Bài, ảnh: Hoàng Yến

Trên địa bàn TP Cần Thơ đang triển khai nhiều công trình trọng điểm, góp phần phát triển đô thị, như: Dự án Phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị - hạng mục Công trình xây dựng hạ tầng cơ sở khu tái định cư An Bình, phường An Bình, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ; Dự án Khu tái định cư Ninh Kiều; Dự án Công viên cặp rạch Khai Luông… Tuy nhiên, một số hộ dân bị ảnh hưởng từ các dự án chưa hiểu rõ về quy định thu hồi đất nên chưa đồng thuận, dẫn đến tình trạng địa phương phải thực hiện cưỡng chế thu hồi.

Phần đất bị cưỡng chế thu hồi để bàn giao mặt bằng cho Dự án Phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị - hạng mục Công trình xây dựng hạ tầng cơ sở khu tái định cư An Bình, phường An Bình, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ.

Người dân bị ảnh hưởng bởi các công trình, dự án cần hiểu rõ các trường hợp Nhà nước thu hồi đất nhưng không được bồi thường tài sản gắn liền với đất. Điều 92, Luật Đất đai năm 2013 quy định trường hợp bị Nhà nước thu hồi đất mà không được bồi thường tài sản gắn liền với đất như sau: tài sản gắn liền với đất thuộc trường hợp người vi phạm pháp luật về đất đai (sử dụng đất không đúng mục đích đã được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất và đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích mà tiếp tục vi phạm; người sử dụng đất cố ý hủy hoại đất…) và cá nhân sử dụng đất chết mà không có người thừa kế; đất được Nhà nước giao, cho thuê có thời hạn nhưng không được gia hạn; tài sản gắn liền với đất được tạo lập trái quy định của pháp luật hoặc tạo lập từ sau khi có thông báo thu hồi đất của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền; công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và công trình xây dựng khác không còn sử dụng. 

Đối với nhà ở, công trình phục vụ sinh hoạt gắn liền với đất của hộ gia đình, cá nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài khi Nhà nước thu hồi đất phải tháo dỡ toàn bộ hoặc một phần mà phần còn lại không bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định của pháp luật thì chủ sở hữu nhà ở, công trình đó được bồi thường bằng giá trị xây dựng mới của nhà ở, công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương. Trường hợp phần còn lại của nhà ở, công trình vẫn bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định của pháp luật thì bồi thường theo thiệt hại thực tế.

Luật Đất đai năm 2013 quy định về các khoản hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất, trong đó có hỗ trợ tái định cư với trường hợp thu hồi đất ở của hộ gia đình, cá nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài mà phải di chuyển chỗ ở. Cụ thể hóa quy định này, Nghị định 47/2014/NĐ-CP quy định trường hợp được hỗ trợ bố trí tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất: hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ở, người Việt Nam định cư ở nước ngoài đang sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam khi Nhà nước thu hồi đất ở mà có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của pháp luật về đất đai, thì việc bồi thường về đất được thực hiện như sau: trường hợp thu hồi hết đất ở hoặc phần diện tích đất ở còn lại sau thu hồi không đủ điều kiện để ở theo quy định của UBND cấp tỉnh mà hộ gia đình, cá nhân không còn đất ở, nhà ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất ở thu hồi thì được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở tái định cư; trường hợp thu hồi hết đất ở hoặc phần diện tích đất ở còn lại sau thu hồi không đủ điều kiện để ở theo quy định của UBND cấp tỉnh mà hộ gia đình, cá nhân còn đất ở, nhà ở khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất ở thu hồi thì được bồi thường bằng tiền. Đối với địa phương có điều kiện về quỹ đất ở thì được xem xét để bồi thường bằng đất ở… Tuy nhiên, các trường hợp không thuộc các điều kiện nêu trên thì không được bố trí tái định cư.

Ông Mã Khánh Hậu, Phó Chủ tịch UBND quận Ninh Kiều, chia sẻ, một số hộ dân không thuộc diện được hỗ trợ tái định cư, phần đất bị thu hồi là đất trồng cây lâu năm, không có nhà trên đất, không phải di chuyển chỗ ở nên không được xem xét bán nền tái định cư nhưng vẫn không đồng ý với quy định trên nên dẫn đến một số trường hợp phải thực hiện cưỡng chế thu hồi đất.