Viện cớ chống ma túy, Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 19-10 tuyên bố sẽ chấm dứt các khoản viện trợ của Washington cho Bogota, động thái đánh dấu bước leo thang đáng kể trong quan hệ giữa ông với người đồng cấp Colombia Gustavo Petro.

Tổng thống Colombia Petro luôn ủng hộ Nhà nước Palestine. Ảnh: AP

Nguồn cơn gây căng thẳng

Trong bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Trump gọi ông Petro là “trùm ma túy bất hợp pháp” và cáo buộc ông này “không làm gì để ngăn chặn” hoạt động sản xuất ma túy ở Colombia. Ông Trump phàn nàn rằng nạn buôn lậu ma túy vẫn tiếp diễn “bất chấp các khoản thanh toán và trợ cấp quy mô lớn từ Mỹ”.

Chủ nhân Nhà Trắng tuyên bố kể từ ngày 19-10, các khoản thanh toán dưới mọi hình thức, kể cả viện trợ sẽ không còn được thực hiện cho Colombia. Ngoài ra, ông sẽ công bố mức thuế mới đối với hàng xuất khẩu của Colombia địa phương).

Tổng thống Trump còn cảnh báo rằng nếu ông Petro không xóa sổ các hoạt động ma túy, Mỹ sẽ thực hiện điều đó theo cách không tử tế.

Đáp lại, Tổng thống Petro đã bác bỏ cáo buộc của ông Trump và bảo vệ cuộc chiến chống ma túy ở Colombia, quốc gia xuất khẩu cocaine lớn nhất thế giới. Bộ Ngoại giao Colombia mô tả tuyên bố của ông Trump là “mối đe dọa trực tiếp đến chủ quyền quốc gia khi đề xuất can thiệp bất hợp pháp vào lãnh thổ Colombia”. 

Nguồn cơn khiến ông Trump tung đòn trừng phạt là do Tổng thống Petro trước đó cáo buộc Mỹ sát hại 1 ngư dân vô tội trong vụ tấn công tàu nghi chở ma túy bất hợp pháp hồi giữa tháng 9. Mỹ đã rút lại việc công nhận Colombia là đối tác trong cuộc chiến chống ma túy và hủy thị thực của vị tổng thống cánh tả đầu tiên của Colombia sau khi ông Petro tham dự cuộc tuần hành ủng hộ Palestine ở New York (Mỹ). Đáp lại, Colombia đã ngừng mua vũ khí của Mỹ.

Bài đăng của ông Trump xuất hiện vài giờ sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth thông báo về cuộc tấn công mới nhất của nước này vào một tàu chở “lượng lớn ma túy”. Theo ông, con tàu bốc cháy hôm 17-10 có liên quan đến nhóm phiến quân Giải phóng Dân tộc Colombia (ELN), tổ chức bị Mỹ xếp vào danh sách các nhóm khủng bố và cũng đang xung đột với chính phủ của Tổng thống Petro.

Nguy cơ xung đột lớn

Mỹ bị cho là thiếu sáng suốt khi xa lánh Colombia vào thời điểm đối tác quân sự của họ đang đối mặt với cuộc khủng hoảng an ninh nghiêm trọng nhất trong hơn một thập kỷ. Colombia đã mất một khoản viện trợ lớn từ Mỹ khi ông Trump cắt giảm các chương trình của Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) vào đầu năm nay. Việc cắt giảm thêm có thể ảnh hưởng đến hợp tác quân sự và làm suy yếu những nỗ lực đẩy lùi các nhóm phiến quân.

Colombia đã nhận khoảng 210 triệu USD viện trợ từ Mỹ trong năm tài chính kết thúc vào ngày 30-9, giảm đáng kể so với hơn 700 triệu USD trong những năm gần đây.

Không chỉ ảnh hưởng đến viện trợ, đòn công kích mới nhất của ông Trump nhắm vào ông Petro làm dấy lên nguy cơ xảy ra cuộc xung đột lớn ở Mỹ Latinh, sau khi Mỹ đã gia tăng áp lực lên Venezuela.

Khu vực này đang chứng kiến cuộc triển khai lực lượng lớn nhất của Mỹ trong nhiều thập kỷ, bao gồm khoảng 10.000 binh sĩ cùng hàng chục máy bay và tàu chiến. Washington đã tiến hành 7 cuộc không kích trong khu vực kể từ đầu tháng 9, khiến ít nhất 32 người thiệt mạng. Trong khi chính quyền ông Trump tuyên bố đây là một nhiệm vụ chống ma túy và khủng bố, nhiều người tin rằng mục tiêu chính là lật đổ Tổng thống Venezuela Nicolás Maduro.

Không giống như Venezuela, Colombia là đồng minh đáng tin cậy nhất của Mỹ ở Nam Mỹ về an ninh quốc gia và quốc phòng, đồng thời là nước nhận viện trợ hàng đầu của Washington trong khu vực. Tuy nhiên, theo Liên Hiệp Quốc, diện tích trồng coca ở Colombia đã tăng lên mức cao kỷ lục vào năm ngoái và bạo lực tái bùng phát tại các vùng nông thôn. Trong hoạt động buôn lậu ma túy trên toàn cầu, Colombia cho đến nay vẫn là nhân tố lớn hơn nhiều so với Venezuela, quốc gia sản xuất lượng cocaine rất nhỏ và về cơ bản không đóng vai trò gì trong việc sản xuất hoặc buôn lậu fentanyl.

HẠNH NGUYÊN (Theo AP)