, HTX vẫn còn nhiều yếu kém. Cụ thể là những yếu kém nào và đâu là nguyên nhân, thưa ông?

- Thời gian qua, số lượng HTX trên địa bàn thành phố gia tăng không nhiều, đa số qui mô HTX nhỏ (số lượng xã viên, vốn điều lệ, vốn hoạt động, tài sản, doanh số, lợi nhuận, địa bàn hoạt động, thị trường, mức độ cung cấp dịch vụ cho xã viên…). Qui mô nhỏ nên hoạt động dịch vụ hỗ trợ xã viên của HTX ít, hiệu quả thấp, chưa đáp ứng nhu cầu, lợi ích cho xã viên. Từ đó xã viên chưa thực sự gắn bó với HTX. Mô hình HTX, tổ hợp tác hoạt động đạt hiệu quả cao tuy có tăng, nhưng còn ít và trong số đó vẫn còn những yếu tố phát triển chưa bền vững… Một số HTX, nhất trong lĩnh vực xây dựng, thương mại, công nghiệp… tính hợp tác không cao, hoạt động không khác doanh nghiệp. Một số ngành HTX xác lập được vai trò, nhưng trong tổng thể kinh tế - xã hội của địa phương, vai trò HTX nhìn chung vẫn còn nhỏ, yếu thế; tỷ lệ đóng góp vào GDP của địa phương gần như không tăng. Bên cạnh đó, mặc dù luật pháp, cơ chế chính sách đối với khu vực KTTT được ban hành khá đầy đủ nhưng nhiều chính sách chưa tác động mạnh do thiếu tính khả thi và việc triển khai thực hiện một số chính sách chưa quyết liệt, thiếu cụ thể, không đồng bộ nên HTX chưa thực sự được thụ hưởng.

Những yếu kém trên, 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể có đánh giá. Đó là: Một phần do nhận thức về phát triển KTTT vẫn còn biểu hiện chưa đúng, chưa thống nhất, xem nhẹ vai trò KTTT trong cơ chế thị trường. Dù tâm lý ngán ngại, mặc cảm, HTX kiểu cũ đã giảm đi nhiều, nhưng hiểu HTX kiểu mới lại có khuynh hướng đồng nhất HTX với doanh nghiệp, xa rời bản chất HTX, hoặc đồng nhất HTX với tổ chức từ thiện, xem nhẹ vai trò và hiệu quả kinh tế. Từ đó, việc đánh giá hiệu quả HTX, xác định mô hình phù hợp còn khá nhiều nhận thức khác nhau. Một số cấp ủy của quận, huyện và cơ sở chưa thật sự quan tâm và còn nhiều biểu hiện lúng túng trong lãnh đạo, chỉ đạo phát triển KTTT trên địa bàn. Quản lý nhà nước về KTTT còn lỏng lẻo, thiếu tính chiến lược và giải pháp, bố trí cán bộ công tác quản lý KTTT chưa rõ ràng, cụ thể. Có những đoàn thể làm tốt vai trò trong phát triển KTTT, nhưng cũng còn những đoàn thể thiếu tích cực.

Đại diện Liên đoàn HTX nghề cá Khu vực châu Á (bên trái) thăm và làm việc tại HTX Thới An (Ảnh do Liên minh HTX TP Cần Thơ cung cấp).

* Vấn đề bản chất của kinh tế hợp tác, HTX chưa được nhận thức một cách đầy đủ. Vậy những nguyên tắc tổ chức của Luật HTX 2012 là như thế nào? Liên minh HTX TP Cần Thơ làm gì để hỗ trợ các HTX tổ chức lại hoạt động theo đúng Luật HTX 2012, thưa ông?

- Theo Luật HTX 2012 có hiệu lực từ ngày 1-7-2013, HTX là tổ chức KTTT, đồng sở hữu, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 7 thành viên tự nguyện thành lập và hợp tác tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm nhằm đáp ứng nhu cầu chung của thành viên, trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ trong quản lý HTX. Nguyên tắc tổ chức của HTX là: tự nguyện; kết nạp rộng rãi thành viên; bình đẳng, dân chủ,công khai; tự chủ, tự chịu trách nhiệm; thực hiện cam kết hợp đồng dịch vụ giữa HTX với thành viên; quan tâm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng thành viên; chăm lo phát triển cộng đồng. Trong đó, hai nguyên tắc bổ sung quan trọng làm rõ hơn bản chất HTX so với Luật HTX 2003 là kết nạp rộng rãi thành viên và thực hiện cam kết hợp đồng dịch vụ giữa HTX với thành viên.

Với chức năng tư vấn hỗ trợ HTX, Liên minh HTX đã có thông báo, tư vấn đến các HTX, liên hiệp HTX trên địa bàn thành phố những nội dung cơ bản cần rà soát, sửa đổi, bổ sung phù hợp với quy định của Luật HTX 2012. Điển hình như: điều lệ HTX; vốn góp (bảo đảm vốn góp của một thành viên không quá 20% tổng vốn điều lệ của HTX); phương án sản xuất kinh doanh; lập sổ đăng ký thành viên HTX và cấp thẻ thành viên khi góp đủ vốn theo quy định của Luật HTX năm 2012… Ngoài ra, Liên minh cũng hỗ trợ hướng dẫn các HTX xây dựng hợp đồng cam kết sử dụng sản phẩm dịch vụ giữa HTX với thành viên (HTX dịch vụ phục vụ xã viên), hợp đồng lao động giữa HTX với thành viên (HTX tạo việc làm)… Tuy nhiên, cũng cần nhấn mạnh rằng, các HTX phải chủ động rà soát, bổ sung các nội dung phù hợp với quy định của Luật HTX 2012. Khi có nhu cầu tư vấn, tổ chức lại hoạt động, các HTX liên hệ với Liên minh HTX TP Cần Thơ để được tư vấn, hỗ trợ từng nội dung cụ thể.

