Bệnh nhân ARV, methadone được lồng ghép sàng lọc và điều trị lao, viêm gan C, xét nghiệm tải lượng virus HIV ngay tại tuyến quận, huyện. Hoạt động này nằm trong dự án thí điểm lồng ghép xét nghiệm tải lượng virus HCV (viêm gan B), HIV và chẩn đoán lao/lao kháng thuốc trên hệ thống GeneXpert được triển khai tại Bệnh viện (BV) Đa khoa quận Thốt Nốt, TP Cần Thơ.

Ngày 15-5-2025, CDC Cần Thơ tổ chức tổng kết dự án thí điểm.

Với người nhiễm HIV, methadone nguy cơ đồng nhiễm lao/lao kháng thuốc, viêm gan, trước đây, bệnh nhân được chẩn đoán, điều trị viêm gan C tại tuyến thành phố, nhưng nhiều bệnh nhân ở xa, khó khăn về tài chính, không có khả năng điều trị liên tục. Bên cạnh đó, người bệnh nhiễm HIV, xét nghiệm tải lượng virus (đánh giá điều trị) phải gửi về CDC Cần Thơ xét nghiệm cũng gây khó cho bệnh nhân. Từ thực tế đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phối hợp Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Chương trình Lao và BV Phổi Trung ương triển khai Dự án thí điểm lồng ghép xét nghiệm tải lượng HCV (viêm gan B) và HIV trên hệ thống GeneXpert tại cơ sở y tế tuyến huyện (thí điểm tại BV Đa khoa quận Thốt Nốt của TP Cần Thơ và Trung tâm Y tế Nam Từ Liêm của TP Hà Nội). Thời gian triển khai thí điểm từ tháng 3-2023 đến tháng 12-2024 (riêng TP Cần Thơ xin gia hạn đến 31-5-2025). 

Tại TP Cần Thơ, các đơn vị tư vấn, lấy mẫu máu của bệnh nhân đang điều trị methadone và ARV chuyển về BV Đa khoa quận Thốt Nốt xét nghiệm chẩn đoán viêm gan C trên máy GeneXpert. Qua đó, 324 bệnh nhân đã xét nghiệm anti-HCV dương tính. Sau đó làm tải lượng virus viêm gan C cho 308 người bệnh, kết quả dương tính (HCV RNA dương tính) là 196 người, trong đó 165 bệnh nhân được điều trị (phác đồ 3 tháng) và đến nay 84 bệnh nhân đã khỏi bệnh, số bệnh nhân còn lại đang được tiếp tục điều trị, theo dõi. 

Theo báo cáo, tính đến ngày 30-4-2025, các cơ sở y tế của TP Cần Thơ đang điều trị cho 5.646 bệnh nhân nhiễm HIV (5.597 người lớn và 49 trẻ em). Trong đó, 96,9% điều trị thuốc kháng virus ARV phác đồ bậc 1 và 3,1% điều trị  phác đồ ARV bậc 2. Trên 97% người bệnh có bảo hiểm y tế. BV Đa khoa quận Thốt Nốt đã thực hiện xét nghiệm tải lượng virus 650 mẫu máu/633 người nhiễm HIV đang điều trị ARV. Trong đó, kết quả dưới 1000 bản sao/ml là 618 bệnh nhân. Đáng mừng có 268 bệnh nhân không phát hiện HIV. Theo đại diện BV Đa khoa quận Thốt Nốt, dưới sự hỗ trợ của dự án, nhân sự của bệnh viện cũng như trung tâm y tế được tập huấn, cập nhật kiến thức về điều trị HIV, viêm gan C, tăng cường năng lực nghiên cứu, thực hiện dự án. Kỹ thuật xét nghiệm đơn giản, dễ thực hiện, phù hợp với tuyến quận, huyện, không cần gởi mẫu đi xa, thời gian trả kết quả nhanh, chính xác và kịp thời điều trị. Người bệnh được xét nghiệm, điều trị miễn phí viêm gan C, điều trị bảo hiểm y tế nếu mắc lao, lao kháng thuốc, ARV... Trong giai đoạn tiếp theo, BV tiếp tục duy trì xét nghiệm tải lượng virus HIV cho bệnh nhân đang điều trị ARV; tiếp tục sàng lọc viêm gan C trên bệnh nhân HIV (khi có sinh phẩm), chẩn đoán lao bằng máy GeneXpert. Đồng thời, dự kiến triển khai phòng khám điều trị viêm gan.  

ThS Đoàn Thị Kim Phượng, Phó Trưởng Khoa Phòng, chống HIV/AIDS, CDC Cần Thơ cho biết: Trong nghiên cứu, nguồn thuốc điều trị và xét nghiệm tải lượng virus viêm gan C được miễn phí, giảm gánh nặng chi phí cho người bệnh, tăng khả năng tiếp nhận điều trị, đặc biệt với nhóm nguy cơ cao: người nhiễm HIV, người điều trị methadone. Thí điểm xét nghiệm tải lượng HCV trên máy GeneXpert tại BV tuyến quận, huyện sẽ rút thời gian vận chuyển mẫu và nhận kết quả nên bệnh nhân được chẩn đoán kịp thời và theo dõi điều trị dễ dàng. Người bệnh không phải di chuyển xa, tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại. Tận dụng tốt hệ thống quản lý và chăm sóc bệnh nhân HIV và methadone hiện có, dễ dàng tích hợp điều trị viêm gan C, quản lý bệnh nhân hiệu quả hơn.

Thời gian tới, nghiên cứu của dự án sẽ được chuyển giao kết quả cho Cục Phòng bệnh - Bộ Y tế. Đồng thời, Quỹ toàn cầu tiếp tục hỗ trợ duy trì dự án tại 2 cơ sở đã thí điểm và có kế hoạch mở rộng từ 15-20 cơ sở y tế trên cả nước.

Bài, ảnh: H.HOA