ĐBSCL chuyển mình mạnh mẽ theo hướng xanh và bền vững. Không nằm ngoài xu hướng đó, các doanh nghiệp khởi nghiệp, các bạn trẻ đã cùng góp sức phủ xanh vùng đất vốn trù phú nhưng đã và đang đối mặt với nhiều thách thức bằng các dự án khởi nghiệp xanh, thân thiện môi trường. Và điều đặc biệt là các dự án này đều khởi nguồn từ lợi thế về nông nghiệp, nguồn tài nguyên bản địa vốn gần gũi, gắn bó bao đời với người dân vùng châu thổ Cửu Long.

Các dòng sản phẩm muối SacoHy được quảng bá, giới thiệu tại một sự kiện do thành phố tổ chức. Ảnh: CTV

Độc đáo, khác biệt

Tại diễn đàn Khởi nghiệp ÐBSCL (Mekong Startup) lần II năm 2024 với chủ đề “Kinh tế xanh - Ðộng lực mới cho phát triển” mới đây, ông Võ Văn Phong, Giám đốc điều hành Công ty Du lịch C2T (tỉnh Bến Tre) giới thiệu về passport Net Zero trước hàng trăm quan khách, đại biểu trong và ngoài nước. Ông Võ Văn Phong, chia sẻ: “Khi trải nghiệm “Net Zero tours Bến Tre”, du khách được nhận một passport Net Zero - hộ chiếu xanh. Du khách sẽ ghi chép lại tất cả các hoạt động để mình làm gì, lấy đi và trả lại được những gì cho môi trường, thiên nhiên trong suốt hành trình”. Tham gia Net Zero tours Bến Tre, du khách sẽ di chuyển bằng phương tiện giao thông thân thiện môi trường như xe đạp, thuyền đi theo con nước; thưởng thức ẩm thực địa phương, sử dụng nguyên liệu hữu cơ, hạn chế 80% bao bì nhựa; tham gia hoạt động bảo vệ môi trường như trồng cây, dọn dẹp rác ven sông; tính toán, bù trừ khí thải carbon phát sinh trong suốt hành trình...

Với thông điệp “Vị mặn cho trái tim” dự án Muối thực vật SacoHy của nhóm sinh viên Trường Ðại học Cần Thơ và Trường Ðại học Y Dược Cần Thơ gây ấn tượng khi công bố thành phần chính của muối được chiết xuất từ cây ô rô nước. Ðây là loài cây dễ trồng, thu hoạch quanh năm, do đó nguồn nguyên liệu ổn định, giá thành rất mềm. PGS.TS Huỳnh Thị Mỹ Duyên, Trưởng Bộ môn Bào chế - Công nghiệp dược, Khoa Dược, Trường Ðại học Y Dược Cần Thơ, người hướng dẫn chuyên môn cho dự án, bộc bạch: “SacoHy - Salt Controls Hypertension là dòng muối ăn thay thế có nguồn gốc từ thực vật với hàm lượng Natri và Kali cân bằng theo tỷ lệ 1:1 góp phần dự phòng bệnh lý tim mạch, hỗ trợ bệnh nhân cao huyết áp không cần kiêng muối hoàn toàn. Hiện chúng tôi đã cho ra thị trường các dòng sản phẩm: muối tiêu, muối tinh, muối ớt, muối rau củ, muối tôm. Với quy trình sản xuất đơn giản, trang thiết bị dễ đáp ứng, dễ mở rộng quy mô sản xuất, SacoHy được xây dựng dựa trên giá trị cốt lõi 3S: sức khỏe cộng đồng, sức hút nông sản Việt và sẵn sàng dung hòa lợi ích”.

Chị Nguyễn Thị Thanh Vân (trái) và các sản phẩm làm từ da xoài sinh học. Ảnh: CTV 

Dự án S2M - Da sinh học từ vỏ xoài (tỉnh Trà Vinh) do chị Nguyễn Thị Thanh Vân làm Founder được giới chuyên môn đánh giá là một sáng kiến thời trang bền vững, thân thiện môi trường. “Mỗi năm chúng ta thu hoạch khoảng 968.700 tấn, tỷ lệ vỏ xoài chiếm 15-40%, tương đương khoảng 242.175 tấn. Ðây là nguồn rác thải hữu cơ lớn cho môi trường nhưng nếu được tận dụng tốt có thể phát triển thành mô hình kinh tế tuần hoàn vô cùng ý nghĩa. Với ý tưởng đó, chúng tôi ứng dụng công nghệ chuyên biệt chuyển đổi vỏ xoài thành da thuần chay an toàn, có thể phân hủy tự nhiên và giảm thiểu khí thải carbon. Da sinh học từ vỏ xoài có độ mềm mại, màu sắc và các đường vân được thiết kế không khác gì các loại da công nghiệp trên thị trường. Phần vỏ xoài được nấu sôi, ép nén và sấy, rồi trộn với phụ gia, đổ vào khuôn và tạo hình ra các miếng da xoài sinh học và được may thành một số loại ví bóp, bao đựng danh thiếp, móc khóa, bao kính…” - chị Nguyễn Thị Thanh Vân cho hay.

