Các tài liệu mật do Chính phủ Mỹ công bố hôm 19-6 cho thấy, trong những tháng trước khi xảy ra vụ khủng bố ngày 11-9-2001, đơn vị được giao nhiệm vụ truy lùng trùm khủng bố Osama bin Laden của Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), đã than phiền rằng ngân sách dành cho họ đang sắp cạn kiệt, trong khi giới phân tích nhận định khả năng bắt được thủ lĩnh mạng lưới khủng bố al-Qaeda là cực kỳ thấp.

Vài góc khuất xung quanh vụ tấn công khủng bố ngày 11-9-2001 tại Mỹ vừa được CIA tiết lộ. Ảnh: reddogreport

Các tài liệu mật vừa được tiết lộ, được cho là đã soạn thảo từ khoảng năm 1992-2004, với một vài đoạn bị bôi đen hoàn toàn và chỉ một vài thông tin mới hé lộ về những gì Chính phủ Mỹ biết đến kế hoạch tấn công khủng bố của al-Qaeda trước năm 2001. Báo cáo của Ủy ban điều tra vụ khủng bố 11-9 đã xác định nguyên nhân thất bại trong việc ngăn chặn vụ khủng bố kinh hoàng trên là do thiếu thông tin, cũng như các cơ quan tình báo Mỹ đã không xác định được thời điểm để có thể ngăn chặn vụ tấn công xảy ra. Mặc dù chỉ một vài chi tiết mới được tiết lộ trong các tài liệu trên, nhưng chúng đã cung cấp bối cảnh lịch sử rõ nét hơn của những năm xung quanh thời điểm xảy ra vụ tấn công đẫm máu trên đất Mỹ.

Theo hãng tin Mỹ AP, các tài liệu được viết hồi tháng 4-2000 của đơn vị săn lùng bin Laden đã có ý nói về sự cạn kiệt ngân sách dành cho những nỗ lực của họ trong việc truy tìm trùm khủng bố khét tiếng. Trong số các tài liệu mật có bài “Báo cáo về Phần tử Hồi giáo Cực đoan” với một đoạn cho rằng “cần có hành động bổ sung ngân sách trong thời gian sớm nhất”. Vào thời điểm đó, nguồn ngân sách bổ sung vẫn đang được Hội đồng An ninh Quốc gia và Văn phòng Điều hành và Ngân sách của Nhà Trắng xem xét. Cũng trong thời điểm này, al-Qaeda đã trở thành mối lo ngại lớn nhất đối với các cơ quan tình báo Mỹ sau những vụ đánh bom nhắm vào Đại sứ quán Mỹ tại Kenya và Tanzania hồi năm 1998, khiến nhiều người thiệt mạng, trong đó có 2 nhân viên CIA. Osama bin Laden đã tuyên bố cuộc thánh chiến chống lại người Mỹ, đồng thời CIA cũng nhận được nhiều cảnh báo cho rằng tổ chức khủng bố quốc tế này đang lên kế hoạch tấn công nước Mỹ.

Tài liệu mật còn tiết lộ, do nguồn ngân sách hạn chế, đơn vị truy lùng bin Laden đã chuyển từ “thế tấn công sang phòng thủ”. Chính điều này đã khiến cho giới chức Mỹ lo ngại sẽ phải gác lại những kế hoạch đã được vạch ra tỉ mỉ cho chiến dịch tìm kiếm dấu vết bin Laden mà thay vào đó là khai thác các nguồn thông tin sẵn có. Đơn vị của CIA đã bóng gió cho rằng chính quyền từ thời Tổng thống George Bush và Bill Clinton đã không đánh giá đầy đủ về sự nguy hiểm của mối đe dọa trên, và vì vậy đã dẫn đến việc không cung cấp tài chính đầy đủ cho các hoạt động của họ.

Theo AP, các tài liệu mật còn cho thấy nỗi lo của các quan chức Mỹ khi bin Laden sử dụng các máy bay quốc gia Afghanistan để chuyển lượng tiền mặt dự trữ lớn của y từ Các Tiểu vương quốc A-rập thống nhất (UAE) đến Afghanistan trong thời điểm trùm khủng bố này đang được che chở bởi các giáo sĩ Taliban cầm quyền hồi cuối những năm 1990. Bên cạnh đó, những chi tiết xung quanh vụ điều tra mối liên hệ giữa một trong những không tặc tham gia vụ tấn công 11-9 và Cơ quan Tình báo Iraq cũng được phanh phui trong tập hồ sơ mật. Tuy nhiên, AP cho biết, mối quan hệ này về sau đã được chứng minh là thiếu cơ sở, mặc dù vậy Nhà Trắng vẫn lấy cớ trên để thực hiện chiến dịch tấn công quân sự Iraq.

Tài liệu dài hàng trăm trang của CIA vừa tiết lộ còn chứa đựng qui trình thời gian mà đơn vị này săn tìm bin Laden. Báo cáo hồi tháng 3-2004 có bài “Sự trỗi dậy của Osama bin Laden và al-Qaeda so với phản ứng của cộng đồng tình báo”, đã bàn về khả năng bắt được Osama bin Laden vào cuối những năm 1990 bằng việc sử dụng những người Afghanistan thực hiện nhiệm vụ này. CIA thừa nhận không có một đơn vị người Afghanistan nào có hơn 10% cơ hội bắt được nhân vật vốn được bảo vệ nghiêm ngặt này. CIA còn sử dụng cả phương án dùng lãnh đạo của Liên minh phương Bắc Ahmed Shah Massoud, người có mối quan hệ thân cận với CIA và cũng chống lại Taliban. Tuy nhiên báo cáo mật khẳng định: “Nếu ông Massoud đồng ý hợp tác thực hiện nhiệm vụ truy lùng bin Laden, thì cơ hội cho ông ta thành công trong việc chống chọi với Taliban được đánh giá không tới 5%”. Vào tháng 9-2001, Massoud đã bị tiêu diệt trong các chiến dịch càn quét của Taliban. Mặc dù một vài nhân vật trong CIA vẫn hy vọng có thể bắt được trùm khủng bố Osama bin Laden, tuy nhiên các tài liệu mật đã cho thấy đây không phải là một nhiệm vụ khả thi. Chính phủ Mỹ đã phải mất đến 13 năm để có thể bắt và tiêu diệt được trùm khủng bố khét tiếng này.

THANH BÌNH (Theo AP)