Thời gian qua, hoạt động lấy ý kiến nhân dân về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 đã thực sự là đợt sinh hoạt chính trị - pháp lý dân chủ, sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân và cả hệ thống chính trị. Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 5, sáng 4/6, Quốc hội đã tiếp tục thảo luận về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992. Phiên họp được phát thanh, truyền hình trực tiếp để đông đảo nhân dân, cử tri cả nước cùng theo dõi.
Tên nước; Hội đồng Hiến pháp, các cơ quan tư pháp
là những vấn đề nhận được đông đảo các ý kiến đóng góp của các đại biểu Quốc hội trong phiên thảo luận sáng nay.
* Giữ nguyên tên nước
Về tên nước, ý kiến của các đại biểu trên diễn đàn Quốc hội đều tán thành với phương án tiếp tục quy định tên nước là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Các ý kiến đồng nhất, tên gọi này, thể hiện rõ hình thức chính thể của nước ta là cộng hòa, bản chất của Nhà nước ta là Nhà nước dân chủ; đồng thời tiếp tục khẳng định mục tiêu, con đường xây dựng và phát triển đất nước lên chủ nghĩa xã hội. Hơn nữa, trải qua 37 năm, tên gọi này đã trở nên quen thuộc đối với nhân dân Việt Nam và bạn bè quốc tế.
Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 đã thu hút và nhận được sự quan tâm sâu sắc, đồng tình ủng hộ của đông đảo các tầng lớp nhân dân, Thượng tọa Thích Bảo Nghiêm (Hà Nội) tán thành với quan điểm tiếp tục quy định tên nước là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam như Hiến pháp 1992. Thượng tọa cho biết, Giáo hội Phật giáo Việt Nam cũng đã xây dựng phương châm hoạt động của mình dựa trên cơ sở tên nước như trên, đó là Đạo pháp, dân tộc, Chủ nghĩa xã hội. Phương châm này đã nhận được sự tán đồng của đông đảo cộng đồng tăng ni, phật tử trong nước và ra sức thực hiện, đóng góp vào sự phát triển của đất nước.
Tán thành quan điểm này, đại biểu Quàng Thị Nguyên (Sơn La) cho rằng, việc thay đổi tên nước trong thời điểm hiện nay là không cần thiết và sẽ làm phát sinh thêm nhiều thủ tục hành chính gây tốn kém, phức tạp. Hơn nữa, việc quy định tên nước như hiện nay là nhằm tiếp tục khẳng định mục tiêu, con đường xây dựng và phát triển đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta.
* Đề xuất xây dựng Hội đồng bảo hiến để giám sát việc tuân thủ Hiến pháp
Là một quan điểm mới, việc xây dựng Hội đồng Hiến pháp cũng nhận được nhiều ý kiến khác nhau xung quanh sự cần thiết, chức năng, nhiệm vụ, tổ chức hoạt động của thiết chế này. Những ý kiến đồng tình với quan điểm này cho rằng, quy định về Hội đồng Hiến pháp như trong Dự thảo không mâu thuẫn với quy định Quốc hội là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, đồng thời thể hiện nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Có ý kiến đề nghị cần thành lập cơ quan bảo hiến độc lập (Tòa án Hiến pháp) có chức năng phán quyết về các vi phạm Hiến pháp trong hoạt động lập pháp, hành pháp, tư pháp. Các đại biểu cũng đề nghị bổ sung thêm nhiệm vụ, quyền hạn đối với thiết chế này cho phù hợp với yêu cầu và đòi hỏi của thực tiễn.
Đại biểu Bùi Mạnh Hùng (Bình Phước) đề nghị, cần đặt tên thiết chế này là Hội đồng Bảo hiến (Hội đồng bảo vệ hiến pháp); đồng thời bổ sung vào chức năng, nhiệm vụ Hội đồng Bảo hiến báo cáo kết quả hoạt động đối với Quốc hội. Đại biểu đề nghị Chủ tịch nước sẽ đảm nhiệm vị trí Chủ tịch Hội đồng Bảo hiến, để thay mặt Hội đồng này kiến nghị với Quốc hội xem xét lại những điều luật và yêu cầu các cơ quan hủy bỏ những văn bản vi hiến.
