Bộ Y tế vừa lấy ý kiến về dự thảo Luật Dân số, ưu tiên thực hiện nhiều biện pháp khuyến khích các cặp vợ chồng ở vùng có mức sinh thấp sinh đủ hai con, trong đó có đề xuất hỗ trợ bằng tiền đối với phụ nữ sinh con thứ nhất và thứ hai.

Dự thảo Luật Dân số ưu tiên các giải pháp thúc đẩy các cặp vợ chồng sinh đủ hai con. Trong ảnh: Nhân viên y tế  đo chiều cao, cân nặng cho trẻ đến khám tại Bệnh viện Phụ sản TP Cần Thơ. 

Quyết định 2019/QĐ-BYT đã công bố 21 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp gồm TP Hồ Chí Minh, Đồng Tháp, Hậu Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Khánh Hòa, Long An, Bạc Liêu, Tây Ninh, Sóc Trăng, Cà Mau, Đồng Nai, Bình Thuận, Tiền Giang, TP Cần Thơ, Vĩnh Long, An Giang, Bến Tre, Đà Nẵng, Quảng Ngãi và Kiên Giang.

Theo Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, mức sinh thay thế thấp kéo theo nhiều hệ lụy về cơ cấu dân số ở các địa phương nói riêng, của cả nước nói chung. Mức sinh thấp sẽ khiến tốc độ già hóa dân số diễn ra nhanh hơn. Một trong những chính sách nổi bật về dân số trong dự thảo Luật Dân số là ưu tiên thực hiện các biện pháp khuyến khích cặp vợ, chồng sinh đủ hai con ở vùng có mức sinh thấp. Đồng thời, giảm sinh ở tỉnh, thành có mức sinh cao. Điều 9 dự thảo Luật Dân số quy định: “Nhà nước hỗ trợ một lần bằng tiền ít nhất tương đương một lần mức lương tối thiểu vùng khi phụ nữ sinh con thứ nhất; ít nhất tương đương hai lần mức lương tối thiểu vùng khi phụ nữ sinh con thứ hai”.

Trước đây, chính sách thưởng tiền cho phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi ở tỉnh có mức sinh thấp sẽ được khen thưởng, hỗ trợ tiền hoặc hiện vật được đề cập đến tại Thông tư 01/2021/TT-BYT của Bộ Y tế. Tuy nhiên, mức hỗ trợ lại căn cứ vào thực tiễn và việc quyết định, lựa chọn của các địa phương. Tỉnh Bạc Liêu, một trong những tỉnh có mức sinh thấp, đã áp dụng chính sách khen thưởng và hỗ trợ 1 triệu đồng tiền viện phí cho phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi, bắt đầu từ ngày 23-12-2022. HĐND tỉnh Bạc Liêu vừa thông qua Nghị quyết về việc Quy định mức hỗ trợ cộng tác viên dân số và chính sách khen thưởng tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác dân số trên địa bàn tỉnh. Theo đó, tặng giấy khen của Chủ tịch UBND huyện, thị xã, thành phố và hỗ trợ một lần 1 triệu đồng tiền viện phí cho phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi, không vi phạm chính sách dân số. Ngoài ra, Nghị quyết còn có nhiều quy định về việc khen thưởng và hỗ trợ các xã, phường, thị trấn trên địa bàn thực hiện tốt các mô hình đảm bảo cơ cấu dân số hợp lý, nâng cao chất lượng dân số. Đây là một trong những địa phương có giải pháp thiết thực nỗ lực nâng cao tỷ lệ tăng sinh, duy trì vững chắc mức sinh thay thế.

TP Cần Thơ cũng là một trong những tỉnh, thành có mức sinh thấp nhất cả nước, với tỷ lệ chưa đến 1,7 con/phụ nữ. Nhiều năm qua, ngành Dân số thành phố phối hợp với chính quyền địa phương và ban, ngành, đoàn thể các cấp, đẩy mạnh tuyên truyền về vấn đề mức sinh thấp, có chính sách khuyến khích đối với các cặp vợ chồng sinh đủ hai con một bề là gái. Năm 2021, thành phố triển khai mô hình xã, phường, thị trấn mỗi cặp vợ chồng sinh đủ hai con, nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng.

Dự thảo Luật Dân số còn nêu ra nhiều chính sách hỗ trợ khác để các tỉnh, thành có mức sinh thấp khuyến khích gia đình sinh đủ hai con như: Cặp vợ chồng cam kết sinh đủ 2 con được Nhà nước hỗ trợ cho con của họ học tại cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục tiểu học công lập; miễn học phí khi theo học trung học cơ sở công lập; Nhà nước khuyến khích các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp tham gia cung cấp dịch vụ tư vấn, hỗ trợ hôn nhân và gia đình; xây dựng môi trường, cộng đồng phù hợp tạo điều kiện cho các cặp vợ chồng sinh đủ hai con, chăm sóc và nuôi dạy con tốt, chia sẻ trách nhiệm giữa các thành viên trong gia đình; khuyến khích trách nhiệm xã hội của người sử dụng lao động đối với người lao động nuôi con nhỏ. Các cặp vợ chồng sinh đủ hai con có cam kết không sinh thêm con được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở... 

Dự thảo cũng điều chỉnh nhiều quy định đối với vùng có mức sinh cao, bao gồm hỗ trợ bằng tiền đối với người dân tộc thiểu số cam kết không sinh thêm con thứ 3, miễn phí sử dụng các biện pháp tránh thai, hỗ trợ người cung cấp dịch vụ kỹ thuật tránh thai và cộng tác viên dân số tại vùng có điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn...

Bài, ảnh: THU SƯƠNG