31/03/2021 - 10:39

Cần quy định chặt chẽ, xử lý nghiêm nạn buôn lậu thuốc lá điện tử 

Với lợi nhuận hấp dẫn, buôn lậu thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng (thuốc lá nung nóng), còn được gọi là “thuốc lá thế hệ mới” khá “nóng” trên thị trường. Tại Việt Nam, do chưa có cơ chế quản lý, nên mặt hàng này khi bị bắt mức xử phạt vẫn chỉ dừng lại ở mức phạt hành chính, tịch thu tang vật nên chưa đủ răn đe.

Cán bộ Cục QLTT TP Cần Thơ kiểm tra tại một cửa hàng kinh doanh thuốc lá thế hệ mới trên địa bàn quận Ninh Kiều. 

Chỉ cần gõ từ khóa “thuốc lá điện tử” hay “thuốc lá nung nóng” trên trang tìm kiếm google, chưa đến 1 giây là hiện lên hàng trăm trang cung cấp sản phẩm được google hỗ trợ tìm kiếm với đa dạng chủng loại cùng hướng dẫn sử dụng cặn kẽ. Tại Việt Nam, do chưa có cơ chế quản lý, nên thuốc lá thế hệ mới khi bị bắt thì chỉ dừng lại ở việc xử phạt hành chính, tịch thu tang vật. Trong khi buôn lậu thuốc lá điếu trên 500 bao có thể cấu thành tội hình sự kèm tước giấy phép kinh doanh thuốc lá có thời hạn. Vì thiếu luật quản lý cũng như lợi nhuận hấp dẫn từ việc kinh doanh các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nên những năm gần đây, số ca buôn lậu thuốc lá thế hệ mới ngày càng tăng cao và thách thức công khai cơ quan quản lý. Thậm chí, có thời điểm sản phẩm còn được bán công khai trên một số trang mua sắm trực tuyến lớn tại Việt Nam như; Shopee, Lazada... (hiện nay không còn kinh doanh).

Theo Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 (được sửa đổi bổ sung năm 2018), thuốc lá là sản phẩm được sản xuất từ toàn bộ hoặc một phần nguyên liệu thuốc lá, được chế biến dưới dạng thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá sợi, thuốc lào hoặc các dạng khác. Nguyên liệu thuốc lá là thuốc lá dưới dạng rời, tấm đã sơ chế để tách cọng, sợi thuốc lá, cọng thuốc lá và nguyên liệu thay thế khác dùng để sản xuất thuốc lá. Với mặt hàng thuốc lá điện tử, tuy có thành phần chính là nicotin trong sản phẩm nhưng không phải lấy từ nguồn nguyên liệu thuốc lá mà sử dụng dung dịch hóa chất có chứa nicotin hóa lỏng. Do bản chất không phải là thuốc lá nên thuốc lá điện tử không chịu quản lý của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Do đó, hiện nay quy định pháp luật về điều kiện kinh doanh mặt hàng thuốc lá điện tử chỉ được xem như một hàng hóa thông thường, chỉ cần người kinh doanh chấp hành đúng quy định pháp luật về ghi nhãn hàng hóa và hóa đơn chứng từ chứng minh được nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm.

Ông Nguyễn Văn Sanh, Quyền Cục Trưởng Cục Quản lý thị trường (QLTT) TP Cần Thơ, cho biết, thực hiện theo chỉ đạo của Tổng cục QLTT về tăng cường kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá điện tử... Cục QLTT TP Cần Thơ đã đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát mặt hàng này. Qua đó, trong năm 2020, Cục QLTT TP Cần Thơ đã tịch thu 116 chiếc máy Vape các loại, 225 cây hút các loại, 42 đầu hút các loại, 63 chai tinh mùi và 6 hộp tinh mùi các loại. Trị giá hàng hóa tịch thu 137 triệu đồng, xử phạt hành chính 54 triệu đồng. Tuy nhiên, do chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào về việc xử lý sản phẩm này nên chỉ gộp chung vào loại hàng hóa do nước ngoài sản xuất, không có hóa đơn chứng minh nguồn gốc xuất xứ. Việc xử lý các vi phạm áp dụng theo quy định của Nghị định số 98/2020/NÐ-CP ngày 26-8-2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Thực tế cho thấy, hút thuốc lá là một trong những tác nhân gây hại cho sức khỏe con người. Về việc quản lý mặt hàng thuốc lá điện tử, vẫn còn một số ý kiến cho rằng, không nên ngay lập tức đưa ra quy định quản lý mà bỏ qua giai đoạn thí điểm cho phép nhập khẩu, sản xuất và kinh doanh thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam. Trái lại, thông qua những nghiên cứu khoa học cho rằng thuốc lá điện tử cũng tác hại như thuốc lá truyền thống, do đó không nên thí điểm cho phép nhập khẩu vì lo ngại các sản phẩm này sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Tại Việt Nam, thuốc lá thế hệ mới đã xuất hiện ở nhiều kênh khác nhau, từ các cửa hàng truyền thống đến các trang thương mại điện tử, các mạng xã hội. Tuy nhiên, theo các cơ quan chức năng, các sản phẩm này đều được nhập lậu và kinh doanh bất hợp pháp tại Việt Nam. Ðã đến lúc cơ quan chức năng cần xem xét các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nào đủ điều kiện nằm trong luật phòng, chống tác hại thuốc lá để sớm đưa các sản phẩm này vào luật định. Bởi càng sớm có luật quản lý dựa trên sự phù hợp với luật hiện nay, sẽ giúp các cơ quan quản lý dễ dàng hơn trong công tác chống buôn lậu cũng như có những khuyến cáo chính thức trong việc bảo vệ sức khỏe cho người tiêu dùng.

Bài, ảnh: KHÁNH NAM

Chia sẻ bài viết