Chiều 4-6, tiếp tục thảo luận tại Hội trường về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, các đại biểu Quốc hội cho ý kiến nhiều về những nội dung: Các thành phần kinh tế; tổ chức, bộ máy chính quyền địa phương.
* Nâng cao hiệu quả nền kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa
Việc chọn lựa có hay không đặt kinh tế Nhà nước là thành phần kinh tế giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế nhiều thành phần phù hợp với đặc điểm đất nước, nhận được nhiều ý kiến khác nhau trong buổi thảo luận chiều nay.
Nhiều ý kiến chọn lựa phương án ghi trong dự thảo: "Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo". Tán thành với sự lựa chọn này, đại biểu Phạm Hồng Phong (Hậu Giang) cho rằng, hiện nay nền kinh tế nước ta gồm 5 thành phần kinh tế; nhưng trong đó chỉ duy nhất kinh tế Nhà nước mới có thể giữ được định hướng xã hội chủ nghĩa cho nền kinh tế. Bởi, khối doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ những lĩnh vực then chốt, quan trọng nhất của đất nước, đảm bảo điều tiết cho nền kinh tế trong thời bình cũng như thời chiến.
Có quan điểm khác, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (Thành phố Hồ Chí Minh) chọn phương án 3 như trong Dự thảo: "Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế". Đại biểu cho rằng: Nền kinh tế có cạnh tranh lành mạnh, có sự phân bố hợp lý thì sẽ mang lại hiệu quả cao cho Nhà nước và xã hội; đồng thời có điều kiện thực hiện chính sách xã hội chủ nghĩa như giáo dục, y tế, an sinh xã hội, hỗ trợ người nghèo, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa
* Tinh gọn bộ máy chính quyền địa phương
Nội dung chính quyền địa phương cũng được các đại biểu Quốc hội quan tâm và đóng góp nhiều ý kiến trong buổi làm việc chiều nay. Nhiều ý kiến đề nghị dự thảo hiến định việc đổi mới căn bản mô hình tổ chức chính quyền địa phương. Theo đó, cần xác định lại đơn vị hành chính và mô hình tổ chức chính quyền địa phương ở từng đơn vị hành chính. Các đại biểu cũng đề nghị Quốc hội, Chính phủ sớm tổng kết đánh giá những đề án thí điểm liên quan đến chính quyền địa phương trước khi thông qua dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992.
Theo đại biểu Bùi Văn Xuyền, thực tế cho thấy, việc quy định một mô hình đồng nhất ở ba cấp trên các địa bàn giống nhau là không hợp lý, bất cập, nên cần thiết phải thay đổi. Đại biểu Trần Quang Chiểu (Nam Định) băn khoăn: Vấn đề tổ chức bộ máy chính quyền các cấp là vấn đề lớn. Nếu giữ như mô hình hiện nay, thì không đáp ứng được yêu cầu đổi mới bộ máy chính quyền cơ sở theo xu thế tình hình phát triển đất nước.
Dẫn chứng, một số địa phương đã tổ chức thí điểm không tổ chức HĐND quận, huyện, phường, các đại biểu Bùi Văn Xuyền, Nguyễn Thị Quyết Tâm (Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết, trong quá trình thí điểm không xảy ra những vấn đề bất thường, kinh tế - xã hội của địa phương vẫn phát triển tốt, an ninh, chính trị vẫn ổn định, quyền làm chủ của nhân dân vẫn được đảm bảo.
Hoan nghênh việc Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 đã tiếp thu tốt ý kiến đóng góp của nhân dân về chính quyền địa phương, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm cũng tán thành quan điểm xây dựng mô hình chính quyền địa phương theo đặc thù. Đại biểu phân tích: Ở các đô thị lớn, không nhất thiết phải có nhiều cấp chính quyền, vì có tính liên thông cao. Việc giảm các cấp chính quyền sẽ giảm được biên chế, đồng thời tăng cường trách nhiệm của cán bộ công chức; nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy Nhà nước ở địa phương.
Quang Vũ - Hồng Cường (TTXVN)