Hướng đến tương lai xanh

Với thành công bước đầu, ông Võ Văn Phong kỳ vọng C2T trở thành doanh nghiệp tiên phong ở Việt Nam về du lịch bền vững, có trách nhiệm, tích cực chống biến đổi khí hậu, bảo tồn văn hóa, giá trị cộng đồng địa phương. Ông Võ Văn Phong, nhấn mạnh: “Hiện thực hóa mục tiêu này cần sự đồng lòng của chính quyền, doanh nghiệp và từng hộ dân liên quan. Chúng tôi mong muốn được hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch xanh như đường đi bộ, điểm dừng chân xe đạp, trạm sạc xe điện... Ðối với hộ dân trên các địa bàn, cần kết hợp tuyên truyền, nâng cao nhận thức để giữ gìn cảnh quan sạch đẹp, vệ sinh môi trường, an toàn, an ninh cho du khách”.

Chị Nguyễn Thị Thanh Vân, chia sẻ: “Mặc dù sản phẩm của dự án đã bán được trên thị trường nhưng chúng tôi gặp nhiều khó khăn trong đầu tư máy móc, chi phí hoàn thiện các chứng nhận về thành phần của da, xây dựng thương hiệu… Do đó, chúng tôi luôn gửi đi thông điệp mong muốn kết nối tìm kiếm đối tác tiềm năng, nhà đầu tư để hoàn thiện và nâng tầm dự án với thông điệp: Hãy trao chúng tôi niềm tin chúng tôi sẽ trao cho bạn giá trị”.

Nông nghiệp xanh, dịch vụ logistics, du lịch sinh thái, năng lượng mới... đều là những lĩnh vực rất tiềm năng cho khởi nghiệp ĐBSCL trong giai đoạn tới. Trong ảnh: Một góc Nhà máy Điện gió Đông Hải 1, tỉnh Trà Vinh. Ảnh: MỸ THANH

Tiềm năng khởi nghiệp xanh ở ÐBSCL được ví như mỏ vàng chưa được khai phá. Thực tế nhà đầu tư trong, ngoài nước đã và đang rất quan tâm đến ÐBSCL nhưng chưa mạnh dạn bơm vốn vì nhiều lý do. Trong đó, những nút thắt về cơ chế cần sớm được tháo gỡ cùng với đó là đòn bẩy về chính sách phải được đẩy mạnh hơn nữa. Theo ông Vũ Chí Công, Giám đốc Quỹ Ðầu tư tác động VinaCarbon, ÐBSCL có tiềm năng lớn nhờ sở hữu 750km đường bờ biển; 1,5 triệu tấn trấu; 12 triệu tấn rơm rạ thải ra hằng năm; tiềm năng về năng lượng gió, mặt trời… Các dự án liên quan khởi nghiệp xanh như mô hình than sinh học, phân hữu cơ, rất được thị trường quan tâm nhưng thiếu chính sách. Vì vậy, vùng cần phát triển dự án lớn, thu hút đầu tư lớn, thúc đẩy startup hiện thực hóa ước mơ, đẩy mạnh chính sách phát triển kinh tế rừng, sử dụng đất... để thúc đẩy các nhà đầu tư “xuống tiền”. Startup trẻ cần nghĩ lớn, làm lớn, mạnh dạn đầu tư chứ không nên chỉ dừng lại ở việc lên ý tưởng.

Ông Huỳnh Thành Đạt, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, cho biết: ĐBSCL vừa ra mắt Mạng lưới chuyển đổi xanh Mekong - một sáng kiến của sự hợp tác  công - tư nhằm thúc đẩy các giải pháp bền vững, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế tại khu vực. Đây là bước đệm để ĐBSCL có thêm nhiều dự án phục vụ phát triển xanh của khu vực và cả nước. Quá trình chuyển đổi xanh, thúc đẩy khởi nghiệp xanh, các địa phương cần tăng cường liên kết vùng, nâng cao tiềm lực, huy động ngân sách cho khoa học, đổi mới sáng tạo, năng lực nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ. Thời gian tới, các quy định về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo sẽ có nhiều điểm mới. Đơn cử như yêu cầu tôn trọng tính đặc thù của hoạt động khoa học, chấp nhận rủi ro, độ trễ, khoán toàn diện đến sản phẩm cuối; cơ chế thương mại hóa dự án nghiên cứu sử dụng ngân sách nhà nước; thành lập doanh nghiệp khởi nguồn thúc đẩy khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo... 

MỸ THANH