Thực tế những năm gần đây cho thấy, đại học không còn là sự lựa chọn tối ưu với tất cả học sinh, nhất là những học sinh ở khu vực ngoại thành, nông thôn. Biết tự đánh giá năng lực học tập, hoàn cảnh gia đình…, nhiều học sinh chọn thi vào các trường nghề, trường trung học, cao đẳng. Đứng trước xu thế này, các trường trung cấp, cao đẳng trên địa bàn TP Cần Thơ đang nỗ lực đầu tư nâng cấp, xây dựng cơ sở vật chất, tăng cường trang bị thiết bị… để nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp.

Học sinh: chọn ngành nghề theo năng lực

Em Nguyễn Phi Luân, học sinh lớp 12B7, Trường THPT Thới Lai, huyện Cờ Đỏ, khẳng định: “Học lực cộng với hoàn cảnh gia đình khó khăn nên em sẽ không thi vào đại học. Sau khi tốt nghiệp, em chọn học một nghề nào đó ở bậc trung cấp, ra trường tìm việc làm rồi mới tính đến việc tiếp tục học lên cao đẳng, đại học”. Luân không phải là trường hợp cá biệt, bởi những năm gần đây, học sinh đã bắt đầu cân nhắc hơn trong việc chọn thi vào đại học, chọn ngành nghề. Sự cân nhắc này dựa trên các yếu tố chính là năng lực học tập của bản thân và khả năng tài chính của gia đình. Võ Thị Bích Vân, học sinh lớp 12A, Trường Bán công Ô Môn, quận Ô Môn, cũng chọn học nghề sau khi tốt nghiệp THPT. Vân là con út trong một gia đình có 4 chị em, cha mất sớm và nhà không có ruộng đất. Vân nói về sự lựa chọn của mình: “Em chọn học một nghề nào đó gần nhà để mau ra trường kiếm việc làm, phụ lo kinh tế với các anh chị”. Theo Bích Vân, lớp em có 51 bạn và gần phân nửa trong số này đã quyết định không thi đại học mà chọn học nghề ở bậc trung cấp để vừa đỡ tốn kém, vừa nhanh ra trường tìm việc làm, phụ giúp gia đình. Phần lớn học sinh nam chọn học nghề sửa điện tử, học sinh nữ chọn học chế biến thủy sản.

Thầy Phạm Hữu Nghĩa, giáo viên Trường Bán công Ô Môn, quận Ô Môn, làm công tác tư vấn tuyển sinh từ nhiều năm nay, cho biết: “Tỷ lệ học sinh đậu tốt nghiệp phổ thông của trường hàng năm rất thấp. Năm 2008, đợt 1 chỉ có 62% học sinh đậu tốt nghiệp. Các học sinh rớt tốt nghiệp thường đăng ký học nghề ở các trường trung cấp để vừa được đào tạo nghề, vừa được học văn hóa để thi lại lấy bằng tốt nghiệp phổ thông. Chọn hướng vào trường nghề là chọn con đường đi ngắn hơn và sớm có việc làm”. Theo thầy Nghĩa, những năm gần đây, khi chọn ngành nghề, chọn trường đăng ký dự thi, học sinh đã biết tự lượng sức để có sự lựa chọn phù hợp. Đó là nhờ công tác tư vấn tuyển sinh được quan tâm, tổ chức tốt, theo hướng không chỉ chú ý tư vấn về tuyển sinh đại học mà còn hướng dẫn học sinh định hướng nghề nghiệp tương lai. Ông Nguyễn Như Ri, Hiệu trưởng Trường THPT Thới Lai, nhận xét: “Nhiều học sinh sau khi tham dự chương trình tư vấn tuyển sinh về, tự đánh giá được thực lực của mình nên đã xin rút lại hồ sơ đăng ký dự thi đại học”. Theo thống kê hằng năm của thầy Ri, khoảng 40-50% học sinh lớp 12 của trường THPT Thới Lai đăng ký học nghề ở bậc trung cấp, cao đẳng.

Sinh viên Trường Cao đẳng Cơ điện Nông nghiệp Nam Bộ đang thực tập dây chuyền công nghệ ở phòng Tự động hóa.

Ông Trịnh Minh Tú, Giám đốc Công ty TNHH Minh Tú, chuyên về lĩnh vực cơ khí, cho biết: “Ở TP Cần Thơ, ngày càng có nhiều nhà máy, xí nghiệp được thành lập nên đang có nhu cầu về lao động có tay nghề. Thực tế ở công ty tôi hiện nay không chỉ thiếu lao động có tay nghề bậc cao, mà còn rất cần thợ ở bậc sơ cấp, trung cấp. Các nghề cơ khí, chuyên đúc thép... đang thiếu lao động trầm trọng”. Theo Sở Lao động- Thương binh và Xã hội TP Cần Thơ, năm 2009, TP Cần Thơ có kế hoạch tạo việc làm cho 46.000 lao động, tăng hơn 3.000 lao động so với năm 2008. Để hoàn thành chỉ tiêu, Cần Thơ triển khai dự án đầu tư hơn 26 tỉ đồng thực hiện chương trình giải quyết việc làm, dạy nghề cho lao động ngoại thành, bộ đội xuất ngũ; phối hợp với các trường dạy 15 ngành nghề cho 34.500 lao động; trong đó có nhiều ngành mới như chế biến nông sản, thực phẩm, nuôi trồng thủy sản...

