(CTO) - Theo báo cáo của Bộ Giao thông vận tải (GTVT), giai đoạn 2021-2025, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) và Đông Nam Bộ triển khai 16 dự án, dự án thành phần giao thông trọng điểm. Những dự án này sẽ góp phần kết nối giao thông, thúc đẩy kinh tế - xã hội các địa phương có dự án đi qua.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu tại buổi làm việc với các địa phương ngày 11-5-2024 về tiến độ các tuyến cao tốc.

Thống kê của Bộ GTVT cho thấy, tổng nhu cầu vật liệu cát đắp nền của 16 dự án, dự án thành phần giao thông trọng điểm cần khoảng 63 triệu mét khối. Trong quá trình thi công, một số công trình giao thông trọng điểm ở phía Nam rơi vào tình trạng thiếu cát đắp nền khiến tiến độ các dự án có thể sẽ chậm so với kế hoạch, nên đây là các dự án được áp dụng chính sách đặc thù trong khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng.

Gỡ khó cho từng dự án

Để đảm bảo vật liệu cho thi công cao tốc, Chính phủ đã chỉ đạo tháo gỡ khó khăn nguồn vật liệu cát cho từng dự án. Dự án cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2021-2025, đoạn Cần Thơ - Cà Mau được khởi công tháng 1-2023. Qua nhiều lần khảo sát, đánh giá, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu dự án phải hoàn thành cơ bản trong năm 2025.

Theo tính toán, để hoàn thành dự án theo chỉ đạo của người đứng đầu Chính phủ, về cơ bản, trong tháng 8-2024 phải hoàn thành đắp gia tải để xử lý nền đất yếu cho toàn bộ tuyến chính. Để thực hiện hoàn thành khối lượng công việc này, cần khoảng 18,5 triệu mét khối cát.

Thế nhưng, đến thời điểm hiện tại, các tỉnh An Giang, Đồng Tháp và Vĩnh Long đã chỉ mới xác định nguồn cung và văn bản xác nhận khối lượng khoảng 16 triệu mét khối cát, vẫn thiếu 2,98 triệu mét khối. Một khó khăn nữa, công suất khai thác bình quân phải 42.000m3/ngày thì mới đảm bảo hoàn thành công tác gia tải tuyến chính. Tuy nhiên, các mỏ được cấp hiện chỉ khai thác được với công suất khoảng 20.000m3/ngày.

Thi công tuyến cao tốc Cần Thơ - Cà Mau.

Theo Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng, đối với khối lượng cát còn thiếu, trên cơ sở kết quả thí điểm sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền đường, Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận đã làm các thủ tục đăng ký khai thác cát biển theo hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT).

Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng kiến nghị các phương án bổ sung nguồn vật liệu cát còn thiếu, trong đó có sử dụng nguồn cát biển của tỉnh Sóc Trăng. "Nhà thầu đã chuẩn bị đầy đủ các điều kiện, phương tiện, để khi được cấp phép có thể khai thác ngay. Hiện chủ đầu tư đang phối hợp với tỉnh Sóc Trăng để làm thủ tục cấp phép khai thác các mỏ cát biển" - Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thông tin thêm.

Mới đây, trong cuộc làm việc với các địa phương về một số phương án đưa ra xác định nguồn cung cho dự án, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị Bộ GTVT thống kê khối lượng cát còn thiếu để thi công dự án, lấy cát biển thay thế. Đồng thời chỉ đạo tỉnh Sóc Trăng thực hiện các thủ tục đăng ký, lựa chọn nhà thầu, cấp phép khai thác cát biển giống như khai thác cát sông theo cơ chế đặc thù trong thời gian sớm nhất.

Còn với Dự án đường Vành đai 3 TP Hồ Chí Minh cần khoảng 9,3 triệu mét khối, đã dự kiến được nguồn cung 6,3 triệu mét khối từ 17 mỏ của tỉnh Tiền Giang. Hiện dự án còn thiếu khoảng 3 triệu mét khối và TP Hồ Chí Minh đang đề xuất tỉnh Vĩnh Long và tỉnh Bến Tre mỗi địa phương hỗ trợ 2 triệu mét khối cho dự án. Công suất cung ứng trung bình để đảm bảo theo yêu cầu tiến độ phải đạt khoảng 25.000m3/ngày, tập trung trong năm 2024.

