Tuổi mới lớn với những “rối nhiễu” đầu đời, đặc biệt khi trái tim biết rung động với người khác giới là giai đoạn tâm lý diễn biến rất phức tạp. Nếu cha mẹ và con cái không thấu hiểu nhau thì rắc rối sẽ phát sinh, gây ra nhiều chuyện đáng tiếc. Khi bị ngăn cấm về mặt tình cảm, không được nhìn nhận đúng giá trị của bản thân, trẻ sẽ phản ứng lại bằng những hành vi tiêu cực.
Hội chứng “bỏ nhà đi”
Bà N.T.B., 53 tuổi, ở quận Cái Răng, TP Cần Thơ, gần đây tìm kiếm đứa con gái út tên T.H.L., mới 15 tuổi, bỏ nhà đi. Bà đăng tin tìm con trên đài truyền hình nhưng vẫn chưa thấy tung tích. H.L. học đến lớp 7 thì nghỉ, phụ bán quán cơm ở Cần Thơ. 3 tháng nay em gặp và quen với một người con trai đang học nghề sửa xe máy. Sau một thời gian ngắn, gia đình phát hiện H.L. hay nói dối để hẹn hò đi chơi đêm. Bị mẹ la dữ quá, H.L. ôm đồ bỏ nhà theo bạn trai về quê. Gia đình bà B. có đi báo công an nhưng vì không có địa chỉ cụ thể của người con trai, cũng không có bằng chứng là con bà B. bị người khác dụ dỗ nên cơ quan điều tra không thể vào cuộc. Trong lá thư để lại, H.L. viết: “Con ghét mẹ lắm, sao mẹ không hiểu con, suốt ngày mẹ chỉ biết mắng chửi con mà thôi... Con sẽ không về nhà nữa, đã có người khác lo cho con rồi...”.
Cô giáo H.P.T. ở thị xã Tân An, Long An, rất tự hào với đứa con trai đang học lớp 11 của mình, năm nào cũng đạt danh hiệu học sinh giỏi. Mọi chuyện vẫn bình thường cho tới đầu tháng 11-2007, chị nhận ra con trai có dấu hiệu kỳ lạ: không thích nói chuyện với cha mẹ, hỏi thì trả lời kiểu cáu gắt, không cho ai đụng đến những vật dụng sinh hoạt cá nhân, ở trong phòng gọi điện thoại suốt. Điều tra ra mới biết con đang “bơi giữa bể tình” với một cô bé bán quán cà phê trong thị xã. Cả nhà kịch liệt phản đối. Khi chị lên tiếng ngăn cấm thì con trai bỏ nhà đi, đến sống cùng phòng trọ với cô gái đó. Cuối cùng chị phải nhượng bộ, năn nỉ và hứa chấp nhận mối quan hệ tình cảm này đứa con mới chịu về nhà, tiếp tục đi học.
Mới đây, phụ huynh của một em nữ sinh cấp 2 ở phường Xuân Khánh, quận Ninh Kiều, tức tưởi lại trường nhờ thầy cô can thiệp giùm đứa con gái khó bảo. Khi phát hiện trong cặp con có tấm thiệp với những lời chúc trên mức tình bạn bình thường, bà cương quyết bắt con khai ra. “Thủ phạm” là một nam sinh lớn hơn hai tuổi. Mặc dù con gái khẳng định giữa hai người không có gì nhưng bà không tin và “lên lớp” con cả buổi. Rồi bà bắt đầu siết thời khóa biểu, không cho con tự chạy xe đạp đi học, cắt người đưa rước. Bức bối quá, đứa con gái dọn quần áo qua nhà bạn cùng lớp ở, sau khi gởi lại cho mẹ lá thư... 10 trang giấy, bày tỏ những “uất ức” mà em phải chịu đựng. Thậm chí, em còn nghi mình không phải là con ruột của mẹ nên mẹ không thương và tuyên bố sẽ “yêu” thiệt người đó cho mẹ thấy...
Hiểu con giai đoạn dậy thì
Nhiều bậc cha mẹ cứ nghĩ cho con ăn ngon, mặc đẹp là đủ mà quên quan tâm đến khía cạnh đời sống tinh thần của đứa con. Trong khi đó, nhiều trẻ vị thành niên tâm sự rằng họ rất cô đơn ngay trong chính ngôi nhà của mình, do không có cơ hội tâm sự, giãi bày với người thân những tâm tư thầm kín. Vì thiếu sự hiểu biết, các em đã không tự chủ được mình trước những lời nói và hành động “ngọt ngào” của người khác giới. Ở lứa tuổi này, nếu cha mẹ, người thân không gần gũi thì trẻ dễ bị người ngoài lợi dụng. Chính vì không hiểu tâm tính con cái để ở bên cạnh đúng lúc mà gần đây nhiều chuyện không hay đã xảy ra như tự tử, bỏ nhà đi bụi, quan hệ tình dục, trẻ làm chuyện vi phạm pháp luật...
Ngày nay, trẻ em bước vào giai đoạn dậy thì rất sớm, có những trường hợp biết “yêu” khi vừa bước vào tuổi 13. Những bậc cha mẹ thường không giữ được bình tĩnh khi biết con vừa học vừa yêu. Điều đó làm con trẻ mất đi cơ hội tìm hiểu nhau trong quá trình xây dựng tình cảm. Thực tế có những đôi chỉ dừng lại ở những xúc cảm đầu đời rất dễ thương, nhưng vì người thân quá lo lắng, nghiêm trọng hóa vấn đề, làm lớn chuyện nên đã đẩy sự việc đi quá giới hạn làm đứa con hụt hẫng.
Sẽ không quá khi nói rằng giai đoạn trẻ dậy thì là giai đoạn “nổi loạn” của tính cách. Nếu người thân hành xử không khéo trẻ sẽ bùng phát theo hướng tiêu cực. Theo Tiến sĩ tâm lý học Đinh Phương Duy, Chủ tịch Hội tâm lý Giáo dục TP Hồ Chí Minh, ngày nay các bạn trẻ thường có xu hướng khẳng định giá trị bản thân, do đó việc tạo điều kiện để họ thể hiện mình là góp phần giảm bớt sự “nổi loạn” rất dễ hình thành trong họ. Lứa tuổi dậy thì là giai đoạn rất dễ đổ vỡ, luôn có trạng thái tâm lý bất ổn. Từ những chuyển biến tâm lý phức tạp, trẻ thích được đối xử tôn trọng, không bị kiểm soát, áp đặt.
Cha mẹ hãy luôn luôn lắng nghe và thấu hiểu để tạo lập mối quan hệ tích cực. Hãy là người thầy, người bạn và là tấm gương cho đứa con đang lớn.
KIỀU CHINH
