Trung Quốc vừa đình chỉ các cuộc đàm phán về kiểm soát vũ khí và cấm phổ biến vũ khí hạt nhân với Mỹ để phản đối việc nước này bán vũ khí cho Ðài Loan.

Quân đội Đài Loan sử dụng các thiết bị của Mỹ như tên lửa TOW. Ảnh: Reuters

Trong thông báo hôm 17-7, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm nói rằng Mỹ vẫn tiếp tục bán vũ khí cho Ðài Loan bất chấp “sự phản đối mạnh mẽ của Trung Quốc và các cuộc đàm phán liên tục”. Do đó, phía Trung Quốc đã quyết định tạm ngừng thảo luận với Mỹ về vòng đàm phán mới liên quan việc kiểm soát vũ khí và không phổ biến vũ khí hạt nhân.

Ông Lâm nhấn mạnh Trung Quốc sẵn sàng duy trì liên lạc về kiểm soát vũ khí quốc tế, nhưng Mỹ “phải tôn trọng lợi ích cốt lõi của Bắc Kinh và tạo điều kiện cần thiết cho đối thoại và trao đổi”.

Ðáp lại, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller cho rằng cách tiếp cận của Trung Quốc “làm xói mòn sự ổn định chiến lược và gia tăng nguy cơ xảy ra cuộc chạy đua vũ trang”.

Chính sách của Mỹ đối với Đài Loan

Thông báo của Trung Quốc được đưa ra trong bối cảnh chính sách của Mỹ đối với Ðài Loan đang ở thế bấp bênh trước cuộc bầu cử ở xứ cờ hoa vào tháng 11.

Hôm 16-7, ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa Donald Trump đã hoài nghi về chính sách lâu nay của Washington trong việc trang bị vũ khí cho Ðài Loan, mặc dù các thương vụ bán khí tài cho hòn đảo tăng rõ rệt dưới nhiệm kỳ tổng thống của ông trước đây.

Cụ thể, trong cuộc phỏng vấn với hãng tin Bloomberg Businessweek, cựu Tổng thống Trump nói: “Tôi nghĩ Ðài Loan nên trả tiền phòng vệ cho Mỹ. Chúng tôi đang không khác nào một công ty bảo hiểm. Ðài Loan không cho chúng tôi bất kỳ điều gì”. Ông cũng né tránh câu hỏi về việc liệu Washington có bảo vệ Ðài Bắc trong trường hợp xảy ra xung đột hay không. Trung Quốc coi Ðài Loan là lãnh thổ không thể tách rời, cần được thống nhất bằng mọi giá, kể cả dùng vũ lực.

Phản ứng trước bình luận của ông Trump, ngày 18-7, cơ quan ngoại giao Ðài Loan cho biết hòn đảo này cam kết tăng cường phòng thủ và hợp tác với Mỹ. Trước đó, lãnh đạo cơ quan hành chính Ðài Loan Trác Vinh Thái khẳng định giữa Mỹ và hòn đảo luôn có quan hệ tốt đẹp, đặc biệt tập trung vào vấn đề an ninh và phòng vệ của Ðài Loan. Theo hãng tin Reuters, chi tiêu quân sự của Ðài Loan trong năm nay được đề xuất lên mức 2,5% tổng sản phẩm nội địa (GDP), cao kỷ lục.

Không giống như Nhật Bản và Hàn Quốc, giữa Ðài Loan và Mỹ không có thỏa thuận phòng vệ chính thức. Tuy nhiên, Washington vẫn là đối tác quốc tế và nhà cung cấp vũ khí lớn nhất của hòn đảo này. Ðạo luật quan hệ Ðài Loan được Quốc hội Mỹ thông qua năm 1979 ràng buộc Mỹ có trách nhiệm đảm bảo hòn đảo có đầy đủ điều kiện để tự vệ. Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden và các nhà lập pháp của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đã tìm cách mở rộng mối quan hệ này trong những năm gần đây.

Quốc hội Mỹ vào năm 2022 đã ủy quyền cho chính phủ nước này chi 2 tỉ USD tài trợ an ninh hàng năm cho Ðài Loan trong giai đoạn 2023-2027. Giới lập pháp và quan chức Nhà Trắng còn cam kết đẩy nhanh việc bán vũ khí tồn đọng kéo dài nhiều năm trị giá 19 tỉ USD cho Ðài Loan. Tháng rồi, Bộ Ngoại giao Mỹ đã đồng ý thương vụ bán tên lửa và máy bay không người lái mới có giá 360 triệu USD cho Ðài Loan. Khi đó, Hạ viện Mỹ cũng phê duyệt gói viện trợ quân sự 500 triệu USD cho Ðài Loan, bên cạnh khoản vay 2 tỉ USD. Ngoài ra, Washington đã chấp thuận bán cho Ðài Bắc lô thiết bị bổ sung và phụ tùng sửa chữa các tiêm kích F-16 trị giá 300 triệu USD.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)