Trường: đổi mới theo nhu cầu

“Đào tạo đội ngũ lao động có tay nghề cao, đáp ứng được nhu cầu xã hội là yếu tố quyết định sự phát triển của nhà trường. Chương trình đào tạo cũng phải đi thẳng vào yêu cầu của người học”- ông Lê Thái Dương, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ, khẳng định. Để chứng minh, ông Dương giới thiệu hàng loạt trang thiết bị thí nghiệm được nhà trường đầu tư: thí nghiệm vật lý, sinh học, hóa học, điện, công nghệ chế biến... Đặc biệt là phòng Tự động hóa của trường được trang bị nhiều thiết bị hiện đại: máy phay CNC, máy tiện CNC vận hành bằng công nghệ thông tin để cắt gọt kim loại, máy kiểm tra chẩn đoán, kiểm chuẩn ô tô, máy đo quang phổ, máy ấp trứng... Đây là những trang thiết bị được đầu tư từ nguồn vốn dự án ADB- dự án được thực hiện từ năm 2008 đến năm 2011, kinh phí khoảng 1 triệu USD. Ngoài ra, hằng năm, trường còn được đầu tư 1 tỉ đồng để bổ sung trang thiết bị rèn nghề, đáp ứng nhu cầu đào tạo.

Ông Lê Thái Dương cho biết: “Mới nâng cấp lên cao đẳng, cái thiếu nhất của trường là tài liệu, giáo trình cho sinh viên học tập tham khảo. Trong năm nay, nhà trường sẽ đầu tư 150-200 triệu đồng để mua sách, tài liệu, giáo trình; tranh thủ dự án ADB để xây dựng thư viện điện tử”. Trường Cao đẳng Cơ điện và Nông nghiệp Nam Bộ đã và đang từng bước giảm lý thuyết mang tính hàn lâm, tăng thực hành tay nghề phù hợp với thực tiễn nghề nghiệp. Đồng thời, xây dựng chương trình mở (đặc biệt chú trọng ở năm cuối, kỳ cuối) nhằm rèn luyện các kỹ năng nghề mà doanh nghiệp đang có nhu cầu; tăng cường giáo dục đạo đức nghề nghiệp; chú trọng kỹ năng làm việc nhóm, làm việc độc lập, luyện tập xử lý các tình huống cơ bản trong giao tiếp thông thường, giao tiếp nghề nghiệp...

Đối với các trường cao đẳng được thành lập trên cơ sở trường trung học, trường dạy nghề, cơ sở vật chất, trang thiết bị thực hành cho sinh viên tương đối đủ. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu đào tạo mới, các trường chủ động đổi mới phương pháp giảng dạy và mua thêm thiết bị cho học sinh trực tiếp tham gia vào sản xuất. Chẳng hạn, trước đây, Trường Cao đẳng Cần Thơ chỉ đào tạo ngành sư phạm nên trang thiết bị thực hành chủ yếu thuộc lĩnh vực sư phạm. Khi chuyển sang đào tạo đa ngành từ năm 2007, trường đã trang bị gần 50 máy may công nghiệp để mở ngành Công nghệ May. Để đào tạo ngành Công nghệ Kỹ thuật Xây dựng, trường không chỉ đầu tư trang thiết bị phục vụ chuyên sâu cho học phần kiến trúc, kết cấu xây dựng... mà còn liên kết với các công ty xây dựng để sinh viên có nơi thực tập. Ông Nguyễn Văn Hồng, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Cần Thơ, cho biết: “Hiện toàn bộ khuôn viên trường đã được phủ sóng wireless tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên kết nối, truy cập thông tin mọi lúc, mọi nơi. Năm nay, nhà trường còn đưa vào sử dụng 6 phòng học và phòng thí nghiệm mới với kinh phí đầu tư khoảng 3,5 tỉ đồng”. Đặc biệt, năm nay, Trường Cao đẳng Cần Thơ đã đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép tiếp nhận sinh viên tình nguyện quốc tế về trường để hỗ trợ thực hành kỹ năng giao tiếp với sinh viên ngành ngoại ngữ.

Năm nay, Trường Cao đẳng Kinh tế- Kỹ thuật Cần Thơ cũng triển khai hàng loạt dự án: Dự án nâng cấp trường (xây dựng mới 24 phòng học, đầu tư trang thiết bị, phòng thí nghiệm, phương tiện phục vụ giảng dạy, học tập...) với tổng kinh phí trên 40 tỉ đồng; Dự án Thư viện điện tử với kinh phí đầu tư trên 10 tỉ đồng; Trại thực nghiệm tại xã Mỹ Khánh, huyện Phong Điền được ghi vốn chuẩn bị đầu tư là 100 triệu đồng...

***

Nhu cầu nguồn nhân lực được đào tạo chính qui, bài bản, có tay nghề cao ngày càng tăng. Bám sát nhu cầu, đổi mới phương pháp đào tạo, hiện đại hóa trang thiết bị, cơ sở vật chất, liên kết với doanh nghiệp là hướng phát triển của các trường để mở ra cơ hội cho nhiều học sinh khi cánh cửa trung học khép lại sau lưng.

Bài, ảnh: DUYÊN KHÁNH