Kế hoạch cuối cùng của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy nhằm giúp chính phủ nước này tạm thời có ngân sách để duy trì hoạt động đã không vượt qua được chính “ải” Hạ viện trong ngày 29-9, khi vấp phải phản đối của các nghị sĩ đảng Cộng hòa theo đường lối cứng rắn. Động thái này khiến khả năng Chính phủ Mỹ phải đóng cửa một phần, bắt đầu từ ngày 1-10, gần như chắc chắn sẽ xảy ra.

Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy phát biểu trước báo giới hôm 29-9. Ảnh: Getty Images

Với 232 phiếu chống và 198 phiếu thuận, Hạ viện Mỹ đã bác bỏ dự luật do Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy đề xuất, theo đó cắt giảm chi tiêu và hạn chế người nhập cư nhằm gia hạn cấp ngân sách cho chính phủ thêm 30 ngày, giúp các cơ quan liên bang tránh được kịch bản phải đóng cửa khi bắt đầu tài khóa mới (từ ngày 1-10-2023 đến 30-9-2024). Cơ hội dự luật về vấn đề này được Thượng viện thông qua cũng rất mong manh. 

Phát biểu với báo giới sau cuộc bỏ phiếu, Chủ tịch Hạ viện McCarthy khẳng định cuộc bỏ phiếu vẫn chưa kết thúc và ông vẫn còn những ý tưởng khác. Dự kiến, Hạ viện sẽ tiến hành thêm các cuộc bỏ phiếu trong ngày 30-9. 

Trong khi đó, Thượng viện dự kiến chiều 30-9 sẽ bỏ phiếu dự luật do lưỡng đảng đề xuất, theo đó gia hạn chi tiêu cho chính phủ đến ngày 17-11, đồng thời tăng viện trợ cho Ukraine và chi tiêu cho việc khắc phục thảm họa tại Mỹ.  

Nhiều quan chức Mỹ đã lên tiếng cảnh báo hậu quả của việc chính phủ phải đóng cửa. Trong bài phát biểu ngày 29-9 tại cảng Savannah, bang Georgia, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cho rằng việc chính phủ phải đóng cửa có thể tác động đến tiến triển kinh tế của nước này do không còn các chương trình quan trọng dành cho doanh nghiệp nhỏ và trẻ em, cũng như kéo theo sự chậm trễ trong việc nâng cấp cơ sở hạ tầng. Bà cho rằng các hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa cần hành động để duy trì hoạt động của chính phủ cũng như tuân thủ thỏa thuận ngân sách được nhất trí vào cuối tháng 5 vừa qua. Bộ trưởng Tài chính Mỹ nêu rõ: “Việc các hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa hành động thiếu trách nhiệm sẽ làm tổn thương các gia đình Mỹ, cũng như tạo ra các cơn gió ngược đối với nền kinh tế, có thể ảnh hưởng đến những tiến triển mà chúng ta đạt được”. Cụ thể, mọi hoạt động của chính phủ sẽ bị ảnh hưởng, từ các khoản tín dụng cho nông dân và doanh nghiệp nhỏ tới việc kiểm tra an toàn thực phẩm và an toàn lao động, đến các chương trình dành cho trẻ nhỏ. Bên cạnh đó, việc chính phủ đóng cửa có nguy cơ kéo theo những chậm trễ trong việc tiến hành các đợt nâng cấp lớn cơ sở hạ tầng. 

Tháng 5 vừa qua, Tổng thống Joe Biden và Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy đã đạt thỏa thuận để tránh khả năng chính phủ phải đóng cửa trong năm nay, qua đó chấm dứt tranh cãi liên quan đến mức trần nợ công liên bang và đặt mục tiêu ngân sách 1.590 tỉ USD cho tài khóa bắt đầu từ ngày 1-10 tới. Tuy nhiên, nhiều thành viên đảng Cộng hòa đã bác bỏ thỏa thuận, yêu cầu cắt giảm 120 tỉ USD trong ngân sách này. Lưỡng viện Quốc hội Mỹ chưa thể tìm được tiếng nói chung về biện pháp ngăn chính phủ đóng cửa, khi Hạ viện theo đuổi biện pháp cắt giảm chi tiêu, trong khi Thượng viện muốn gia hạn chi tiêu liên bang.

Thống kê cho thấy từ năm 1981 đến nay, Chính phủ Mỹ đã 14 lần phải đóng cửa, có lần chỉ kéo dài 1-2 ngày. Lần gần đây nhất và lâu nhất kéo dài 35 ngày dưới thời chính quyền của Tổng thống Donald Trump do bất đồng về vấn đề an ninh biên giới.

NGỌC HÀ