“Tiểu vương Bắc Kavkaz” Doku Umarov. Ảnh: AFP

Thủ lĩnh quân nổi dậy và ly khai Chechnya Doku Umarov cuối cùng đã nhận trách nhiệm tổ chức hai vụ đánh bom tự sát vào tàu điện ngầm trong giờ cao điểm ở Thủ đô Mát-xcơ-va hôm 29-3, làm ít nhất 39 dân thường vô tội thiệt mạng và hàng chục người khác bị thương. Dù có biện minh rằng đó là “hành động trả thù hợp pháp” cho một số thuộc hạ cao cấp bị lực lượng an ninh và cảnh sát Nga tiêu diệt hồi đầu tháng 2 năm nay, nhưng Umarov cũng không giấu được bộ mặt giả nhân giả nghĩa của y.

Trước đây, Umarov đã từng lên mặt phê phán vụ bắt cóc con tin dẫn đến cái chết thê thảm của 311 người tại Trường Tiểu học Beslan (Nam Ossetia) do các phần tử nổi dậy thực hiện hồi tháng 9-2004. Tuy nhiên, các nhà điều tra Nga đã chứng minh được rằng vụ này do chính “chủ tướng” của y khi ấy là Shamil Basayev chỉ huy thực hiện. Basayev bị tiêu diệt năm 2006, tạo điều kiện cho Umarov lên cầm đầu phiến quân Hồi giáo Chechnya. Và chẳng bao lâu sau đó, chính y đã kêu gọi các tay súng đàn em không chỉ nhằm vào các “mục tiêu cứng” là cảnh sát và an ninh Nga, mà cả “mục tiêu mềm” như hệ thống giao thông, cơ sở hạ tầng dân sinh. Vì thế, đến tháng 8-2009, nhà máy thủy điện Sayana-Shushenskaya tại Nga bị đánh bom hư hại nặng. Và đến cuối tháng 11, tàu hỏa cao tốc “Nevsky Express” trên tuyến đường sắt nối Mát-xcơ-va và Saint-Petersburg bị đánh bom làm 27 hành khách thiệt mạng.

Umarov sinh năm 1964 tại làng Kharshenoi thuộc miền Nam Chechnya trong một gia đình trí thức, nên được đi học đàng hoàng và thậm chí lấy bằng kỹ sư xây dựng của Viện dầu mỏ tại thủ phủ Grozny. Tuy nhiên, y lại chọn con đường tham gia cả hai cuộc chiến đòi ly khai tại Chechnya suốt 15 năm qua. Như đã đề cập ở trên, Umarov lên nắm quyền lãnh đạo phiến quân Chechnya năm 2006, sau khi lực lượng an ninh liên bang Nga tiêu diệt thủ lĩnh khét tiếng tàn ác Shamil Basayev. Trong vai trò mới, y tự xưng là “tiểu vương Bắc Kavkaz” và tuyên bố mở rộng cuộc chiến ra nhiều khu vực khác của Nga như Urals, Volga, Krasnodar Krai, Astrakhan.

Umarov có vợ và 6 người con. Người cha quá cố của y là Hamad từng bị chính quyền Nga bắt giữ vì các hoạt động khủng bố và ly khai. Vợ và một đứa con trai của Umarov cũng bị bắt giữ, nhưng được trả tự do năm 2005. Tuy nhiên, Umarov lại được mệnh danh là “kẻ không thể bị tóm cổ” sau nhiều lần tưởng chừng như không thể thoát khỏi vòng vây an ninh của cảnh sát và quân đội liên bang Nga. Nếu bị sa lưới, phần tử bị truy nã gắt gao nhất này của nước Nga sẽ đối mặt với nhiều tội danh không thể dung thứ như khủng bố, bắt cóc, ám sát và phản quốc.

PHÚC KIẾN (Theo RFE/RL, BBC, Le Monde, Wikipedia)