Thủ tướng Slovenia Barut Pahor (trái) tiếp Cao ủy mở rộng EU Stefan Fuele ở BRDO hôm 20-3. Ảnh: THX

Cuối tuần qua, các nước vùng Balkan tổ chức hội nghị thượng đỉnh tại lâu đài BRDO (phủ tổng thống Slovenia), nhằm thúc giục Liên minh châu Âu (EU) giữ cam kết kết nạp thành viên ở khu vực. Tuy nhiên, việc quốc gia lớn nhất khu vực – Serbia từ chối tham gia vào phút chót đã làm hội nghị thất bại.

Cuộc đàm phán có chủ đề “Hướng tới EU: Đóng góp của Balkan cho tương lai châu Âu” nhằm xem xét triển vọng gia nhập EU của Albanie, Kosovo và các nước thuộc Nam Tư trước đây (Macedonia, Bosnia, Montenegro và Croatia). Hội nghị được xem là kết quả của sự cải thiện quan hệ giữa Slovenia và Croatia. Sau thời gian dài tranh cãi về lãnh hải, tháng 11 năm ngoái, Slovenia và Croatia đã nhất trí việc phân xử vấn đề này. Hôm 21-3, Tổng thống Slovenia Danilo Turk cho rằng cách tốt nhất cho hai nước là mời các nhà lãnh đạo của tất cả các nước Balkan cam kết công khai đàm phán về tương lai chung ở EU.

Tuy nhiên, Tổng thống Serbia Boris Tadic tẩy chay hội nghị do không đồng ý về tư cách của Kosovo, đã gây hiệu ứng dây chuyền, khi các chính khách chủ chốt EU được mời như tân Chủ tịch châu Âu Herman Van Rompey và Ngoại trưởng Tây Ban Nha Miguel Angel Moratinos (hiện đang giữ chức chủ tịch luân phiên EU) cũng không tới dự.

Điểm mấu chốt là Kosovo. Chính quyền Serbia, vốn xem tỉnh này là trung tâm lịch sử của đất nước, đã cật lực phản đối việc Kosovo đơn phương tuyên bố độc lập hồi tháng 2-2008. Được sự ủng hộ của các nước như Nga và Trung Quốc, cũng như Tây Ban Nha trong EU, Serbia đã không để Kosovo gia nhập Liên Hiệp Quốc (LHQ) và các tổ chức quốc tế khác. Belgrade cũng đã kiện tuyên bố độc lập của Kosovo lên Tòa án Công lý ở La Haye (Hà Lan), dự kiến sẽ được triệu tập để ra phán quyết cuối cùng về vấn đề này vào cuối năm nay. Dù nước chủ nhà Slovenia đảm bảo rằng các phái đoàn không sử dụng bảng tên quốc gia trên bàn đàm phán, để đảm bảo sự thành công của hội nghị, nhưng Serbia không muốn Kosovo có tư cách ngang hàng. Belgrade muốn Kosovo tham gia cuộc họp như là vùng lãnh thổ do LHQ bảo trợ. Yêu cầu của Belgrade bị bác bỏ và ông Tadic tẩy chay hội nghị.

Hủy tham dự hội nghị BRDO, Serbia trở thành “kẻ phá bĩnh” nỗ lực gia nhập EU của khu vực Balkan. EU đang tăng sức ép yêu cầu các nước khu vực cải thiện quan hệ lẫn nhau, trước khi diễn ra hội nghị thượng đỉnh EU – Balkan dự kiến ở Sarajevo (Bosnia) cuối năm nay. Tuy nhiên, sau động thái trên của Belgrade, chính quyền Slovenia, quốc gia duy nhất ở Balkan gia nhập EU, đã dọa sẽ trả đũa Serbia. Trong khi đó, quan hệ giữa các nước trong khu vực Balkan vẫn còn nhiều vấn đề tranh chấp, đặc biệt là về kinh tế và biên giới. Vì thế, các nhà phân tích cho rằng con đường vào EU của các nước Balkan vẫn còn lắm chông gai.

N. MINH
(Theo The economist, Reuters, AFP)