Kiểm tra tiến độ Dự án đường Vành đai 3, Bộ GTVT đề nghị lãnh đạo TP Hồ Chí Minh chỉ đạo chủ đầu tư hướng dẫn nhà thầu phối hợp chặt chẽ với 2 tỉnh Bến Tre và Tiền Giang thực hiện thủ tục đăng ký khai thác khoáng sản theo cơ chế đặc thù. Qua đó, kịp thời đáp ứng nhu cầu cát cho giai đoạn đầu của dự án từ nguồn các mỏ chưa khai thác, tận thu sản phẩm từ các dự án nạo vét.

Khẳng định việc cung cấp cát cho các dự án giao thông trọng điểm quốc gia là một nhiệm vụ chính trị mà các địa phương phải thực hiện, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu lãnh đạo tỉnh Tiền Giang tổ chức họp Ban thường vụ để thống nhất chủ trương hỗ trợ cát cho dự án đường Vành đai 3 TP Hồ Chí Minh. 

Thi công tuyến cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng.

"Đối với các mỏ đang hoạt động trên địa bàn, vì một lý do nào đó mà tạm dừng thì khẩn trương đánh giá lại trữ lượng, thực hiện thủ tục cấp phép lại. Lưu ý có thể tăng công suất khai thác. TP Hồ Chí Minh phải chủ động phối hợp cùng Ban Quản lý dự án, các nhà thầu thực hiện ngay việc đăng ký với tỉnh Tiền Giang để làm thủ tục cấp phép khai thác các mỏ cát. Tối thiểu một tuần và tối đa là hai tuần là phải hoàn thành. Trước 15-6-2024, các mỏ cát cấp mới phải được thực hiện theo cơ chế đặc thù. Trước thời gian này, không hoàn thành mà nguyên nhân thuộc về địa phương nào thì địa phương đó phải chịu trách nhiệm. Còn nếu chủ đầu tư, nhà thầu đã làm thủ tục theo đúng quy định nhưng trước ngày 15-6 vẫn chưa xong, thì tỉnh Tiền Giang phải chịu trách nhiệm trước Chính phủ" - Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Dùng cát biển cho các dự án còn thiếu cát

Cũng theo báo cáo của Bộ GTVT, một số dự án cao tốc khác cũng đang gặp khó khăn về nguồn cát. Cụ thể, cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng được chia thành 4 dự án thành phần lần lượt giao cho các tỉnh An Giang, TP Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng thực hiện.

Dự án này cần khoảng 29 triệu mét khối cát, Trong đó, An Giang đã xác định nguồn cung 18,5 triệu mét khối cho dự án thành phần 1, 2, 3; Sóc Trăng cấp cho dự án thành phần 4  là 6,6 triệu mét khối. Hiện dự án thành phần 2 và 3 còn thiếu khoảng 10,5 triệu mét khối, các địa phương đang kiến nghị An Giang, Sóc Trăng, Tiền Giang, Vĩnh Long, Bến Tre tiếp tục hỗ trợ.

Về số lượng cát còn thiếu ở các dự án nói trên, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các chủ đầu tư nhà thầu đăng ký nhu cầu cát biển sử dụng làm vật liệu san lấp bù đắp cho nguồn cát sông còn thiếu. Ngoài ra, Phó Thủ tướng còn gợi mở cho một số địa phương như Bến Tre, Vĩnh Long nghiên cứu phương án nạo vét các bãi bồi, cồn cát đang làm cản trở dòng chảy trên các sông, nằm ở vị trí không ảnh hưởng đến dân cư. Từ đó bổ sung nguồn cát san lấp cho các dự án.

"Việc bảo đảm vật liệu san lấp là điều kiện quyết định đến tiến độ của các dự án giao thông trọng điểm quốc gia, kết nối liên vùng. Các địa phương phải xem việc cung cấp cát là nhiệm vụ chính trị, là trách nhiệm của mình. Tất cả là vì sự phát triển của cả vùng nói riêng, cả nước nói chung" - Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Bài, ảnh: AN NGUYÊN