Truyền thông quốc tế hôm 25-1 cho biết chính quyền Thủ tướng Úc Malcolm Turnbull đang cân nhắc tiến hành các cuộc tập trận nhằm khẳng định quyền tự do hàng hải trên Biển Đông trong bối cảnh Trung Quốc tăng cường hoạt động bồi lấp trái phép tại vùng biển tranh chấp.

Báo Úc The Australian cho biết, Ủy ban An ninh Quốc gia của chính phủ Úc đã thảo luận một loạt biện pháp thách thức tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông, bao gồm hoạt động tập trận Hải quân hoặc Không quân để khẳng định quyền tự do hàng hải. Tờ báo này cũng tiết lộ kế hoạch tập trận và vấn đề tự do qua lại trên Biển Đông đã được ông Turnbull thảo luận với đối tác Mỹ trong chuyến công du mới đây. Phía Mỹ cũng ủng hộ một cuộc tập trận tự do hàng hải với Canberra. Một số nguồn tin cho biết Nhật Bản cũng đề nghị tham gia hoạt động diễn tập tương tự với Hải quân Mỹ.

Hiện tại, chính quyền của Thủ tướng Turnbull vẫn chưa quyết định thời gian, địa điểm và hình thức tiến hành diễn tập. Giới phân tích nhận định nếu tập trận diễn ra, hoạt động như vậy sẽ bao gồm triển khai tàu hoặc máy bay vào phạm vi 12 hải lý của vùng lãnh thổ tranh chấp. Dư luận quốc tế thời gian qua liên tục phê phán các thực thể tranh chấp ở quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam mà Trung Quốc đang tiến hành cải tạo nhằm biến thành cái gọi là "đảo nhân tạo" là hành vi phi pháp, không được hưởng quy chế lãnh hải 12 hải lý hay vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý.

Tuy nhiên, theo giới phân tích, Mỹ và Úc cũng không muốn làm cho mối quan hệ với Trung Quốc trở nên quá căng thẳng. Báo The Australian cho biết Washington nhận định rằng thời điểm hiện tại không thích hợp (cho các cuộc diễn tập tự do hàng hải theo đề xuất của Úc và Nhật), nên tránh bất kỳ tình huống nào có thể dẫn đến nguy cơ tàu Trung Quốc và Nhật Bản "tiếp xúc không thân thiện" trên Biển Đông.

Trước mắt, Mỹ và đồng minh sẽ tăng cường các hoạt động gây sức ép với Trung Quốc về mặt ngoại giao. Trong cuộc gặp Thủ tướng Lào Thongsing Thammavong hôm 24-1, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho biết Lào với vai trò Chủ tịch luân phiên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) mong muốn nhìn thấy một ASEAN đoàn kết, tôn trọng quyền tự do hàng hải ở Biển Đông, đồng thời ngăn chặn hoạt động quân sự hóa để tránh nguy cơ xung đột.

Một quan chức Mỹ cho biết, trong chuyến công du châu Á của mình, mục đích chính của ông Kerry là kêu gọi lãnh đạo 10 nước thành viên ASEAN cần có quan điểm chung để đối phó với Trung Quốc trong tranh chấp ở Biển Đông nhất là trong bối cảnh Trung Quốc đang đẩy nhanh quá trình xây dựng các công trình nhân tạo, đặc biệt là đường băng trên các đảo nhân tạo mà nước này cải tạo phi pháp ở Biển Đông.

Mỹ và các nước có tranh chấp với Trung Quốc trong khu vực, bao gồm Philippines và Việt Nam đã lên tiếng cảnh báo về hoạt động nói trên của Trung Quốc, rằng hành động của Trung Quốc làm leo thang căng thẳng, đe dọa đến ổn định trong khu vực và vi phạm tự do hàng không và hàng hải ở Biển Đông.

MAI QUYÊN (Tổng hợp)