Ông Lula da Silva cầu nguyện cho hòa bình Trung Đông. Ảnh: AP

Tổng thống Lula da Silva ngày 18-3 đã kết thúc tốt đẹp chuyến thăm Trung Đông lần đầu tiên trong lịch sử của một vị nguyên thủ quốc gia Brazil. Qua chuyến đi này, ông đã góp phần nâng cao vị thế của Brazil trên trường quốc tế thông qua việc thúc đẩy tiến trình hòa bình Trung Đông, đồng thời tăng cường các mối quan hệ nhằm mang lại lợi ích thiết thực cho đất nước.

Khi đặt chân đến Thủ đô Tel Aviv bắt đầu cho “sứ mạng hòa bình” của mình, Tổng thống Lula tuyên bố Brazil ủng hộ có thêm “nhân tố mới” trong tiến trình đàm phán giải quyết cuộc xung đột dai dẳng từ nhiều thập niên qua giữa Israel và Palestine. Bởi theo ông, các hoạt động thúc đẩy đàm phán hòa bình do nhóm Bộ tứ (gồm Mỹ, Nga, EU và LHQ) đảm trách từ những năm qua đã thất bại, trong khi các nỗ lực mới nhằm tái khởi động tiến trình này của Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng không mang lại hiệu quả. Để có một nền hòa bình giữa Israel và Palestine, ông cho rằng điều không thể thiếu là hai bên phải chấp nhận đối thoại. Ông thẳng thắn phê phán việc Israel thiết lập hàng rào an ninh và xây dựng các khu định cư Do Thái tại Bờ Tây, cũng như phong tỏa Dải Gaza của Palestine. Ông từ chối đi viếng và đặt vòng hoa trước mộ của nhà sáng lập phong trào chính trị phục quốc Do Thái Theodor Herzl theo yêu cầu của Tel Aviv, mà chỉ đến thăm nhà bảo tàng tưởng niệm các nạn nhân của họa diệt chủng Do Thái như tất cả các vị nguyên thủ quốc gia khác thường làm khi có mặt tại Israel. Tuy nhiên, tại Bờ Tây, ông Lula đã đến thăm mộ của cố Tổng thống Yasser Arafat như là cách thể hiện sự ủng hộ đối với cuộc đấu tranh giành quyền thành lập một nhà nước Palestine độc lập. Ông còn nhấn mạnh các nỗ lực giải quyết cuộc xung đột giữa Israel và Palestine không nên bỏ qua các bên có liên quan, kể cả phong trào Hồi giáo vũ trang Hamas. Thế nên, ông cho biết Brazil sẵn sàng tiếp xúc với phong trào bị Mỹ và EU coi là tổ chức khủng bố này.

Về chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran, ông Lula tuyên bố cộng đồng quốc tế cần khuyến khích Tehran từ bỏ tham vọng phát triển vũ khí hủy diệt, chứ không nên cô lập và trừng phạt làm gia tăng căng thẳng, dẫn đến mất kiểm soát tình hình và nguy cơ nổ ra chiến tranh. “Iran là một phần quan trọng của Trung Đông, nên chúng ta không thể đạt được hòa bình mà không có nước này”, ông Marco Aurelio Garcia, cố vấn các vấn đề quốc tế của Tổng thống Lula nói. Dự kiến ông Lula sẽ có chuyến thăm Iran vào tháng 5 tới. Brasilia cũng có kế hoạch mời Tổng thống Syrie Bashar al-Assad và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cùng thăm chính thức Brazil để hai bên gặp nhau. Brazil tin rằng mình hoàn toàn có đủ tư cách làm trung gian hòa giải cho khu vực này, vì đây là cường quốc hiếm hoi không bị ngờ vực có động cơ chính trị, không dính líu đến quá khứ đô hộ và lợi ích kinh tế gì với Trung Đông. Tháng 11 năm ngoái, Brazil đã tiếp đón 3 Tổng thống Israel, Palestine và Iran. Theo các nhà quan sát, Tổng thống Lula trong 9 tháng cuối của nhiệm kỳ đang tích cực nâng cao vị thế của Brazil trên trường quốc tế. Ngoài việc tranh thủ một ghế thường trực cho Brazil khi Hội đồng Bảo an LHQ mở rộng, bản thân ông Lula có thể trở thành một ứng cử viên nghiêm túc thay thế ông Ban Ki-moon trong vai trò Tổng thư ký LHQ.

Không chỉ nỗ lực đóng góp vào tiến trình hòa bình Trung Đông, ông Lula còn tìm cách thúc đẩy các mối quan hệ giúp mang về những lợi ích thiết thực cho đất nước. Ông gọi Israel là một “đối tác lý tưởng” có thể giúp Brazil phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, công nghệ nano và dược phẩm. Ông cho biết Brazil đã phê chuẩn thỏa thuận thương mại tự do (FTA) giữa Israel và Khối thị trường chung Nam Mỹ (Mercosur) có hiệu lực vào đầu tháng 4 tới, và điều này dự kiến sẽ nâng kim ngạch mậu dịch giữa hai nước lên gấp 3 lần, tức hơn 3 tỉ USD, vào năm 2015.

KIẾN HÒA
(Theo AP, AFP, Reuters, Le Figaro)