2025 là năm đầu tiên lứa học sinh theo học Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 dự thi tốt nghiệp THPT. Thời điểm này cùng với tích cực học tập, hoàn thành tốt chương trình, học sinh lớp 12 và phụ huynh quan tâm tìm hiểu các thông tin liên quan đến kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh vào đại học (ÐH), cao đẳng (CÐ).

Học sinh dự gian hàng tư vấn của Trường Đại học Y Dược Cần Thơ tại Ngày hội Tư vấn hướng nghiệp năm học 2024-2025 do Trường THPT Châu Văn Liêm (TP Cần Thơ) tổ chức. Ảnh: B.NG

Không chạy theo số đông khi đăng ký nguyện vọng

Theo quy định của Bộ Giáo dục và Ðào tạo, năm nay thí sinh khi đăng ký xét tuyển ÐH,CÐ sẽ không cần chọn mã phương thức, tổ hợp mà chỉ tập trung chọn chương trình, ngành, nhóm ngành đào tạo và cơ sở đào tạo mong muốn theo học. Hệ thống hỗ trợ tuyển sinh chung sẽ sử dụng phương thức có kết quả cao nhất của thí sinh để xét tuyển.

Như vậy, điểm mấu chốt với học sinh lớp 12 - thí sinh của kỳ thi tốt nghiệp và xét tuyển vào ÐH,CÐ năm nay là tìm hiểu kỹ các thông tin, từ đó lựa chọn chính xác ngành học phù hợp khả năng, sự yêu thích, không chọn đăng ký ngành, trường chỉ vì “thấy nhiều bạn cũng chọn” và cho rằng sẽ dễ tìm việc làm sau khi tốt nghiệp.

Thời điểm này, hoạt động tư vấn tuyển sinh, định hướng nghề nghiệp đang được các cơ sở đào tạo phối hợp với các địa phương, đơn vị truyền thông tích cực tổ chức, cập nhật thông tin và giải đáp kịp thời những thắc mắc của học sinh và phụ huynh. Tại nhiều buổi tư vấn tuyển sinh trực tiếp và gián tiếp, các chuyên gia, thầy cô giáo đều nhấn mạnh: Thí sinh cân nhắc quyết định đăng ký nguyện vọng dựa trên sở trường, năng lực của bản thân và nhu cầu nhân lực của xã hội trong tương lai. Mỗi học sinh sẽ có một con đường học vấn tiếp theo khác nhau, chọn đăng ký nguyện vọng theo số đông không thể là lựa chọn đúng với mỗi người.

Lấy ví dụ một số học sinh băn khoăn, cho rằng học khối ngành Khoa học xã hội và Nhân văn sẽ khó xin việc hơn các khối ngành Kinh tế, Kỹ thuật, Tiến sĩ Võ Thanh Hải, Trường ÐH Duy Tân phân tích: Nếu chúng ta nghĩ rằng tất cả xã hội đều vận hành bằng robot, đời sống tinh thần không còn ý nghĩa thì tôi có thể khẳng định đây là điều không xảy ra. Xã hội phát triển, khoa học công nghệ là để đời sống con người ngày càng được nâng lên, xã hội vận hành thuận lợi hơn. Một xã hội phát triển luôn song hành cả đời sống vật chất và đời sống tinh thần, trong đó mối quan hệ giữa người với người luôn là vấn đề sống còn. Do vậy, để quyết định lựa chọn con đường học vấn tiếp theo, học sinh nên xuất phát từ sự yêu thích, năng lực bản thân, không nên quyết định chọn chỉ vì “nhiều bạn cũng quyết định vậy” và “ nghe nói khó có việc làm”.

Tương tự, Thạc sĩ Cũ Xuân Tiến (Trường ÐH Kinh tế - Luật, ÐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh) lưu ý học sinh chuẩn bị đăng ký nguyện vọng xét tuyển vào ÐH không nên chọn nghề chỉ theo xu hướng hay đám đông. Dù chọn học ngành nào, trường nào, học sinh đều cần dựa trên năng lực, sự quyết tâm, nỗ lực theo đuổi đam mê. Trong khi đó, nếu chỉ dựa vào yếu tố “đang là nghề thời thượng” thì có thể 3-4 năm sau tình hình sẽ khác. Nếu không có năng lực, không say mê, cố gắng, sẽ dễ có tâm lý chán nản, bỏ cuộc.

Cân nhắc nhiều yếu tố phù hợp

Từ góc độ chuyên gia dự báo nhu cầu nhân lực và thị trường lao động, ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP Hồ Chí Minh nhận định: Chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo đang tác động đến tất cả các lĩnh vực, trong đó có thị trường lao động, làm thay đổi lực lượng, cơ cấu lao động. Do đó học sinh phải cân nhắc nhiều yếu tố nhằm chọn ngành, nghề theo học phù hợp, từ đó trở thành nguồn nhân lực phù hợp thị trường lao động có nhiều biến chuyển. Sự phù hợp trước tiên là phù hợp năng lực học tập, sở trường bản thân, tiếp đó là điều kiện sức khỏe, yếu tố tài chính của gia đình và nhu cầu thị trường lao động.

Cũng theo ông Trần Anh Tuấn, hệ thống giáo dục và đào tạo ở nước ta hiện có đầy đủ các bậc học, sơ cấp - trung cấp nghề, ÐH,CÐ. Không ai có thể nói học ÐH hay CÐ sẽ thành công hơn mà quan trọng là chọn hướng đi phù hợp nhất với mỗi người.

Tiến sĩ Ngô Hồng Ðiệp, Phó Hiệu trưởng Trường ÐH Thủ Dầu Một có lưu ý khá cụ thể với những học sinh chuẩn bị đăng ký nguyện vọng xét tuyển vào ÐH,CÐ năm nay: Việc lựa chọn ngành, nghề không chỉ dựa trên thông tin về tỷ lệ thất nghiệp mà cần xét đến đam mê và khả năng phát triển bản thân. Ngành học nào cũng có cơ hội, miễn là người học có định hướng rõ ràng, chủ động học hỏi, thực tập và phát triển các kỹ năng.

Cùng nhấn mạnh yếu tố phù hợp khi cân nhắc đăng ký nguyện vọng xét tuyển, đại diện bộ phận tư vấn tuyển sinh ÐH Kinh tế TP Hồ Chí Minh cho rằng: Ðây chính là thời điểm học sinh cần tìm hiểu kỹ các thông tin liên quan đến ngành, trường, đối chiếu với sở trường, năng lực bản thân, đồng thời tích cực học tập để hoàn thành tốt nhất chương trình học, đạt kết quả cao trong kỳ thi tốt nghiệp THPT, sẵn sàng chuẩn bị đăng ký nguyện vọng xét tuyển theo khung thời gian quy định. Việc thấu hiểu khả năng, thiên hướng, hoàn cảnh của mình, từ đó có quyết định lựa chọn đăng ký xét tuyển vào ngành, trường phù hợp để trúng tuyển, sau đó học tập nỗ lực, có được nhiều kiến thức, kỹ năng sẽ mở ra nhiều cơ hội việc làm cho mỗi người.

THANH TRÀ (TTXVN)