* Kinh tế hợp tác, HTX phát triển như thế nào để theo kịp đà hội nhập kinh tế quốc tế, thưa ông?

- Nước ta tham gia vào WTO và thực hiện AFTA, cùng với các thành phần kinh tế khác, kinh tế hợp tác, HTX đã và đang đứng trước những thời cơ về thị trường rộng mở, về nhu cầu hợp tác tăng lên đặc biệt là đối với hộ gia đình, doanh nghiệp vừa và nhỏ. Đồng thời, kinh tế hợp tác, HTX cũng đứng trước những thách thức không nhỏ. Trước hết là về nhận thức, về trình độ quản lý, vốn và khoa học công nghệ để nâng cao năng lực cạnh tranh phù hợp với tiến trình hội nhập. Đặc biệt, từ nay trở đi, nền kinh tế nước ta hội nhập đầy đủ vào AFTA, kể cả lộ trình tự do hóa đầu tư trong khu vực ASEAN đối với Việt Nam và thuế suất nhập khẩu từ các nước ASEAN sẽ là 0% vào năm 2015. Đối với WTO thì lộ trình cắt giảm thuế quan gần như cơ bản hoàn tất. Nền kinh tế TP Cần Thơ cũng như cả nước tiếp tục sẽ có bước phát triển… Vì vậy, đòi hỏi kinh tế hợp tác, HTX phải không ngừng tự đổi mới, nâng cao năng lực nội tại, mở rộng liên kết hợp tác trong và ngoài nước. Kinh tế hợp tác, HTX cần phải củng cố và xây dựng lại thành một tổ chức rộng lớn và vững mạnh để phù hợp với sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế hội nhập ngày càng sâu, rộng vào nền kinh tế thế giới như hiện nay.

Đại hội XI của Đảng bộ TP Cần Thơ xác định phương hướng phát triển đến 2020: "…Đẩy mạnh phát triển kinh tế với tốc độ cao và bền vững, tập trung chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp - dịch vụ thương mại - nông nghiệp công nghệ cao, làm nền tảng để TP Cần Thơ cơ bản trở thành thành phố công nghiệp trước năm 2020". Xuất phát từ định hướng phát triển của thành phố và yêu cầu về hội nhập WTO, thực hiện AFTA, định hướng phát triển kinh tế hợp tác, HTX là hướng tới mục tiêu nâng cao hiệu quả kinh tế, thu hút ngày càng nhiều thành viên tham gia; mở rộng quy mô hoạt động trên cơ sở phát huy nội lực, tranh thủ huy động các nguồn lực bên ngoài kể cả sự hỗ trợ của Nhà nước; không ngừng cải thiện nâng cao thu nhập cho xã viên… KTTT phải hướng tới tốc độ tăng trưởng cao hơn, hỗ trợ xã viên có hiệu quả hơn; cùng kinh tế xã viên đóng góp ngày càng quan trọng trong nền kinh tế và trong thúc đẩy tăng trưởng GDP của thành phố. KTTT phải góp phần tích cực xóa đói giảm nghèo một cách bền vững và tạo thêm nhiều việc làm; góp phần cải thiện đời sống văn hóa, xã hội và nâng cao tinh thần hợp tác của xã viên và cộng đồng dân cư địa phương, phù hợp với tiến trình phát triển của thành phố.

* Đâu là những việc cần làm để đẩy nhanh tiến trình hội nhập của khu vực KTTT ở TP Cần Thơ, thưa ông?

- Theo tôi, trước tiên phải tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về KTTT trong nội bộ và các tầng lớp nhân dân. Triển khai thực hiện các chính sách đối với KTTT một cách cụ thể, sát hợp và đồng bộ. Chú trọng tăng cường đào tạo nguồn nhân lực cho KTTT, trước hết là đội ngũ cán bộ quản lý, điều hành HTX (kể cả đào tạo ngắn hạn và dài hạn); tạo điều kiện để các HTX tiếp cận các nguồn vốn vay nhất là các HTX nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, hoạt động công ích. Thúc đẩy liên doanh liên kết giữa HTX, tổ hợp tác với doanh nghiệp, các cơ sở khoa học kỹ thuật. Xây dựng và nhân rộng các mô hình HTX, tổ hợp tác hoạt động hiệu quả cao, đem lại lợi ích thiết thực cho thành viên, đóng góp tích cực phát triển kinh tế - xã hội, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, lao động của địa phương. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền đối với phát triển KTTT; sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở ngành, đoàn thể hữu quan… Tăng cường triển khai thực hiện tổ chức lại hoạt động của HTX theo đúng giá trị bản chất HTX và thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ HTX nhằm tạo động lực để HTX phát triển, đạt mục tiêu đề ra sẽ là giải pháp đột phá cần tập trung trong thời gian tới.

* Xin cảm ơn ông!

HÀ TRIỀU (Thực hiện)

Chia sẻ bài viết