Ảnh: Moray

Cây cối không thể nghe hoặc nhìn thấy nhưng có thể nhận biết đâu là họ hàng, đâu là kẻ địch. Nhờ đâu chúng có khả năng này? Các nhà nghiên cứu phát hiện chúng sử dụng các tín hiệu hóa học tiết ra từ bộ rễ.

Năm 2007, các nhà nghiên cứu ở Canada khám phá loài thực vật sea rocket sống phổ biến ở vùng bờ biển (ảnh) có thể nhận biết “anh, em” – những cây sinh trưởng từ hạt giống của cùng một cây mẹ. Họ thấy rằng khi mọc cạnh nhau, chúng luôn nhường nhịn và không vươn rễ ra để giành đất với nhau. Nhưng ngay khi tách một cây sea rocket trồng gần những cây thuộc giống khác, nó bắt đầu đâm ra thật nhiều rễ để giành nước và dưỡng chất trong đất. Vì sao chúng có khả năng phân biệt bạn với thù?

Để trả lời câu hỏi đó, các chuyên gia thực vật ở Đại học Delaware (Mỹ) tiến hành một loạt thử nghiệm trên cây Arabidopsis thaliana, loài có hoa nhỏ thường được dùng làm mẫu thí nghiệm nghiên cứu cây trồng. Họ cho cây con tiếp xúc với dung dịch chứa chất chiết xuất trong rễ từ họ hàng của nó, từ giống cây lạ và từ chính rễ của nó. Sau một thời gian, các nhà nghiên cứu đo độ dài của rễ nhánh và trụ dưới lá mầm (cấu trúc giống như lá mọc trên thân cây). Kết quả: những cây tiếp xúc với chất trong rễ của cây lạ có phần rễ nhánh lớn và dài hơn so với những cây được tiếp xúc với chất trong rễ của đồng loại. Không chỉ vậy, khi được trồng gần họ hàng, lá của chúng thường chạm và quấn vào nhau, còn khi trồng chung với những cây khác, những chiếc lá này mọc thẳng đứng và tránh đụng chạm đến lá của đối thủ.

Trong những nghiên cứu sắp tới, giáo sư Harsh Bais và các đồng nghiệp hy vọng có thể giải đáp những câu hỏi như: Những cây cùng họ bị ảnh hưởng ra sao nếu được trồng độc canh, giống như cây bắp? Chúng có dễ bị nhiễm bệnh? Và, chúng sẽ sống ra sao nếu không có sự cạnh tranh? “Có lẽ là khi sống gần cây họ hàng, chúng có thể cân bằng hấp thu dinh dưỡng và không háu ăn”, Bais lý giải. Nếu thành công, công trình này sẽ mang lại nhiều ứng dụng trong ngành trồng trọt. “Thông thường, khi trồng xen hai giống cây khác nhau trên cùng mảnh đất và chúng không phát triển như ý muốn, chúng ta thường đỗ lỗi cho đất hoặc sâu bệnh. Nhưng nghiên cứu cho thấy còn nhiều yếu tố khác có thể ảnh hưởng năng suất cây trồng” - Bais nói.

THANH TRÚC (Theo Live Science)