HẠNH NGUYÊN (Theo Reuters, CBC News)

Vai trò lãnh đạo của Thủ tướng Anh Boris Johnson đang bị đe dọa sau khi một loạt bộ trưởng hàng đầu từ chức với lập luận ông này không đủ năng lực điều hành chính phủ.

Thủ tướng Johnson phát biểu tại Hạ viện. Ảnh: Reuters

Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak và Bộ trưởng Y tế Sajid Javid ngày 5-7 đã bất ngờ nộp đơn xin từ chức. Bộ trưởng Sunak được cho là có nhiều bất đồng với Thủ tướng Johnson về chi tiêu chính phủ. Trong khi đó, Bộ trưởng Javid nói rằng nhiều nhà lập pháp Anh và công chúng đã mất niềm tin vào năng lực điều hành chính phủ của Thủ tướng Johnson.

Ngay sau tuyên bố của hai bộ trưởng trên, Phó Chủ tịch đảng Bảo thủ cầm quyền, ông Bim Afolami thông báo trực tiếp trên truyền hình rằng ông cũng từ chức. Alex Chalk, Tổng biện lý sự vụ, cũng làm điều tương tự với thông điệp rằng đã đến lúc “cần có giới lãnh đạo mới”.

Dù đối mặt với ngày càng nhiều lời kêu gọi từ chức, Thủ tướng Johnson vẫn thể hiện quyết tâm giữ ghế lãnh đạo bằng cách lập tức bổ nhiệm Bộ trưởng Giáo dục Nadhim Zahawi làm Bộ trưởng Tài chính mới, trong khi Chánh văn phòng Nội các Steve Barclay được điều động giữ chức Bộ trưởng Y tế.

Hàng loạt bê bối ảnh hưởng đến chính quyền

Thủ tướng Johnson đã vướng nhiều bê bối và sai lầm trong vài tháng qua. Ông bị cảnh sát phạt tiền vì vi phạm các quy định phòng dịch COVID-19 hồi tháng 6-2020 và xuất hiện một báo cáo phanh phui hành vi của các quan chức vi phạm quy định phòng dịch tại Phố Downing. Cuối năm 2021, Thủ tướng Johnson cũng từng ra lệnh cho các nghị sĩ thuộc đảng Bảo thủ bỏ phiếu điều chỉnh một điều luật, theo đó đảo ngược việc treo ghế nghị sĩ 30 ngày đối với bạn thân của ông là Owen Paterson do người này vi phạm quy định cấm nghị sĩ trực tiếp vận động hành lang chính trị. Paterson thoát án “treo ghế” nhưng để lại hậu quả là cuộc tranh luận gay gắt trong nghị trường. Ngoài ra còn có ý kiến chỉ trích ông Johnson không nỗ lực hết mình để giải quyết cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt, khiến nhiều người dân Anh phải vật lộn với giá cả thực phẩm và nhiên liệu tăng cao.

Ồn ào mới nhất là việc Thủ tướng Johnson lên tiếng xin lỗi vì đã bổ nhiệm Chris Pincher vào vị trí phó trưởng ban thẩm tra tư cách đại biểu của đảng Bảo thủ tại quốc hội, mặc dù biết chính khách này bị cáo buộc có hành động sàm sỡ khi say xỉn. Ông Pincher từ chức hồi tuần rồi.

Cuộc thăm dò nhanh của Hãng YouGov phát hiện 69% người dân Anh nghĩ rằng Thủ tướng Johnson nên từ chức, nhưng các bộ trưởng khác trong nội các vẫn thể hiện sự ủng hộ ông. Ngoại trưởng Liz Truss, được coi là ứng viên hàng đầu thay thế ông Johnson, cho biết bà “ủng hộ Thủ tướng 100%”.

Mặc dù Thủ tướng Johnson được tán dương vì thể hiện sự ủng hộ Ukraine, song điều đó không giúp ích ông trong các cuộc thăm dò dư luận. Theo kết quả thăm dò, đảng Bảo thủ đang thua kém Công đảng đối lập và tỷ lệ tín nhiệm của ông Johnson hiện ở mức thấp kỷ lục.

Ðối mặt cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm lần 2?

Tháng rồi, Thủ tướng Johnson đã vượt qua cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm trong nhóm các nghị sĩ đảng Bảo thủ và những quy tắc hiện hành trong đảng đồng nghĩa nhà lãnh đạo 58 tuổi sẽ không phải đối mặt với cuộc bỏ phiếu tương tự trong một năm. Tuy nhiên, một số nghị sĩ đang tìm cách thay đổi những quy tắc này. Trong những tuần tới, các nghị sĩ đảng Bảo thủ sẽ chọn ra các thành viên mới của Ủy ban 1922 vốn có nhiệm vụ thiết lập những quy tắc cho cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm. Nhiều ứng viên cho biết sẽ ủng hộ việc thay đổi những quy tắc để rút ngắn thời gian “miễn trừ”.

Hiện bản thân Thủ tướng Johnson cũng đang thuộc diện điều tra của ủy ban thuộc quốc hội về việc liệu ông có lừa dối quốc hội bằng cách liên tục phủ nhận hành vi vi phạm quy định phòng dịch hay không.